Сабақтың мақсаты: лимфа жүйесінің құрылымын зерттеу. Иммуногенез және гемопоэз органдарын зерттеу
жүктеу/скачать 25,55 Kb.
|
|
Дәріс 10 лимфа жүйесі. Иммуногенез және гемопоэз органдары Сабақтың мақсаты: лимфа жүйесінің құрылымын зерттеу. Иммуногенез және гемопоэз органдарын зерттеу 1. Лимфа жүйесі 2. Лимфа түйіндері 3. Лимфа тамырлары 4. Қызыл сүйек кемігі. Көкбауыр. Тимус 1.Лимфа айналымы жүйесі қанайналым жүйесінің бөлігі болып табылады: ол лимфа тамырларында лимфа деп аталатын артық тіндік сұйықтықты қанға жібереді. Лимфа-лимфа-лимфа тамырларын толтыратын мөлдір, сарғыш сұйықтық. Ол қан сияқты плазма мен жасушалық элементтерден тұрады. Лимфа баяу және бір бағытта – мүшелерден алдыңғы қуыс Венаға қарай ағады. Лимфа үнемі алдыңғы Вена кавасының қанына кеуде түтігі мен оң жақ лимфа діңі арқылы енеді. Осы екі канал бүкіл лимфа жүйесін аяқтайды. Лимфа капиллярлары-лимфа жүйесінің бастапқы бөліктері. Олар бір-бірімен байланысқан кезде жабық түтік жүйесін құрайтын соқыр кеңею түрінде болады. Лимфа тамырлары - vasa lymphatica-шартты түрде екі түрге бөлінеді: әкелу және шығару. Әкелуші тамырлар өте жұқа, олардың бойымен лимфа лимфа түйіндеріне еніп, содан кейін тасымалдаушы тамырлар арқылы түтіктерге ағып кетеді. Ірі лимфа тамырлары мен түтіктерінің қабырғалары (қан тамырларына ұқсас) үш қабықтан тұрады. Лимфа түйіні-nodus lymphaticus немесе лимфа түйіні - lymphonodus (ln)–ретикулярлы ұлпадан және дәнекер тіннен тұратын компам орган. Беткі және терең лимфа түйіндері бар, олар өз кезегінде бас және мойын мүшелерінің, аяқ-қолдардың, кеуде, іш және жамбас қуыстарының лимфа түйіндеріне бөлінеді. 2. Бастың лимфа түйіндері Субмандибулярлық лимфа түйіні-ln. mandibularis-жұптасқан, Жақтар арасындағы кеңістікте, тамырлы ойыққа жақын орналасқан. Паротит лимфа түйіні-ln. рarotideus, жақ буынының астында орналасқан. Жұтқыншақ лимфа түйіндері жұптасқан (медиальды және бүйірлік) - ln. retropharyngeus medialis et lateralis. Медиальды жұтқыншаққа қарағанда доральді, бүйірлік – Атланта Қанат шұңқырының аймағында орналасқан. Мойынның лимфа түйіндері Беттік жатыр мойны-ln. cervicalis superficiales-жатқан кранио-дорсальды және иық буынының үстінде және терең мойын-lnn. cervicalis profundi-кеуде қуысына кіру аймағында, бірінші қабырғадан доральді. Кеуде қуысының лимфа түйіндері Оларға қабырға бастарындағы әрбір қабырға аралық кеңістікте орналасқан интеркостальды лимфа түйіндері; қолқа мен омыртқа арасында орналасқан дорсальды медиастинальды лимфа түйіндері; перикардиальды кеңістіктегі трахеяда орналасқан краниальды медиастинальды лимфа түйіндері. Өкпеден лимфа трахея бифуркациясы аймағында орналасқан бронх лимфа түйіндеріне және бронхтарда жатқан өкпе лимфа түйіндеріне түседі. Іштің лимфа түйіндері Олардың ішіндегі ең маңыздыларына целиак артериясының басында жатқан целиак лимфа түйіндері; бауыр қақпасында орналасқан бауыр лимфа түйіндері; көкбауыр лимфа түйіндері – көкбауыр қақпасында. Әсіресе мезентерияда көптеген лимфа түйіндері бар. Оларға аттас артерияның тамырында жатқан бас сүйек мезентериялық лимфа түйіндері, джейунум лимфа түйіндері, Соқыр ішектің лимфа түйіндері және тоқ ішектің басқа ішектері жатады. Сонымен қатар, кардий және кіші қисықтық аймағында асқазан лимфа түйіндерін ажыратыңыз; ұйқы безінің лимфа түйіндері, он екі елі ішектің басында, бүйрек лимфа түйіндері және т. б. Кеуде қуысының лимфа түйіндері Олардың екеуі бар. Олардың бірі аксиларлы лимфа түйіні-ln деп аталады. axillaries-үлкен дөңгелек бұлшықеттің медиальды бетінде жатыр, екіншісі-бірінші қабырғаның қолтық асты лимфа түйіні-ln. axillaries primae costae, иық буынынан медиальды орналасқан. Жамбас лимфа түйіндері Суправаментальды лимфа түйіндері-lnn. supramammaricus - сүт айнасы аймағында желіннің түбінде орналасқан. Олар емізіктерден, сүт цистерналарынан және желін паренхимасынан ағып жатқан лимфаны жинайды. Поплитальды лимфа түйіні-ln. popliteus-жамбас бицепсінің астында, балтыр бұлшықетінің басында орналасқан. Тізе қатпарының лимфа түйіні тері қатпарында, маклок пен тізе шыныаяқ арасындағы қашықтықтың ортасында орналасқан. Негізгі лимфа тамырлары Оларға мыналар жатады: бел цистернасы бар кеуде түтігі және оң жақ лимфа діңі. Кеуде түтігі-ductus thoracicus-маңызды үлкен лимфа тамыры: ол арқылы бүкіл лимфаның ¾ бөлігі ағып кетеді. Ол іш қуысында бел цистернасынан басталып, бірінші қабырғаның бас сүйек жиегіне жақын алдыңғы қуыс Венаға құяды. Бел цистернасына – Cisterna chuli-соңғы екі кеуде және алғашқы екі бел омыртқаларының денелерінің астында ірі қара малдың жанында орналасқан лимфа ішек лимфа магистралінен, сондай-ақ дененің басқа алып жүретін тамырларынан келеді. Бас пен мойынның сол жақ жартысынан лимфа кеуде лимфа каналына құятын екі трахеальды лимфа түтігі арқылы ағып кетеді. Бастың, мойынның, оң жақ кеуде мүшесінің оң жартысынан лимфа бірінші қабырғада алдыңғы қуыс Венаға құятын лимфалық оң жақ магистральға түседі. 4. Қызыл сүйек кемігі-medulla osseum rubram-құбырлы сүйек эпифиздерінің губка тәрізді затында, қысқа және аралас сүйектерде орналасқан. Қызыл сүйек кемігінің негізі-дамудың әртүрлі фазаларында көптеген қан тамырлары мен әртүрлі қан жасушалары орналасқан тар жапырақты ретикулярлы тін. 1. Гемоцитобласттар-қызыл қиғаш мидың негізгі дифференциацияланбаған түрі, ол бірқатар аралық формалар арқылы эритроциттерді, түйіршікті лейкоциттерді және мегакариоциттерді тудырады. 2. Сүйек кемігінде сонымен қатар гемоцитобласттың жетілген эритроциттерге айналуының әртүрлі кезеңдері болып табылатын бірқатар жасушалық формалар бар. 3. Қалған үш жасуша қатары гемоцитобласттың түйіршікті лейкоциттердің үш түріне айналуының дәйекті қадамдары болып табылады: нейтрофилдер, эозинофилдер және базофилдер. 4. Қызыл сүйек кемігіне өте тән формалардың бірі-мегакариоцит. Көкбауыр-lien-ірі қара малдың ұзартылған сопақша, сұр-көк (сиырларда) және қызыл-қоңыр (бұқаларда) түсті, тыртықтың сол жағында жатыр. Оның дорсальды шеті оныншы интеркостальды кеңістікке жетеді. Көкбауыр-паренхималық орган. Оның дәнекер тіндік қаңқасы тығыз капсула мен трабекулалардан түзіледі, онда тегіс бұлшықет тіндері орналасқан. Паренхима АҚ және қызыл целлюлозаны құрайтын ретикулярлы ұлпадан тұрады. Көкбауырдағы қандай функция басым болатынына байланысты депозиттік (күйіс қайыратын, жыртқыш, жылқы, шошқа) және қорғаныш (адам, қоян) типтегі көкбауырлар ажыратылады. Көкбауыр-фагоцитоз және гемолиз арқылы организм зақымдалған немесе өмірлік циклін аяқтаған эритроциттерден босатылатын орын. Оның торлы ұлпасы фагоцитарлық элементтерді де бере алады. Тимус безі немесе тимус-тимус-кеуде қуысында орналасқан кеуде бөлігінен және жұптасқан мойын бөлігінен тұрады. Кеуде қуысы жүрекке қарағанда краниальды,жалпы иық артериясы мен алдыңғы қуыс Венаға қарағанда вентральды. Жатыр мойны лобының бұтақтары трахеяның бүйірлерінде орналасқан, көмейге жетеді. Ол бұзауларда ең үлкен мөлшерге жетеді, жасына қарай азаяды және жоғалады. Тимустың паренхимасы лимфа түйінінің паренхимасына ұқсайды. Бақылау сұрақтары: 1. Лимфа жүйесі қандай функцияларды орындайды? 2. Лимфа жүйесінің құрамына не кіреді? 3. Лимфа дегеніміз не және ол қалай пайда болады? 4. Лимфа түйіндерінің ағзадағы және ветеринарлық тәжірибедегі рөлі қандай? 5. Бас, мойын, кеуде, іш қуысының лимфа түйіндерін атаңыз, жамбас және жамбас аяқтары. 6. Ағзаның иммундық қорғанысын қандай органдар жүзеге асырады? 7. Иммундық органдардың қайсысы орталық және перифериялық және неге? 8. Көкбауырдың функциялары қандай? 9. Ірі қара малдың тимусы қай жаста өз жасына жетеді толық даму? 10. Қызыл сүйек кемігі, оның құрылымы мен қызметі жүктеу/скачать 25,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|