Тақырып 4. ІХ-ХІІ ғасырлардағы Қазақстан тарихы бойынша араб және парсы зерттеулері. Дәріс мақсаты: Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихына қатысты араб және
парсы зерттеулерін талдау
Негізгі ұғымдар: өркениет, эпикалық ескерткіштер, философиялық
көзқарас, шаманизм, мұсылмандық бағыттар
Негізгі мәселелер: 1. Араб және парсы дерек құрастырушыларының еңбектері және олардың
негізгі спаттамасы
2. Араб және парсы деректеріндегі қазақ тарихының көрініс табуы
Қысқаша мазмұны: 1 . Қоғамдық ғылымдардың дамуының саяси
алғышарттары
және
араб-мұсылман
өркениетінің
әсері.
Араб
зерттеушілерінің халықтарды сипаттау кезіндегі бағыттары. Араб
авторларының тарихи көзқарастары. Ибн-Хордадбек (ІХ ғ.), Ал-Джахиз (847-
861), Ибн-Фадлан (ІХ-Х ғ.), Аль-Истахри (Х ғ.), Х ғ. белгісіз автордың
(Худуд ал-Алам) шығармасы және елдердің негізгі төрт белгілерін
анықтаудағы автордың әдістемелік бағыты.
2. ХІ ғ. Гардизи, Зайн әл-акбар (Хабарларды безендіру). Қимақтардың шығу
тегі, қарлықтар, оғыздар туралы және т.б. М.Қашқари, Ал-Марвази, әл-
Табари, Иакуд (1179-1229, т.б. тарихи мәліметтері.
3. Қарахан мемлекетіндегі қоғамдық ғылымдар дамуының әлеуметтік-саяси
алғышарттары. Ж.Баласағұн (Құтты білік), Ж.Баласағұн теорияларының,
көзқарастарының философиялық, шамандық және исламдық түп негіздері.
Әл-Фараби еңбектері, Эпикалық ескерткіштер тарихнама тұрғысында.
Қорқыт кітабы, Оғыз-наме, Фирдоусидің Шахнамесі, Қобыланды, Алпамыс,
Манас, және т. б.
Әбу Райхан Мұхаммед Ибн Ахмед әл-Бирунидің парсы-араб тілді әдебиеттік,
тарихи-географиялық дәстүрлерді пайдалануы (Ибн Хордадбек, әл-Истахри,
әл- Джайхани және т. б.).
Өзін бақылау сұрақтары: Араб және парсы деректерінің атаулары мен
авторлары; деректердің негізгі мазмұны
