Практикалық сабаққа арналған әдістемелік ңұсқаулар Тақырыб: Ампулаларды толтыруға дайындау. Ампулалық шынының химиялық және термиялық тұрақтығын тексеру. Тұрақтандыруды қажет ететін және жеңіл тотығатын заттармен шаншуға арналған ерітінділер дайындау (новокаин гидрохлориді, натрий кофеин-бензоаты ерітінділері). Шаншуға арналған ерітінділерді сүзгілеу. Сапасын бағалау.
Курс: 3
Пән: Дәрілердін өндірістік технологиясы
Сабақ №5 Ампулаларды толтыруға дайындау. Ампулалық шынының химиялық және термиялық тұрақтығын тексеру. Тұрақтандыруды қажет ететін және жеңіл тотығатын заттармен шаншуға арналған ерітінділер дайындау (новокаин гидрохлориді, натрий кофеин-бензоаты ерітінділері). Шаншуға арналған ерітінділерді сүзгілеу. Сапасын бағалау.
Тезистер: Парентеральды қолдануға арналған дәрілік формалар-инъекция, инфузия немесе имплантация арқылы адам ағзасына енгізуге арналған стерильді дәрілік формалар (асқазан-ішек жолын айналып өтіп, терінің немесе шырышты қабаттардың тұтастығын бұза отырып).
Парентеральды қолдануға арналған дәрілік формаларға мыналар жатады:
– инъекциялық және инфузиялық дәрілік нысандар (инъекцияға арналған ерітінді, инъекцияға арналған эмульсия, инъекцияға арналған суспензия, инфузияға арналған ерітінді, инфузияға арналған эмульсия);
- инъекциялық және инфузиялық дәрілік нысандарды дайындауға арналған концентраттар;
– инъекциялық және инфузиялық дәрілік нысандарды дайындауға арналған қатты дәрілік нысандар (ұнтақ; лиофилизат, оның ішінде "лиофилизацияланған ұнтақ");
- имплантациялауға арналған дәрілік нысандар (имплантат, имплантациялауға арналған таблетка және т.б.).
Инъекцияға арналған ерітінді (оның ішінде "инъекцияға арналған гель") –инъекцияға арналған тиісті еріткіштегі дәрілік заттың/заттардың сулы немесе сулы емес ерітіндісі.
Инъекцияға арналған Эмульсия-инъекцияға арналған "Судағы май" немесе "майдағы су" эмульсиясы.
Инъекцияға арналған Суспензия-инъекцияға арналған суспензия.
Енгізу әдісіне байланысты инъекциялық дәрілік формалар тері астына, бұлшықет ішіне, көктамыр ішіне, буын ішіне, жүрек ішіне, қуыс ішіне, субконъюктивалық және т. б. болып бөлінеді.
Инфузияға арналған ерітінді-көлемі 100 мл және одан көп тамырішілік енгізуге арналған сулы ерітінді.
Инфузияға арналған Эмульсия-көлемі 100 мл немесе одан да көп "Судағы май" түріндегі тамырішілік енгізуге арналған эмульсия.
Инъекциялық немесе инфузиялық дәрілік нысандарды дайындауға арналған Концентрат-тиісті еріткішпен сұйылту арқылы инъекциялық немесе инфузиялық дәрілік нысанды алатын сұйық дәрілік нысан.
Инъекциялық немесе инфузиялық дәрілік нысандарды дайындауға арналған ұнтақ-парентеральді қолдануға арналған ерітінді немесе суспензия дайындауға арналған сусымалы қасиеті бар, қосымша заттар қосылған немесе қосылмаған қатты дозаланған дәрілік нысан.
Инъекциялық немесе инфузиялық дәрілік нысандарды дайындауға арналған Лиофилизат (оның ішінде "лиофилизацияланған ұнтақ") – парентеральді қолдануға арналған ерітінді немесе суспензия дайындауға арналған лиофилизация әдісімен алынған қатты дозаланған дәрілік нысан.
Имплантациялауға арналған дәрілік нысандар-имплантациялауға арналған және белгілі бір (ұзақ) уақыт ішінде дәрілік затты (заттарды) босататын дәрілік нысандар.
Парентеральді қолдануға арналған дәрілік препараттар шыны масса (ампулалар, Құтылар) немесе полимерлі материалдар (Құтылар, икемді контейнерлер, шприц-ампулалар) негізінде дайындалған арнайы бастапқы қаптамаларда шығарылады.
Ампула-парентеральды препаратты сақтауға және тасымалдауға арналған және оның ұзақ уақыт бойы стерильділігін сақтауды қамтамасыз ететін корпус (кеңейтілген бөлік) және бір немесе екі капиллярдан тұратын әртүрлі сыйымдылықтағы (көлемдегі) бір дозалы шыны капсула. Өнеркәсіп 1, 2, 3, 5, 10 және 20 мл ампулаларды шығарады. ең көп тарағандары 1 – ден 5 мл-ге дейінгі ампулалар. ампуладан айырмашылығы, бөтелке 50-ден 500 мл-ге дейінгі көп дозалы контейнерлердің типтік өкілі болып табылады.
Технологиялық процестің ажырамас құрамдас бөлігі ампулалық әйнектің сапасын бақылау болып табылады, ол химиялық және термиялық төзімділікке, қалдық кернеудің болуына, жеңіл балқуға, механикалық беріктікке, ампуланың түрлі-түсті сақинасының сыну күшіне, радиалды соққыға және т. б.
Кейбір жағдайларда әйнектің химиялық тұрақтылығын ампулалардың пайда болуымен анықтауға болады. Шыны сақтау кезінде ылғал пленкасы пайда болады, ол біртіндеп силикаттардың сілтіге өтуіне ықпал етеді. Шыны бетіндегі сумен әрекеттесу кезінде, ең алдымен, гидролиз кезінде пайда болатын немесе әйнектің бетінде бос күйде болатын сілтілер ерітіндісіне ауысумен бірге силикаттардың гидратациясы және гидролизі жүреді. Ауа көмірқышқыл газы сілтілермен әрекеттесіп, сілтілі жер металдарының карбонаттарын түзеді, олар су пленкасы құрғағаннан кейін тозады және лас жабын немесе кристалдар қалдырады, әсіресе ампулалардың ішкі бетінде. Қышқылдардың, тұздардың, сілтілердің әсері таза судың әсерінен ерекшеленбейді. Сонымен қатар, сілтінің әсер ету күші концентрацияға байланысты. Бұл жағдайда қышқылдың сұйылтылуы ерітіндіге өткен негізді бейтараптандырады, соңғысының әсерін әлсіретеді. Мұндай ампулалар жарамсыз болып саналады.
Сумен, қышқылдармен, сілтілермен байланыста өзгермейтін әйнектің бірде-бір бренді жоқ. Алайда, жоғары сапалы әйнекте сілтілеу тек контактілі ортаның ұзақ әсер ету жағдайында ғана жүреді, ал сапасы төмен әйнекте бұл құбылыс терең қабаттарды да қамтиды. Бұл жағдайда әйнектің барлық құрамдас бөліктері еритін жалпы шаймалау және әйнектің жеке компоненттері (негізінен сілтілер) ерітіндіге ауысқан кезде ішінара шаймалау ажыратылады.
Эксперименттік жолмен ампулалық әйнектің химиялық тұрақтылығы келесі әдістердің бірімен анықталады: индикатор (түсінің өзгеруі бойынша), Потенциометриялық (РН өзгеру шамасы бойынша); салмақ (үлгінің массасының өзгеруі бойынша, судың әсерінен компоненттерді шаймалау арқылы). Айта кету керек, барлық әдістерде инъекцияға арналған су және белсенді заттардың ерітінділері бақылау ерітінділері ретінде алынады.
Өнеркәсіп химиялық төзімділігімен ерекшеленетін ампулалық әйнектің әртүрлі маркаларын шығарады:
I класты бейтарап әйнек-УСП-1, НС-1 және НС-3;
ІІ сынып-НС-2 және сайлаусыз АБ-1.
Ампулаларды ерітінділермен толтыруға дайындау келесі операцияларды қамтиды: капиллярларды ашу, ампулаларды кассеталарға жинау, ампулаларды жуу, оларды кептіру, және зарарсыздандыру.
Капиллярлардың ашылуы. Ампулаларды ашу процесі екі кезеңнен тұрады: кесу құралымен капиллярдың сыртқы бетіне ойық жағу және оны кесу орнында сындыру. Кесу әртүрлі конструкциялардағы карборунд дискілерін немесе есектерді қолдану арқылы жүзеге асырылады.
Кассеталарға ампулалар жиынтығы. Үлкен көлемдегі ампулалар (5, 10, 20 мл) кассеталарға қолмен, аз көлемде – автоматты түрде теріледі.
Ампулаларды жуу. Процесс ампулалардың сыртқы және ішкі беттерін жуу операцияларын қамтиды. Ампулаларды сыртқы жуу көбінесе құрамында еріген жуғыш заттар бар ыстық сумен (50-60°С) тұншықтыру арқылы жүзеге асырылады. Ампулаларды ішкі жуу вакуумдық, термиялық, ультрадыбыстық, контактілі-ультрадыбыстық немесе бу конденсациялық әдістермен жүзеге асырылады.
Ампулаларды кептіру және зарарсыздандыру. Жуылған ампулалар тазалығын тексергеннен кейін кептіру шкафтарында 120-130°C температурада 15-20 минут ішінде ыстық ауамен кептіріледі. кейбір фармацевтикалық кәсіпорындарда кептіру және зарарсыздандыру операциялары біріктіріледі, ал туннельді камералық кептіргіштер қолданылады, онда кассеталардағы ампулалар тізбекті тасымалдаушы арқылы 25 минут ішінде қозғалады. 87 инфрақызыл сәулемен қыздырғанда (кейбір фармацевтикалық кәсіпорындарда). туннельдің кептіру бөлігі 270 °С дейін, ал зарарсыздандыру бөлігінде 300 °С дейін). Жоғары сапалы стерильді препараттарды өндіруге қойылатын талаптар GMP-дің жақсы өндірістік тәжірибесінің ережелерінде көрсетілген.
Инъекциялық дайын дәрілік заттарды өндіру технологиясы GMP талаптарына сәйкес жүзеге асырылады және негізгі және қосалқы жұмыстарды қамтитын күрделі көп сатылы технологиялық процесс болып табылады. Инъекциялық ерітінділерді алудың принципті технологиялық блок-схемасы мынадай кезеңдерді қамтиды: өндірісті дайындау, Дәрілік және қосалқы заттарды дайындау, ыдыстарды толтыруға дайындау, ерітіндіні дайындау және тазарту, ерітіндіні ампулалау, зарарсыздандыру, сапасын бақылау, дайын өнімді буып-түю және таңбалау. Өндірісті дайындау келесі операцияларды қамтиды: өндірістік үй-жайларды санитарлық дайындау; стерильді желдету ауасын дайындау; технологиялық жабдықтар мен жабдықтарды дайындау; технологиялық киімдерді дайындау; қызметкерлерді дайындау. Қажетті заттар мен еріткіштерді дайындау кезінде ҚҚ (фармакопеялық бап, МКК, технологиялық шарттар және ГОСТ) талаптары ескеріліп, орындалуы тиіс.
Инъекциялық дайын дәрілік заттарды өндіру технологиясы GMP талаптарына сәйкес жүзеге асырылады және негізгі және қосалқы жұмыстарды қамтитын күрделі көп сатылы технологиялық процесс болып табылады. Инъекциялық ерітінділерді алудың принципті технологиялық блок-схемасы мынадай кезеңдерді қамтиды: өндірісті дайындау, Дәрілік және қосалқы заттарды дайындау, ыдыстарды толтыруға дайындау, ерітіндіні дайындау және тазарту, ерітіндіні ампулалау, зарарсыздандыру, сапасын бақылау, дайын өнімді буып-түю және таңбалау. Өндірісті дайындау келесі операцияларды қамтиды: өндірістік үй-жайларды санитарлық дайындау; стерильді желдету ауасын дайындау; технологиялық жабдықтар мен жабдықтарды дайындау; технологиялық киімдерді дайындау; қызметкерлерді дайындау. Қажетті заттар мен еріткіштерді дайындау кезінде ҚҚ (фармакопеялық бап, МКК, технологиялық шарттар және ГОСТ) талаптары ескеріліп, орындалуы тиіс.
