Сабақ тың құрылысы мен оқу әдісін ұдайы

өзі  таңдап  алады.  Белгілі  бір  оқыту  әдісін 

таң дау ға төмендегідей шарттар ықпал етеді:

1. оқыту әдістерін оның мақсат-мін дет те-

ріне, оқушылардың жас және таным әре ке ті-

нің  ерекшеліктеріне сай қолдану;

2. мектептің материалдық-техникалық не-

гі   зін  ескеру;

3.  мектептің  орналасқан  жерін  ескеру. 

Мы са лы,  қала  мектептерінде  оқушыларды 

өн  ді ріс орындарына экскурсияға, ауыл мек-

теп  те рін де  ауылшаруашылық  өндірісіне 

апа  ру;

шеберлігі.  Оқытудың  нәтижелі  өтуіне  негіз 

болатын сабақ мақсатының айқындығы. Се-

бебі, оқу материалын баяндауда негізгі идея-

сын немесе оқушылардың іс-әрекетін анық-

тап  алмай,  оқыту  мақсатына  жету  мүмкін 

емес. 

Сонымен  қатар,  оқушының  бойында  өз 

ісіне  деген  жауапкершілікті  қалыптастыру 

қажет. Оның бірнеше тәсілдері:

• 

оқушыға  оқудың  өзіне  және  қоғамға 

• 

талап қою;

талаптарды орындауға үйрету;

• 

өз  міндеттерін  жақсы  атқаратындарды 

• 

керек жағдайда жазалау әдісін қол да ну;  

оқушыға  кемшіліктерін  айтып,  олар ды  

түзетуге  көмектесу.  Оқушыға  оқудың  өзі не 

және  қоғамға  пайдасын  түсіндіру  үшін  мұ-

ғалім  өндірістің  дамуына  ғылымның  қа лай 

әсер еткенін айтып, білімділік еңбек өнім ді-

лі гін  арттырып,  жаңашылдыққа  әке ле ті нін 

дә лел деуі қажет.

Оқуға байланысты талаптар қою әдісі ар -

қы   лы оқушыларға барлық пәндер бойын ша  

бағалау  өлшемдері,  мектептің  ішкі  тәртібі, 

оқушылардың  құқықтары  мен  мін дет тері 

түсіндіріледі.  Оқушыларды  оқу  жұ мы-

сының  алуан  түрін  орындауға  үйрету,  жат-

тықтыру борыш пен жауапкершілікті қалып-

тастырады.  Үлгілі  оқушылар  мен  мұға лім-

дер дің де бала оқуына ықпалы зор.

Мұғалімнің сөйлеу мәдениеті де оқушы се-

зі міне әсер етеді.  Оқулық тақырыптарының 

маз мұны  –  оқу  іс-әрекетіне  қызықтыратын 

не гіз гі құрал.

Оқуға  қызықтырудың  өте  жақсы  әдісі  – 

та ным дық ойындар. Пікір-сайыстар да оқу-

шы ны оқуға қызықтырады. Үлгерімі төмен 

оқу шыларды  жеткен  жетістігіне  қуанту  да 

олар дың оқуға ықыласын арттырады.

Қазіргі  кезде  оқыту  әдістерінің  ішінде 

жиі  кездесетіні  ынталандыру  әдістері  бо-

лып   табылады.  Бүгінгі  күні  бұл  әдістің 

бір не ше  түрі  мектеп  тәжірибесінде  қол да-

ныс та,  дегенмен,  кең  етек  жая  қоймаған. 

Солар дың ішінде Т.Е.Конникова, Г.И.Шукина 

жә не  В.С.Сластенин  жасаған  жік  теу де 

бірізділік  байқалады.  Айрықша  қол да ны-

ла тын  әдістер  –  мадақтау,  жарыс,  жазалау 

деп 

тұжырымдайды 

В.А.Сластенин, 

Т.Е.Конникова т. б.

Жалпы,  ынталандыру  әдісі  өмір  сүруге 

үйренушілердің  құрылымынан  тұратын 

фор малдық  саласына  бағытталады.  Ын та-

лан дыру әдістері талап, ынталандыру, жаза-

лау,   болашақ  пен  көпшілік  пікірлерінен 

тұра ды.  Педагогика  саласында  оның  басты 

ком по ненті  ретінде  мадақтау  мен  жазалау 

кең таралған. 

Ынталандыру – оқушылардың жақсы ба-

ға  ла  нуын көрсетеді. Ол жағымды дағдылар 

мен  әдеттерді  бекітеді  және  қалыпты  эмо-

ция  мен  сенімділікті  қалыптастырады.  Ын-

таландыру  барысында  индивидтің  же ке  

қасиеттерін  ескеру  қажет.  Оқушыны  бел гі-

лі іс-әрекетті орындауға талаптандыру ние-

тімен қолданылатын әдістер тобында ын та-

лан дырудың орны ерекше. Бұл әдістің ежел-

ден-ақ мадақтау мен жазалау түрі белгілі.

Мадақтау  –  бұл  баланың  жағымды  мі-

нез-құлқын ынталандыру құралы. Егер бала 

өзінің  жетістігін  және  ұжым  ал дын да ғы 

жауапкершілігін  сезе  білсе,  онда  ма дақ тау-

дың   құндылығы  арта  түседі.  Мадақтауды 

оқу шылардың  жағымды  әрекеттерін  қол-

дау   үшін  қолданады.  Мадақтау  түрліше 

орын  далуы  мүмкін.  Оқу  процесінде  жиі 

қолданылатындары  –  мақұлдау,  мақ тау, 

қол дау, қуаттау, алғыс жариялау, құрметке 

бө леу, грамота мен құрметті құқықтар бе-

26