Сабақ тақырыбы Ілияс Есенберлин "Көшпенділер" трилогиясы Мақсаты

САБАҚ ЖОСПАРЫ

 

 

Пəн 

Қазақ əдебиеті 

 

Мұғалім  

Ажмеденова Гауһар 

Мектеп, сынып 

Атырау облысы, Құрманғазы 

ауданы 

Ы. Алтынсарин атындағы жалпы 

орта мектеп, 9-сынып 

Сабақ тақырыбы 

Ілияс Есенберлин “Көшпенділер” 

трилогиясы 

 

Мақсаты: 

А. Білімділік:  І. Есенберлиннің өмірі мен 

шығармашылығы жөнінде мағлұмат беру, трилогияның 

мазмұны жəне кейіпкерлерімен таныстыру. ХV-ХІХ 

ғасырлардағы қазақ халқының тарихи шежіресін түсіндіру. 

Б. Дамытушылық: Əдеби теориялық білімдерін арттыру, өз 

пікірлерін айтуға дағдыландыру. Ойлау, жүйелі салыстыру 

қабілеттерін жетілдіру. 

Ə. Тəрбиелік: тарихи көркем шығармадағы ұлттық рухты 

негіздеп, ұлттық сананы қалыптастыру, адамгершілікке, 

сүйіспеншілікке баулу, азаматтық, гуманистік қасиеттер 

дарыту, еліне, халқына адал қызмет етуге тəрбиелеу. 

Критерийлер: 

А. Білу, түсіну 

В. Қолдану 

С. Сын тұрғысынан ойлау 

Д. Коммуникативтік дағдылар. 

Нəтиже:  

✓

Автордың өмірбаянымен, шығармашылығымен 

танысты; 

✓

Алған білімдерін постерлер дайындау арқылы 

қолданды; 

✓

Оқушылар сын тұрғысынан ойлай білуге 

дағдыланады, өз пікірлерін  айта білуге үйренеді; 

✓

Топтық тапсырмаларды орындау арқылы білімді өз 

беттерімен игеруді үйренді. 

Сабақ типі 

Жаңа білімді меңгерту. 

Əдістер:  

«Аңыз-адам» əдісі, 

​

«Сынып ішін аралау», тест, БФЕ 

(БАРЛЫҚ ФАКТОРЛАРДЫ ЕСКЕРУ), КРЕАТИВТІ 

МАТРИЦА, БЕС СҰРАҚ, «Мен сендерден сұрақ күтемін» 

Ресурстар:  

 

 

1 

 

http://www.bilimland.kz/

​

, 

​

http://itest.kz/

​

.  

Сілтемелер:  

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalog/lesson/8268-1_i

_esenberlin_koshpendiler_1_kitap 

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalog/lesson/8289-1_i

_esenberlin_koshpendiler_2_kitap

  

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalog/lesson/8320- 

1_i_esenberlin_koshpendiler_3_kitap

 

ІІІ  

​

http://itest.kz/exam_test?test_id=331283653 

http://itest.kz/lekciya_takhaui_akhtanov_khamza_esenzhanov

_iliyas_esenberlin_prozasy 

http://itest.kz/exam_test?test_id=498103843 

 

Көрнекілігі: 

Интерактивті тақта, автор суреті, ақ қағаз, 

плакаттар, оқулық 

Пəнаралық байланыс 

Тарих  

Жаттығулар: 

 

 

1. Ұйымдастыру 

2. Сергіту сəті 

3. Қызығушылықты ояту. «Болжау» 

4. Мағынаны тану. Жаңа білімді меңгерту  кезеңі 

5. Топтық жұмыс «Сынып ішін аралау» 

6. Тарихи деректермен жұмыс 

7. Тест тапсырмасы 

8. Барлық факторларды ескеру 

9. Креативті матрица 

10. Бес сұрақ  

11. «Мен сендерден сұрақ күтемін» 

12. «Жариялау» 

13. Не білдім? Не үйрендім? 

14. Рефлексия 

15. Үйге тапсырма 

16. Бағалау 

Сабақ кезеңдері  

Уақытты меңгеру 

1. Мотивациялық-бағдарлау кезеңі (8-10 минут) 

2. Операциялық-орындаушылық кезең (оқу-танымдық, 

ізденім, ішінара зерттеу, проблемалық əдістер (15-20 

минут) 

3. Рефлексиялық-бағалау кезеңі (өзіндік бақылау, 

өзін-өзі бағалау əдістері (5-8 минут) 

 

 

Мақсаты: 

 А. Білімділік:  І. Есенберлиннің өмірі мен шығармашылығы жөнінде 

мағлұмат беру, трилогияның мазмұны жəне кейіпкерлерімен таныстыру. 

ХV-ХІХ ғасырлардағы қазақ халқының тарихи шежіресін түсіндіру. 

Б. Дамытушылық: Əдеби теориялық білімдерін арттыру, өз пікірлерін айтуға 

дағдыландыру. Ойлау, жүйелі салыстыру қабілеттерін жетілдіру. 

Ə. Тəрбиелік: тарихи көркем шығармадағы ұлттық рухты негіздеп, ұлттық 

сананы қалыптастыру, адамгершілікке, сүйіспеншілікке баулу, азаматтық, 

гуманистік қасиеттер дарыту, еліне, халқына адал қызмет етуге тəрбиелеу.  

Критерийлер: 

А. Білу, түсіну 

2 

 

В. Қолдану 

С. Сын тұрғысынан ойлау 

Д. Коммуникативтік дағдылар. 

Нəтиже:  

✓

Автордың өмірбаянымен, шығармашылығымен танысты; 

✓

Алған білімдерін постерлер дайындау арқылы қолданды; 

✓

Оқушылар сын тұрғысынан ойлай білуге дағдыланады, өз пікірлерін 

айта білуге үйренеді; 

✓

Топтық тапсырмаларды орындау арқылы білімді өз беттерімен 

игеруді үйренді. 

Сабақ типі 

Жаңа білімді меңгерту. 

Əдістер:  

«Аңыз-адам» əдісі, 

​

«Сынып ішін аралау», тест, БФЕ (БАРЛЫҚ 

ФАКТОРЛАРДЫ ЕСКЕРУ), КРЕАТИВТІ МАТРИЦА, БЕС СҰРАҚ, «Мен 

сендерден сұрақ күтемін» 

Ресурстар:  

http://www.bilimland.kz/

​

, 

​

http://itest.kz/

​

.  

Сілтемелер:  

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalog/lesson/8268-1_i_esenberlin_koshp

endiler_1_kitap 

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalog/lesson/8289-1_i_esenberlin_koshp

endiler_2_kitap

  

      

​

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalog/lesson/8320- 

1_i_esenberlin_koshpendiler_3_kitap

 

http://itest.kz/exam_test?test_id=331283653 

http://itest.kz/lekciya_takhaui_akhtanov_khamza_esenzhanov_iliyas_esenberlin_

prozasy 

http://itest.kz/exam_test?test_id=498103843 

Көрнекілігі: 

Интерактивті тақта, автор суреті, ақ қағаз, плакаттар, оқулық 

Пəнаралық 

байланыс 

Тарих 

Жаттығулар: 

 

1. Ұйымдастыру 

2. Сергіту сəті 

3. Қызығушылықты ояту. «Болжау» 

4. Мағынаны тану. Жаңа білімді меңгерту  кезеңі 

5. Топтық жұмыс «Сынып ішін аралау» 

6. Тарихи деректермен жұмыс 

7. Тест тапсырмасы 

8. Барлық факторларды ескеру 

9. Креативті матрица 

10. Бес сұрақ  

11. «Мен сендерден сұрақ күтемін» 

12. «Жариялау» 

13. Не білдім? Не үйрендім? 

14. Рефлексия 

15. Үйге тапсырма 

16. Бағалау 

Сабақ кезеңдері 

Уақытты 

меңгеру 

1. Мотивациялық-бағдарлау кезеңі (8-10 минут) 

2. Операциялық-орындаушылық кезең (оқу-танымдық, ізденім, ішінара 

зерттеу, проблемалық əдістер (15-20 минут) 

3 

 

3. Рефлексиялық-бағалау кезеңі (өзіндік бақылау, өзін-өзі бағалау 

əдістері (5-8 минут) 

Сабақ кезеңдері 

Мұғалімнің іс-əрекеті 

Оқушының 

 іс-əрекеті 

Ресурстар  

Ұйымдастыру 

 

Сергіту сəті 

Сергіту сəті 

«Аңыз-адам» əдісі 

•

Оқушылар өздері білетін  ұлы адамдар 

туралы  естеліктер жəне ол адам 

неліктен ұнайтынын айтуы қажет 

 

Оқушылар 

өздері білетін 

ұлы адамдар 

туралы 

естеліктер 

айтуы керек 

жəне ол адам 

неліктен 

ұнайтынын 

айтады.  

Интеракти

вті тақта; 

http://bilim

land.kz/kk/

content/les

son/15707-

iliyas_esen

berlinning

_omiri_me

n_shyharm

ashylyq_zh

oly

 

 

 

 

Қызығушы-лықт

ы ояту 

«Болжау» 

 

YOUTUBE cайтынан «Ғажайып туынды 

“Көшпенділер” трилогиясы» бейнеролигін 

көрсету 

Бейнероликте айтылған мəселерді талқылау  

 

Оқушылар 

зерттеуші 

ғалыммен 

болған 

сұхбатты 

тыңдайды. 

Видеосюжет 

желісі туралы 

бір-біріне 

сұрақ қояды. 

Интеракти

вті тақта; 

http://bilim

land.kz/kk/

content/les

son/15710-

iliyas_esen

berlinning

_koshpend

iler_trilogi

yasy

 

 

 

Мағынаны тану 

Оқушыларға  

​

http://www.bilimland.kz/

 

сайтынан “Көшпенділер” романынан 

үзінді тыңдайды. 

І топ.

​  ​Көшпенділер. 1-кітап 

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalo

g/lesson/8268-1_i_esenberlin_koshpendiler_

1_kitap./

 

 

ІІ топ. Көшпенділер. 2-кітап 

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalo

g/lesson/8289-1_i_esenberlin_koshpendiler_

2_kitap

  

 

ІІІ топ. Көшпенділер. 3-кітап  

http://www.bilimland.kz/index.php/kz/catalo

g/lesson/8320-1_i_esenberlin_koshpendiler_

3_kitap

   

Оқушылар 

тыңдаған 

мəтінді 

басшылыққа 

ала отырып, 

постер 

дайындап, оны 

қорғайды. 

Интеракти

вті тақта; 

1.

​

http://w

ww.bilimla

nd.kz/inde

x.php/kz/c

atalog/less

on/8268-1

_i_esenber

lin_koshpe

ndiler_1_k

itap./

 

2.

​

http://w

ww.bilimla

nd.kz/inde

x.php/kz/c

atalog/less

4 

 

 

on/8289-1

_i_esenber

lin_koshpe

ndiler_2_k

itap

 

3.

​

http://w

ww.bilimla

nd.kz/inde

x.php/kz/c

atalog/less

on/8289-1

_i_esenber

lin_koshpe

ndiler_3_k

itap

 

 

 

Топтық жұмыс. 

«Сынып ішін 

аралау»  

Əр топ өздеріне берілген тақырыпты тыңдап

 

 

 

 

 

 

болғаннан кейін оларға 1-ден 3-ке дейін

 

 

 

 

 

 

нөмір жазылған жетон таратамын. Сосын

 

 

 

 

 

1-нөмір алғандар бір топқа, 2-нөмір алғандар

 

 

 

 

 

 

екінші топқа жиналады, 3-нөмір алғандар

 

 

 

 

 

үшінші топқа т.с.с. Балалар тыңдаған мəтін

 

 

 

 

 

 

бөлігін бір-біріне айтып береді. Сонда бір

 

 

 

 

 

 

оқушы мəтінді толық оқымай-ақ, оның

 

 

 

 

 

мазмұнын

түсініп

шығатындай

жағдай

 

 

 

 

жасаймын. 

Оқушылар 

берілген 

тақырыпты 

оқып, 

басқаларына 

түсіндіріп 

шығады. 

А4 

форматын

дағы ақ 

қағаз 

Тарихи 

деректермен 

жұмыс  

http://itest.kz/

​

 сайтындағы білім ресурсымен 

жұмыс. 

І топ Қазақ хандығының құрылуы мəтінін 

оқиды

​

. 

http://itest.kz/lekciya_qazaq_khandyhynyng_qur

yluy

  

ІІ топ Абылай хандығы мəтінін   оқиды 

http://itest.kz/lekciya_abylaj_khandyhy

  

ІІІ топ 1837-1847 жылдардағы Кенесары 

Қасымұлы бастаған көтеріліс туралы оқиды. 

http://itest.kz/lekciya_1837_1847_zhyldardahy_

kenesary_qasymuly_bastahan_koterilis

  

 

Оқушылар өз 

бетімен 

отырып 

мəтінмен 

танысады, 

біледі, 

түсінеді. 

 

http://itest.

kz/

 

сайтынан 

тақырыпт

ық тест 

тапсырма

лары 

Тест тапсырмасы  

http://itest.kz/

​

  сайтында берілген тақырыптық 

тест тапсырмасын орындау. 

І топ. 

​Пəн: Қазақстан тарихы, Бөлім: Қазақ 

хандығының құрылуы 

http://itest.kz/exam_test?test_id=352613192

  

ІІ топ. 

​Пəн: Қазақстан тарихы, Бөлім: Абылай 

хандығы 

http://itest.kz/exam_test?test_id=582540948

  

 

http://itest.kz/

 

сайтында 

берілген 

тақырыптық 

тест 

тапсырмасын 

орындайды.  

 

http://itest.

kz/

 

сайтында 

берілген 

тақырыпт

ық тест 

тапсырмас

ы 

5 

 

ІІІ топ.

​Пəн: Қазақстан тарихы, Бөлім:

 

 

 

 

 

 

 

1837-1847 жжылдардағы Кенесары Қасымұлы

 

 

 

 

бастаған көкөтеріліс. 

http://itest.kz/exam_test?test_id=331283653

  

 

Топтық жұмыс 

І топ  

БФЕ (БАРЛЫҚ ФАКТОРЛАРДЫ 

ЕСКЕРУ) 

 

Қалыптастырылатын дағдылар: 

 

 ақпараттарды басқару; 

 

 бірлескен жұмыс; 

 

 ойлау, мəселелерді өз бетімен шешу, шешім 

қабылдау. 

 

 

Жалпы сипаттама 

 

Бұл əдіс оқушылар шешім қабылдағанда 

немесе қандай да бір идеяны ойлағанда, 

оларды барлық сəйкес келетін факторларды 

ойлауға шақырады. 

 

Жұмыс алгоритмі 

 

1. Ұйымдастырушы педагог шешім қабылдау 

жəне жоспарлау кезінде барлық факторларды 

қарау маңыздылығын оқушылармен 

талқылауға ниет білдіруі мүмкін. Мысалы, 

егер қандай да бір маңызды фактор 

ұмытылып қалған жағдайда, дұрыс болып 

көрінетін іс-əрекет ақыр соңында дұрыс 

болмай шығуы мүмкін. 

 

2. 

​Топтарда оқушылар ​Барлық 

факторларды ескеру 

​шаблонын толтыра 

алады. 

1. Пікір/ Сұрақ/Талқыланатын мəселе:  

1-фактор 

 

Артықшылықтар/ия  

Кемшіліктер/қарсы 

 

Қызықты факторлар  

2-фактор 

 

Артықшылықтар/иə 

 

Кемшіліктер/қарсы 

 

Қызықты факторлар 

 

Фактор 3 

 

Артықшылықтар/иə 

 

Кемшіліктер/қарсы 

 

Қызықты факторлар 

 

 

 

Барлық факторларды талқылағаннан кейін 

… деп ойлаймын.  

 

ІІ топ  

 

 

6 

 

КРЕАТИВТІ МАТРИЦА 

Қалыптастырылатын дағдылар:  

 креативтілік; 

 ойлау, шешім қабылдау, проблемаларды 

шешу; 

 бірлескен жұмыс. 

Жалпы сипаттама  

Бұл əдіс оқушыларды жағдайлардың, 

нұсқаулардың, идеялар мен оқиғалар 

топтамасы туралы (болжамды түрде) 

креативті ойлауға ынталандырады. Бұл 

ойлау жəне проблемаларды шешу 

дағдыларына ықпал ете отырып, 

оқушылардың сұрақтарға жаңа қырынан 

қарауына мүмкіндік береді. Нұсқаларды 

зерделеп, басқа оқушылар идеяларының 

негізінде өз нұсқаларын сындарлы, əрі 

креативті етіп құрастыру үшін оқушылар 

топтарда жұмыс істейді. 

Жұмыс алгоритмі 

1. Оқушыларға белгілі бір мəселеге 

негізделген болжалды сценарийлері бар 

матрица беріңіз: 

​КРЕАТИВТІ МАТРИЦА 

– Қазақ хандығының құрылуы  

Проблема: 

 

Не? 

 

Қазақ 

ханды-ғ

ының 

құрылу

ы  

Үш 

жүздің 

басын 

қосу 

Ресей-

ге 

қосыл

у  

Адамдар: 

 

кім? 

 

 

 

 

Орын: 

 

қайда? 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ топ 

​БЕС СҰРАҚ 

Қалыптастырылатын дағдылар:  

 ойлау, шешім қабылдау;  

 ақпараттарды басқару.  

 

Жалпы сипаттама  

Бұл əдіс ақпарат жинақтауға арналған, ол 

сондай-ақ оқушыларға мəселені терең 

зерделеуге немесе оны шағын тақырыптарға 

немесе тармақтарға бөлуге мүмкіндік береді. 

Бұл оқушыларға күрделі тақырыптарды 

түсінуге көмектеседі. Аталған əдіс іс-əрекетті 

жоспарлауға жəне мақсат белгілеуге ықпал 

 

 

7 

 

етуі мүмкін əртүрлі мүмкіндіктерді 

қарастыруды көздейді. 

Жұмыс алгоритмі 

1. Үлкен қағаз бен маркер керек.  

2. Оқушыларға «Қалай» немесе «Неге» деген 

сұрау есімдіктері қолданылатын сұрақтар 

қойылады. 

3. Ұсыныстар оқу плакатында жазылады. 

4. Мұғалімдер идеяларды дамытып, одан 

арғы идеяларды зерделеу үшін бір сұрау 

есімдігін пайдаланады. 

5. Мұғалімдер идея/ұсыныс толық 

қарастырылғанға дейін бірдей сұрағы бар 

сұрақтарды пайдалануды жалғастыра береді.  

 

«Мен сендерден 

сұрақ күтемін»  

Бұл тəсіл бойынша балалар мəтіннің 

мазмұнын бір-біріне түсіндіріп болған соң, 

осы мəтін бойынша сұрақ құрастырады. 

Топтағы оқушылар өзара келісіп, қағазға екі 

сұрақ жазып, келесі топқа береді. 

Оқушылар 

сұрақ 

дайындайды. 

Сұрақ 

жазылған 

бет 

Жариялау 

Сұраққа жауап іздеп, дайындалуға, 

ақылдасуға 1-2 минут уақыт беріледі. 

Сұрақтың 

жауабын 

топтың ішінде 

ақылдасып 

алған соң бір 

оқушы жауап 

береді.  

Оқушы  

«Рефлексиялық – 

бағалау»  кезеңі 

 

Бүгінгі сабақта 

мен не үйрендім? 

Нені білгім келеді? 

 

 

 

 

 

 

«Бүгінгі 

сабақта мен не 

үйрендім?» 

деген кесте 

бойынша 

оқушылардың 

Кесте  

8 

 

пікірі 

тыңдалады. 

Рефлексия 

Балаларға баспалдақ суреті салынған қағаз

 

 

 

 

 

таратылып беріледі де, сол баспалдақтағы

 

 

 

 

 

өзінің орнын белгілеу тапсырылады. Егер

 

 

 

 

 

оқушы өзін сабақта жақсы сезініп, сабақты

 

 

 

 

 

 

жақсы түсінсе, баспалдақтың ең биік жеріне

 

 

 

 

 

 

күннің суретін салады. Ал егер сабақты

 

 

 

 

 

 

дұрыс

түсінбесе,

сабақ

ұнамаса,

 

 

 

 

баспалдақтың

төменгі

жағына

бұлттың

 

 

 

 

суретін

салады.

Сабақта

оқушының

 

 

 

 

көңіл-күйі орташа болып, кейбір нəрселерді

 

 

 

 

 

түсінбесе, онда баспалдақтың ортасына бір

 

 

 

 

 

жағы ашық, бір жағы боялған бұлттың

 

 

 

 

 

 

суретін

салады.

Осылайша

оқушының

 

 

 

 

өзін-өзі бағалауы мен мұғалімнің сабағы

 

 

 

 

 

бағаланып, өзара кері байланыс жүзеге

 

 

 

 

 

асырылады.  

Оқушылар 

берілген 

баспалдаққа 

өздеріне 

ұнаған суретті 

салады.  

 

 

Баспалдақ 

суреті 

Сабақ қорыту: 

«Ел боламын десең, бесігіңді түзе» деп М.О.

 

 

 

 

 

 

 

 

Əуезов айтқандай, бүгінгі ұрпақ кешегі

 

 

 

 

 

тарихын білмесе, елдігімізге сын болары хақ.

 

 

 

 

 

 

Еліміздің ертеңі болар ұрпақтың алдындағы

 

 

 

 

 

бір парызымызды өтеуді жөн санадым. 

 

 

Үйге тапсырма 

«Көшпенділер»

трилогиясының

тарихпен

 

 

 

қаншалықты сəйкес келетіндігін анықтап

 

 

 

 

келіңдер. 

Оқушылар 

берілген 

http://www.bili

mland.kz/

​

 ; 

http://itest.kz/

 

сайттарынан 

мəліметтерді 

іздеп табады. 

 

Бағалау. 

Формативті бағалау: Оқушыларды мадақтап, 

бағалау 

 

 

 

 

 

9