Амандасу. Тақырып пен мақсаттарды анықтау
1. Заттардың оттекте жану процесі қалай аталады? Мысалы: C + O2 = CO2 4P + 5O2 = 2P2O5 N2 + 3H2 = 2NH3 «Жану» реакциясы ғана ТТР-ға жатады ма?
2. Берілген реакция теңдеулерінің ішінде тотығу дәрежесінің өзгеруімен жүретін реакцияларды анықтаңдар. Бұл реакциялар қалай аталады?
a. СаО +СО2 →СаСО3
b. N2 +3H2↔ 2NH3
c. NaOH + HCl →NaCl + H2O
d. Cu +H2SO4 → CuSO4 + SO2 +H2O (Жауабы: b,d )
Тапсырма 2. Төменде бейорганикалық қосылыстардың формулалары берілген:
CaO, MgCl2, H2SO4, Na, H3PO4, N2, KMnO4, K2Cr2O7 (і) Осы қосылыстардың құрамына кіретін элемент атомдарының тотығу дәрежелерін анықтаңдар:
...............................................................................................
(іі) Осы қосылыстардың ішінде тотығу дәрежесі 0-ге тең қосылыстарды анықтаңдар:
................................................................................................
(ііі) Ocы қосылыстардың ішінде тек қана тотықтырғыш болу мүмкін қосылыстарды анықтаңдар:
.................................................................................................
(iv) Ocы қосылыстардың ішінде тек қана тотықсыздандырғыш болу мүмкін қосылыстарды анықтаңдар:
.................................................................................................
(v) Ocы қосылыстардың ішінде тотықсыздандырғыш та, тотықтырғыш та болу мүмкін қосылыстарды анықтаңдар:
.................................................................................................
Тапсырма 3.Электрондық баланс арқылы тотығу – тотықсыздану реакция теңдеулерді теңестіру.
1) NH3 + O2 = NO + H2O
2) PH3 + Cl2 = PCl3 + HCl
3) CH4 + Cl2 = CCl4 + HCl
4) CuO + NH3 = Cu + N2 + H2O
5) P + N2O = N2 + P2O5 * Қабілеті жоғары оқушылар электрондық баланс арқылы күрделі тотығу – тотықсыздану реакция теңдеулерді теңестіреді.
1) KMnO4 + K2SO3 + KOH = K2MnO4 + K2SO4 + H2O
2) KMnO4 + H2S + H2SO4 = MnSO4 + K2SO4 + S + H2O
3) K2Cr2O7 + SO2 + H2SO4 = Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O
4) K2Cr2O7 + KI + H2SO4 = Cr2(SO4)3 + K2SO4 + I2 + H2O
5) KMnO4 + HCl = Cl2↑ + MnCl2 + KCl + H2O
Тотығу –тотықсыздану реакцияларының маңызы: Тіршілік үшін барлық тірі ағзалардағы заттардың ферментативтік тотығу процесі өте маңызды.Осы процестің нәтижесінде ағзалар көп мөлшерде энергия алады.Мөлшермен ер адамдар барлық қажетті энергия қорының 90 % ұлпалардағы көмірсулар мен майлардың тотығуынан түзілген энергиядан алады, ал қалған 10% аминқышқылдардың тотықтығып айырылуынан алады. (ҚБ) төменде берілген реакция теңдеуін электрондық баланс әдісімен теңестір
Na2SO3+KMnO4+H2SO4=Na2SO4+K2SO4+MnSO4+H2O
Презентация
https://www.youtube.com/watch?v=x4wjfOexrsA
Аяқталуы
Рефлексия: - не білдім, нені үйрендім
- не түсініксіз болды
- не бойынша жұмыс жасау керек
Үй жұмысы: 1. Сутек асқыны тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді. Келесі реакцияларда тотықтырғышты және тотықсыздандырғышты анықтаңдар және реакция теңдеулерді теңестіріңдер.
1) KI + H2O2 = I2 + KOH
2) I2 + H2O2 = HIO3 + H2O
2) HClO + H2O2 = HCl + O2 + H2O
2. Электрондық баланс әдісімен теңестіру
HNO2→ HNO3 + NO + H2O
MnO2 + KI + H2SO4 → I2 + K2SO4 + MnSO4 + H2O
Pb(NO3)2→ PbO + NO2 + O2
