Барлық оқушылар теңдеуге мысалдар келтіре алады, қарапайым теңдеудің мәнін таба алады. Бүгінгі сабақта оқушылар теңдеу, теңдеудің түбірін табу әдістерін үйренеді
Оқушылардың басым бөлігі теңдеуге мысалдар келтіріп, олардың мағынасын ажыратады.
Атмасфералық жағдайды қалыптастыру.
Миға шабул. Өткен тақырыптар бойынша сұрақтар қойылады
1. Теңдеу дегеніміз не?
2. Теңдеудің түбірі дегеніміз не?
3. Теңдеудің бір түбірі ғана болама?
4. Теңдеуді шешу дегеніміз не?
5 минут
Ортасы
Құрамында әріппен белгіленген белгісіз саны бар теңдікті теңдеу деп атайды.
Теңдеуді шешу дегеніміз оның барлық түбірлерін табу немесе оның бірдебір түбірі болмайтынына көз жеткізу.
Теңдеудің түбірі дегеніміз әріптің теідеуді тура санды теңдікке айналдыратын мәні.
1-мысал (45-х)⋅3=93
45-х=93:3
45-х=31
х=45-31
х=14
теңдеудің түбірі 14-ке тең
тексеру:
(45-14)⋅3=93-тура теңдік
2-мысал
(х-13):7=2
х-13=7⋅2
х-13=14
х=14+13
х=27
теңдеудің түбірі 27-ге тең
тексеру:
(27-13):7=2 3-мысал 72: (х+12)=4
х+12=72:4 х+12=18 х=18-12 х=6теңдеудің түбірі 6-ға тең
Белгісіз қосылғышты табу үшін қосындының мәнінен белгілі қасылғышты азайту керек.
Мысалы: х+12=18
х=18-12
х=6
Белгісіз азайғышты табу үшін айырманың мәніне азайтқышты қосу керек.
Мысалы: х-17=18
х=18-17
х=1
Белгісіз азайтқышты табу үшін азайғыштан айырманың мәнін азайту керек.
Мысалы: 45-х=31
х=45-31
х=14
Белгісіз көбейткішті табу үшін көбейтіндінің мәнін белгілі көбейткішке бөлу керек.
Мысалы: 9х=36
х=36:9
х=4
Белгісіз бөлінгішті табу үшін бөлгішіті бөліндінің мәніне көбейту керек.
Мысалы: х:7=2
х=2⋅7
х=14
І деңгей тапсырмалары № 1. Теңдеудің түбірін табыңдар:
1) (4294 + x) : 54 = 69; 2) 1215 : (71 – y) = 27;
3) (1001 – z) ∙ 13 = 1157; 4) 26 ∙ (z – 23) = 2574.
№ 2. Теңдеудің түбірін табыңдар:
1) (3728 – y) : 54 = 69; 2) 992 : (130 – x) = 62;
3) (148 + z) ∙ 3 =1584; 4) (715 – x) ∙ 83 = 8383.
3. Теңдеудің шешімін табыңдар:
1) 9t + 4t – 286 =0; 2) 14x + 9x + 11x = 272; 3) 265 : x = 465 – 412.
Жауабы:1) 22 2) 8 3) 5
ІІ деңгей тапсырмалары 1. Теңдеудің түбірін табыңдар:
1) (425 + c) ∙ 5 = 2815; 2) 81 ∙ (b + 47) = 4374.
Жауабы: 1) 18 2) 7
2. Бақтағы жидектердің барлығы 37 түп. Ондағы қарылған қарақаттан 3 түп артық , ал таңқурайдан 2 есе кем. Бақтағы қарлыған неше түп? Бақтағы қарақат неше түп? Бақтағы таңқурай неше түп?
Шешуі:х + (х + 3) + 2( х + 3) = 37,
4х = 37 – 9,
4х = 28,
х = 7.
Жауабы: 1) 7 түп қарақат, 10 қарлыған, 20 таңқурай
3. Жиһангер 5 күнде 45 км жол жүрді. Бірақ әр күні алдыңғы күнгісінен 4 км аз жол жүрді. Жиһангер ең соңғы күні неше км жол жүрген?
Шешуі: І күн – х км десек,
ІІ күн – х -4,
ІІІ күн – х – 8,
IV күн – х – 12,
V күн – х – 16.
x + x – 4 + x – 8 + x – 12 + x – 16 = 45, 5x = 85, x = 17.
V күн = х – 16 =1 км
Жауабы: 1 км жол жүрді
ІІІ деңгей тапсырмалары
