Арнайы қасиеттері бар дәнекер тіні

Ретикулярлы тін.
Ретикулярлы тін (textus 
reticularis) - бұл торлы
құрылымға ие, өсінді 
торлы жасушалардан және 
ретикулярлы
(аргирофильді) 
талшықтардан тұратын 
дәнекер тінінің түрі.
Ретикулярлы тін: а - ретикулярлы жасушалардың микрофотографиясы:
1 - жасуша ядросы; 2 - цитоплазма өсінділері; б - лимфа түйінінің 
ретикулярлы талшықтарының микрофотографиясы: 1 - ретикулярлы 
талшықтар. Күміс нитратымен импрегнацияланған.

Адамдардағы
ақ май тіндері
тері 
астына, әсіресе құрсақ
қабырғасының төменгі бөлігінде,
бөкселер мен жамбастарда 
орналасады, ол тері астындағы
май қабатын құрайды, шажырқай, 
мезентерия және
ретроперитональды аймақта. Май 
тіндері борпылдақ талшықты
дәнекер тіннің қабаттарымен әр
түрлі мөлшерде және пішіндегі
бөлікшелерге аз немесе көп
мөлшерде айқын бөлінеді.
Бөлікшелер ішіндегі май
жасушалары бір-біріне өте жақын 
орналасқан.
Ақ май тінінің құрылымы (Ю. И. Афанасьев 
бойынша): а - жарық оптикалық микроскопта 
майсыздандырылған адипоциттер;
b - адипоциттердің ультрамикроскопиялық құрылымы: 1 -
адипоциттер ядросы; 2 - липидтердің үлкен тамшылары; 3
- жүйке талшықтары; 4 - гемокапиллярлар; 5 -
адипоциттер митохондриясы; в - май тіні: 1 - адипоциттер;
2 - қан тамырлары. Микрофотография (судан III-ге 
боялған).

Май тіні (textus adiposus)
- көптеген мүшелерде кездесетін май
жасушаларының жиналуы. Май тіндерінің екі түрі бар - ақ және қоңыр. Бұл 
терминдер жасушалардың түсінің ерекшеліктерін көрсетеді. Ақ май тіндері 
адам ағзасында кеңінен таралған, ал қоңыр май тіндері негізінен жаңа туған 
нәрестелерде және кейбір жануарларда (кеміргіштер мен қыста ұйықтайтын) 
өмір бойы кездеседі.
Олардың арасындағы тар кеңістікте фибробласттар, лимфоидты элементтер, 
толық жасушалар орналасады. Май жасушалары арасында жұқа коллаген 
талшықтары барлық бағытта бағытталған. Борпылдақ талшықты дәнекер 
тіннің қабаттарында орналасқан қан және лимфа капиллярлары өздерінің
ілмектерімен май жасушаларының топтарын немесе май тінінің сегменттерін
тығыз қоршайды. Май тіндерде май қышқылдарының, көмірсулардың
алмасуының және көмірсулардан май түзілудің белсенді процестері жүреді.

Майлардың ыдырауы кезінде көп мөлшерде су бөлініп,
энергия бөлінеді, сондықтан май тіндері жоғары энергиялы
қосылыстарды синтездеуге арналған субстраттар депосының 
рөлін ғана емес, жанама түрде су қорының да рөлін атқарады.
Ашыққан кезде тері астындағы және бүйрекмаңы май 
тіндері, шажырқай мен мессентерияның май тіндері май қорын 
тез жоғалтады. Жасушалардың ішіндегі липидтік тамшылар 
ұсақталып, май жасушалары жұлдызша немесе ұршықтәрізді 
пішінге ие болады. Көз орбитасы аймағында, алақан мен
табанның терісінде май тіндер ұзақ уақыт ашығу кезінде де 
липидтердің аз мөлшерін ғана жоғалтады. Мұнда май тіні
метаболикалық емес, механикалық роль атқарады. Бұл жерлерде 
дәнекер тін талшықтарымен қоршалған ұсақ бөлікшелерге
бөлінеді.

Қоңыр май тіні
жаңа туған
нәрестелерде және кейбір жануарларда 
мойнында, иық жауырындарының
айналасында, төс сүйегінің артында, 
омыртқа бойында, тері асты мен
бұлшықеттер арасында кездеседі. Ол 
гемокапиллярлармен тығыз өрілген 
май жасушаларынан тұрады. Бұл
жасушалар жылу өндіру процестеріне 
қатысады. Қоңыр май тінінің
адипоциттерінде цитоплазмада
көптеген май қосындылары бар. Ақ 
майлы жасушалармен салыстырғанда 
оларда митохондриялар едәуір көп.
Май жасушаларының қоңыр түсін
темірі бар пигменттер -
митохондриялық цитохромдар береді.
Қоңыр май тінінің құрылымы (Ю. И. Афанасьев
бойынша): а - жарық оптикалық микроскопта
майсыздандырылғын адипоциттер; b - адипоциттердің 
ультрамикроскопиялық құрылымы: 1 - адипоциттер
ядросы; 2 - ұсақ бөлінген липидтер; 3 - көптеген
митохондриялар; 4 - гемокапиллярлар; 5 - жүйке талшығы

Қоңыр май жасушаларының тотығу қабілеті
ақ май
жасушасынан шамамен 20 есе, жүрек бұлшықетінің тотығу
қабілетінен 2 еседей жоғары. Қоршаған орта температурасының 
төмендеуімен қоңыр май тіндеріндегі тотығу процестерінің
белсенділігі артады. Сонымен бірге жылу энергиясы бөлініп 
шығады, ол қан капиллярларындағы қанды қыздырады. Жылу
алмасуын реттеуде триглицеридтерді глицерин мен май 
қышқылдарына дейін ыдырататын тіндік липазаның
белсенділігін ынталандыратын симпатикалық жүйке жүйесі мен
бүйрек үсті милы затының гормондары - адреналин мен 
норадреналин бар. Бұл адипоциттер арасындағы көптеген 
капиллярларда ағып жатқан қанды қыздыратын жылу 
энергиясының бөлінуіне әкеледі. Ашығу кезінде қоңыр май тіні 
ақ май тініне қарағанда аз өзгереді.

Шырышты тін (textus mucosus) 
әдетте эмбрионда ғана болады.
Зерттеудің классикалық нысаны
адамның кіндік бауы болып
табылады. Бұл жерде жасушалық 
элементтер жатырішілік кезеңде 
мезенхималық жасушалардан
дивергентивті түрде
дифференцияланатын гетерогенді 
жасушалар тобымен ұсынылған.
Олардың арасында ірі жұлдыз тәрізді 
фибробласттар, миофибробласттар, 
тегіс бұлшықет жасушалары бар.
Кіндік баудың шырышты дәнекер тіні:
1 - мукоциттер; 2 - жасушааралық зат;
3 - қан тамырларының қабырғасы

жүктеу/скачать 1,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: