Практикалық сабаққа арналған әдістемелік ңұсқаулар Тақырыб: Тритурационды таблеткалар. Оларды алу. Сапасын бағалау. Гранулалар. Микродраже. Спансулалар. Драже. Желатинді капсулалар: жұмсақ және қатты. Капсуланы алу және оның сапасын бағалау. Микрокапсулалар.
Курс: 3
Пән: Дәрілердін өндірістік технологиясы
Сабақ №3 Тритурационды таблеткалар. Оларды алу. Сапасын бағалау. Гранулалар. Микродраже. Спансулалар. Драже. Желатинді капсулалар: жұмсақ және қатты. Капсуланы алу және оның сапасын бағалау. Микрокапсулалар.
Ақпараттық блок: Анықтама.
Тритурация деп ылғалдандырылған массадан оны арнайы пішінге ысқылап, содан кейін кептіру арқылы түзілетін таблеткалар аталады. Престелген таблеткалардан айырмашылығы, тритурациялық таблеткалар қысымға ұшырамайды: бұл таблеткалардың бөлшектерін біріктіру тек кептіру кезінде аутогезия арқылы жүзеге асырылады, сондықтан тритурациялық таблеткалар престелген таблеткаларға қарағанда аз күшке ие. Тритурациялық таблеткалар қысымды қолдану қажет емес немесе мүмкін емес жағдайларда жасалады. Бұл дәрілік заттың дозасы аз болған кезде орын алуы мүмкін, ал көп мөлшерде көмекші заттарды қосу мүмкін емес. Мұндай таблеткаларды таблетка машинасында кішкентай болғандықтан (d = 1-2 мм) жасау техникалық жағынан қиын. Тритурациялық таблеткалар қоспаның әсері дәрілік заттың өзгеруіне әкелуі мүмкін болған кезде де жасалады. Мысалы, нитроглицерин таблеткаларын алған кезде, қоспаны қолданған кезде жарылыс болуы мүмкін. Сондай-ақ, суда тез және оңай еритін таблеткалар қажет болған жағдайда тритурациялық таблеткаларды дайындаған жөн. Оларды жасау үшін ерімейтін қосылыстар болып табылатын жылжымалы заттар қажет емес. Тритурациялық таблеткалар кеуекті және нәзік, сондықтан олар сұйықтықпен байланыста тез ериді, бұл инъекциялық таблеткалар мен көз тамшыларын өндіруде ыңғайлы.
Тритурациялық таблеткаларға көмекші заттар ретінде лактоза, сахароза, глюкоза, каолин, СаСО3 қолданылады. Оларды алған кезде ұнтақ қоспасы пластикалық масса алынғанша 50-70% спиртпен ылғалдандырылады, содан кейін шпатель көмегімен әйнекке орналастырылған матрица тақтасына сүртіледі. Содан кейін поршеньдердің көмегімен дымқыл таблеткалар матрицалардан шығарылады және ауада немесе кептіру шкафында 30-40 температурада кептіріледі?C. басқа әдіспен таблеткаларды кептіру тікелей пластиналарда жүзеге асырылады және кептірілген таблеткалар соққылардың көмегімен шығарылады.
Драже (Dragee) – ішкі қолдануға арналған қатты дозаланған форма. Ол қант түйіршіктеріне (үгінділерге) белсенді және қосалқы заттарды қайта пайдалануға болатын қабаттау (драждау) арқылы жасалады.Драженің өнеркәсіптік өндірісі драже қазандығында жүзеге асырылады.Драже жасау процесі келесідей: үлкен кристалды қант драже қазандығына жүктеледі. Қазандық айналғанда, ол біркелкі суланғанға дейін белгілі бір концентрациядағы қант шәрбатымен ылғалдандырылады және қант ұнтағына себіледі. Қант шәрбатымен суару, қант ұнтағымен себу және кептіру операциялары глобулалар (сфералық түйіршіктер) пайда болғанға дейін бірнеше рет қайталанады. Бірдей мөлшердегі глобулаларды алу үшін олар 1,0 г-да шамамен 40 түйіршік болатындай етіп барабан електерімен бөлінеді. Осылайша алынған глобулалар белсенді және қосалқы заттарды кейіннен құрудың өзегі болып табылады. Осы мақсатта айналмалы қазандықтағы глобулалар қант шәрбатымен ылғалдандырылып, белсенді және қосалқы заттардың қоспасына себіледі. Заттарды қабаттастырғаннан кейін жылы ауамен кептіру жүргізіледі (40-45о С). Содан кейін қант шәрбаты көмегімен драже жылтыратылады. Дражені бояу үшін қант шәрбатының құрамына бояғыштар енгізіледі. Содан кейін драже жылтыратылады ("таблетка"тақырыбын қараңыз). Драже сфералық тұрақты пішінге ие. Олардың массасы 0,1 – ден 0,5 г-ға дейін өзгереді.құрамында бірдей белсенді зат бар Драже дозасына байланысты әртүрлі түстермен боялады (мысалы, салмағы 0,025 г пропазин дражесі көк түске, ал 0,05 г жасыл түске боялған). Драже белсенді заттардың жағымсыз дәмін жасыруға, олардың тітіркендіргіш әсерін азайтуға, сыртқы факторлардың әсерінен қорғауға мүмкіндік береді. Дражеде дозалау дәлдігін, ыдырау уақытын және белсенді заттардың бөліну жылдамдығын қамтамасыз ету қиын болғандықтан, бұл дәрілік форманы балаларға тағайындау ұсынылмайды. Драже сапасын бақылау "таблеткалар"фармакопеялық мақаласына сәйкес жүргізіледі. Сыртқы түрі 20 дражені қарапайым көзбен тексеру негізінде бағаланады. Жеке драже массасындағы ауытқулар орташа массаның ± 10% аспауы керек, ыдырау уақыты 30 минуттан аспауы керек, егер басқа нұсқаулар болмаса.