112
Бір жан сал ә де ген нен аман да су рә сі мі нің өзін бой ын да дос тұр мақ
дұш пан ке мі тер бір мі ні жоқ сұ лу дың, ше бер ақын, ше шен қыз-
дың бе тін қай ырып, жі ге рін жа сы тып алу ға пай да лан бақ бо ла ды.
Бі рақ бі лім ді де ақыл ды қыз Хауа ана ға Адам ата ның өзі кел ге нін
«Қис сас-ул-Ән бия дан» оқып біл ге нін дә лел етіп ұсы на ды. Мұн-
дай жау ап ты күт пе ген Бір жан қат ты то сыл са да, сөз ке зе гін әрі
қа рай жал ғас ты ра бе ре ді. Қос жүй рік бұ дан әрі жал пы ақын дық
өнер, адам бой ын да ғы
сан алу ан қа си ет тер, ел дәс тү рі, бай лық,
сал та нат, ел бас шы ла ры ның іс-әре кет те рі се кіл ді мә се ле лер ді сөз-
де рі не ар қау ете ді. Ай тыс ал ға шын да ру лық ба ғыт ал са да, кейін
дәс түр лі ар на дан ау ыт қып, жүй елі
өнер сай ысы на, көр кем де
кес те лі
сөз жа ры сы на ай на ла ды, қа зақ қо ға мын да ғы әлеу мет тік
қа рым-қа ты нас тың адам өмі рі не әсе рі, тұр мыс тың мән-маз мұ ны
фи ло со фия лық ой-тол ғам дар мен
қо сы ла өрі ліп, өз на қы шын та-
уып жа та ды. Ай тыс та хал қы мыз дың әдеп ті лік пен әсем дік ту ра-
лы пі кір ле рі, тал ғам-талап та ры кең кө рі ніс тап қан. Осы ның бә рі
«Бір жан мен Са ра ай ты сы ның» ХІХ ға сыр да ғы қа зақ хал қы ның
бол мыс-тір ші лі гін жан-жақ ты су рет тей тін көр кем ту ын ды еке нін
ай қын аң ғар та ды.
«Бір жан мен Са ра ай ты сы» – атақ ты екі ақын ның өнер жа ры сы
ға на емес, әлеу мет тік тең сіз дік ті, әй ел тең сіз ді гін кө тер ген сая си
Біржансал.А.Айтжанов
А
РМ
А
Н
-П
В
б
ас
па
сы
113
мә ні бар өнер ту ын ды сы. «Бір жан мен Са ра ай ты сы ның» не гі зін де
ком по зи тор Мұ қан Тө ле ба ев «Бір жан – Са ра» опе ра сын жаз ды.
«Бі лу»
1. «Бір жан мен Са ра ай ты сы» ай тыс тың қай тү рі не жа та ды?
2. Ай тыс та қан дай мә се ле лер тіл ге тиек бо ла ды?
3. Ай тыс тан Бір жан мен Са ра ту ра лы не біл дің дер?
4. Тәк а ппар Бір жан ды Са ра қан дай жау ап пен той та ра ды?
5. Ай тыс кер екі ақын ның бір-бі рі мен жау ап та суы нан қан дай
біл гір лік, тап қыр лық бай қа ла ды?
6.
Бір жан Са ра ны, Са ра Бір жан ды қа лай ба ға лай ды?
Достарыңызбен бөлісу: