С тұр сын ға лиева
жүктеу/скачать 10,65 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ар тық бол мас біл ге нің
- Бағалау А РМ А Н -П В б ас па сы
- БІР ЖАН МЕН СА РА АЙ ТЫ СЫ
| Қолдану
Талдау Жинақтау А РМ А Н -П В б ас па сы 108 Айтыс ақынына тән қасиеттер «Бағалау» 1. Қа зір гі ақын дар ай ты сы ның ма ңы зы ту ра лы ой бө лі сің дер. 2. Ай тыс тың бо ла ша ғы жай лы не ой лай сың дар? 3. Қа лай ой лай сың дар, ай тыс не лік тен кие лі өнер бо лып та- бы ла ды? 4. Ай тыс өне рі нің тәр бие лік мә ні ту ра лы пі кір ле рің ді біл ді- рің дер. 5. «Ай тыс – кие лі өнер» та қы ры бы на әдеби эс се жа зың дар. Ар тық бол мас біл ге нің Ай тыс тың жаз ба ес ке рт кіш тер де бел гі лі бол ған ес кі түр ле рі не Мах мұт Қаш қа ри дың « Диуа ни лұ ғат аттүрк» ат ты кі та бын да ғы «Қыс пен жаз дың ай ты сы», Жү сіп Ба ла са ғұ нның «Құт ты бі лік» дас та нын да ғы Күн ту ды Елік (Әділ дік), Айт ол ды (Дәу лет), Өг дүл міш (Ақыл), Од ғұр мыш (Қа на ғат) ара сын да ғы бас танаяқ сұ рақ жау ап тү рін де ке ле тін таластар тыс ты үл гі лер, Қо жа Ах мет Ясауи дің « Диуа ни хик ме тін де» кез де се тін ұж мақ пен то зақ тың ай ты сы жа та ды. М.Жармұхамедұлы Бағалау А РМ А Н -П В б ас па сы 109 «Бір жанСа ра ай ты сы» – түр жа ғы нан да, маз мұн жа ғы нан да, өз ге ай тыс тар дан оқ шау тұр ған әлеу мет тік жә не көр кем дік ма ңы зы бар ай тыс. С.Мұқанов БІР ЖАН МЕН СА РА АЙ ТЫ СЫ ХІХ ға сыр да ғы ақын да р ай тыс та ры ның ішін де ай рық ша орын ала ты ны, ке ңі нен та ра ға ны, көр кем дік дә ре же сі жо ға ры сы – «Бір жан мен Са ра ай ты сы». Өзі нің идея лық маз мұ ны жа ғы нан да, көр кем дік, об раз дық си пат та ры мен де, «Бір жан мен Са ра ай- ты сы» – на ғыз әде би шы ғар ма. Осы ай тыс та Бір жан мен Са ра қа- зақ қо ға мын да ғы ке лең сіз жайт тар ды, ке ре ғар пі кір лер ді сын ға ала ды, әлеу мет тік мә се ле лер ді кө те ре ді. Бі лім ді, да на ақын дар- дың әр сө зін де қа зақ өл ке ле рі нің бай лы ғы, та ри хи адам да ры, қо- ныс ме кен де рі, әр ел ге тән әдет-жо рал ғы ла ры біл гір лік пен ба ян- да ла ды. Оқи ға же лі сі бой ын ша Же ті су өңі- рін де Са ра ат ты әрі ән ші, әрі атақ ты ақын қыз дың бар еке нін, оның сан жүй- рік тер ді сөз бен бу ған ды ғын ақын Бір жан ес ти ді. Ал Бір жан жай ын, оның қан дай ән ші, ақын екен ді гін Са ра да ес ті ген. Бұ лар бір-бі рін көр ме се де, сырт тай та ныс, кө рі сіп, ай ты су ды ар ман етіп жү ре ді. Бір жан бір жо лы қа сы на шә кі рт те- рін, жол дас та рын ер тіп, Са ра ның елі не ке ле ді. Бір жан кел се, Са ра үй ін де жоқ екен. Бір жан ның ал ды нан Са ра ның ше- ше сі мен сің лі сі шы ға ды, олар мен бір-екі ау ыз сөз қа ғыс ты рып, Са ра ның қа жы ау лы на кет кен ді гін ес ти ді де, оны із деп сол ау ыл ға тар та ды. Бұл кез де Са ра жи нал ған көп ші лік тің ал дын да қа жы ата сы на: …Қа жы-еке, сіз ге ай тар лық ары зым сол, Қа па мын бас тан би лік ал ма ған ға, – деп мұ ңын ша ғып отыр екен. Осы тұс та Бір жан ке ліп: «Бұл үй де Са ра бар ма, шық сын бе рі», – деп ха бар са ла ды, жұрт жи на лып «Бір жан мен Са ра ай ты сы» атақ ты екі ақын ның ара сын да ғы сөз ай ты сы ға на бол май, ай тыс өне рін де гі көр кем дік қу аты, тіл бей не лі лі гі жа ғы нан ерек ше эс тетикалық тал ғам биігі нен кө рін ген ай тыс тың үз дік үл гі сі ре тін де қа зақ ау ыз әде бие ті нің та ри хы нан ерек ше орын ала ды. М.Жармұхамедұлы жүктеу/скачать 10,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|