Тас пен мыстан жасалған еңбек құралдарын кеңінен қатар қолданылған кезең – энеолит кезеңі
Еңбек бөлінісі қалыптасып, аталық ру орнады.
Алғаш мыс игерілген аймақтар Орталық пен Шығыс Қазақстан аумағы
Тұрақтары
Солтүстік Қазақстандағы Ботай тұрағы (б.з.б. 3–2 мыңжылдықтар аралығы), ол 15 га жерді алып жатыр. Ботай мекенінен 158 тұрғын үй, өте көп жылқы сүйектері табылды.
Маңғыстау жеріндегі энеолиттік ескерткіш – Шебір мекені. Шебірден табылған ыдыстарда тарақ сияқты өрнектер кездеседі, және ұлу қабығынан жасалған моншақ бұйымдар табылды.
Ежелгі адамдардың қоршаған орта туралы түсінігі
Табиғаттың дүлей құбылыстарынан өздерін сақтау үшін құлшылық етіп, құрбандық шалып, жалбарыну-магиялық әрекет
Археологтар тапқан сүйек пен мүйізден жасалған бейнелерде әйелдер суреті жиі кездескен
Жаңа тас дәуірі мен мыс-тас дәуірінің басты ерекшелігі – өнер.
Үңгір қабырғаларына ойма суреттер (гравюра) салған.Ертедегі мүсіншілер – сүйек пен мүйізден қашып бара жатқан еліктерді бейнелеген.
Ежелгі адамдар өз білімдерін суретті хат арқылы жеткізуі-пиктография
Анимизм – жан мен рухтың бар екендігіне сену.
Адамдар өздерінің шығу тегін жануарлармен байланыстыруы –тотемизм
Адамдардың бір материалды затқа ерекше қасиеті бар деп табынуы – фетишизм
Қола дәуірі (б.з.б. 2–1 мыңж)
Еуразия даласындағы қола дәуірінің жетістіктері Андрон мәдениеті деп аталды
Андронов селосы Ачинск қаласы маңынан табылды
Андрон мәдениеті
Алакөл мәдениеті Федоров мәдениеті
Оралдың шығысынан басталып, Қазақстан жерінде, Оралдың
Ертіске дейін, оңтүстікте Сырдария, бергі бетінде, Батыс Сібір
Әмудария өзендеріне дейін жерінде, Орта Азия таулары
