Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу
жүктеу/скачать 3,67 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Көмірсулардың алмасуы.
- Су мен минералды тұздардың алмасуы.
| Суда еритін дәрумендер: оларға – В тобының дәрумендері
мен С (аскорбин қышқылы); Майда еритін дәрумендерге А, D, К, Е, тағы басқалар жатады. Аты: Тудыр атын аурулар Авитами ноз белгілері Тағамдар дың құрамында кездесуі Мө лшері (мг, тәулігіне) С- аскорбин қышқылы Цинга Дененің тұрақтылығы төмендейді, қызыл иек қан кетеді. Итмұрын, қарақат, лимон, алма, қырыққабат, пияз. 100 мг В 1 - тиамин Бери- бери Паралич, құрысулар, ісіну, бұлшықет әлсіздігі, жүрек жеткіліксіздігі. Қара нан, жасыл бұршақ, қарақұмық және сұлы жармасы, жаңғақтар. 2-3 мг В 2 - рибофлавин Қан аздық болуы Ауыздың бұрыштарында жарықтар пайда болады. Бауыр, жұмыртқа, сүт өнімдері, қарақұмық. 1-2 мг А- ретинол «Ақша м соқыр» Жарықсы з бөлмеде көре Бауыр, ірімшік, май, 1,5 мг алмай қалу. сәбіз, бұрыш, өрік, асқабақ. Д рахит Сүйектер беріктігін жоғалтады және бүгіледі, денесі аз төзімді Балық майы, жұмыртқа 0,02 -0,07 мг Е Авита миноз-Е дененің өсуі мен даму процестеріне қатысады Жұмыртқа , бауыр, балық майы, алма, банан 1 мг 4. Зат алмасу және энергияның өзгеру процесі. Тыныс алу механизмі Өмірдің басты көрссткіші зат алмасу болып есептелінеді. Организм мен сыртқы орта арасында зат және энергия алмасу үздіксіз жүреді. Нәруыздардың алмасуы. Нәруыздар - организм ұлпасы жасушаларының түзілуіне қатысатын негізгі құрылыс материалы. Олар аминқышқылдарынан тұрады. Табиғатта аминқышқылдарының, шамамен, 300-ден астам түрі белгілі. Оның ішінде, шамамен, 20 аминқышқылы нәруыз молекуласының түзілуіне қатысады. Нәруыздар ыдыраған кезде энергия (17,6 кДж) бөлінеді, түзілген аммиак, несепнәр, зәр қышқылы, көмірқышқыл газы мен су организмнен зәр мен тер, тыныс алғанадғы дем арқылы сыртқа шығарылады. Майлардың алмасуы. Майлар өсімдіктекті және жануартекті тағамдар құрамына кіреді. Олар адам денесі массасының 10-20%-ын құрайды. Майлар энергия көзі болып табылады. 1г май көмірқышқыл газы мен суға дейін толықыдыраған кезде, 38,9 кДж энергия бөлінеді, яғни нәруыздар мен көмірсулар ыдраған кезде түзілетін энергияға қарағанда екі есе көп энергия бөлінеді. Көмірсулардың алмасуы. Көмірсулар организмге,негізінен,өсімдіктекті тағамдармен,сондай-ақ аз мөлшерде жануар текті тағаммен түседі . Олар дене массасының 1-2%-ын құрайды. Азықтық тағам құрымына кіретін көмірсулар адам организмінде глюкозаға дейін ыдырайды. Глюкоза қанға түседі де, бүкіл организмге тасмалданады. Қандағы глюкоза мөлшері салыстырмалы түрде тұрақты және 0.08-0,12% -дан аспайды. Көмірсулар органимзмде , сондай-ақ нәруыздар мен майлардың ыдырау өнімдерінен синтезделеді.1г көмірсу ыдырағанда 17,6 кДж энергия бөлінеді.Энергияның бір бөлігі дене еңбегіне жұмсалады да, жылу көзі болып табылады,ал белгілі бір бөлігі АТФ синтезіне жұмсалады. Организмде көмірсулардың артық мөлшері майларға айналады. Су мен минералды тұздардың алмасуы. Адам организмінде органикалық қосылыстардаң алмасуымен қатар су мен минералды тұздардың алмасуы да жүреді. Су организмде әртүрлі заттардың еріткіші рөлін атқарады. Ол дене массасының 60-65%-ын құрайды. Адам тамақ ішпей 40-50 күн, ал сусыз бірнеше күн ғана тіршілік ете алады. Ересек адамның суға деген тәуліктік қажеттілігі 1,5-2 л құрайды. Минералды заттар организмде тұздар және олардың иондары түрінде болады. Олар зат алмасуға қатысады, жасушаға әртүрлі химиялық қосылыстардың түсуіне және олардың шығарылуына әсер етеді. Йод өсімдіктекті өнімдерде, әсіресе теңіз қырыққабатында көп. Йод жетіспегенде, қалқанша без ауруы-зоб дамиды. Кальций және фосфор тұздары сүйек құрамына кіреді. Күкірт апен мырыш ұйқы безі гормондарының құрамында болады. жүктеу/скачать 3,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|