әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру;
шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау
К. Әзірбаев «Алатау аспанменен тілдескендей»
К.Әзірбаевтың «Алатау аспанменен тілдескендей» өлеңінің идеясы – Алатау баурайының тамаша табиғатын сипаттау. Алатау тауы заңғар биік. Биіктігі сондай жұлдыздармен тілдесіп тұрғандай. Ақын оны:
Алатау аспанменен тілдескендей,
Қол созып көкпенен де күрескендей.
Сәулесі сансыз жұлдыз суға түсіп,
Күн мен Ай күліп, құшып сөйлескендей.
Шолпан да Темірқазық телмірісіп,
«Мен достың, бері таман кел» дескендей.
Тянь-Шань, Тарбағатай, Кавказ құзы
Алыстан Алатаумен үндескендей, – деп сипаттайды.
Сонымен қатар Алатау халықты ыстық, суықтан қорғап, пана болып, баурайына сансыз аң-құс мекен ететіні тілге тиек етілген. Автор:
Батырдай сауыт киген, қалқан ұстап,
Күндіз-түн ұйықтамай халқын баққан, – деп атап кетеді. Алатаудың етегі жеміс-жидекке толы. Халықтың күн көрісіне өте жайлы екені де жырланған. Ақын бір өлең жолдарында:
Басындай жас баланың Құлжа алмасы
Айналып кете алмайды дәмін татқан, – десе, енді бір жолдарда:
Жаңғыртып Алатаудай туған жерден
Қордай мен Сұлу төрдің жағасынан, – деп өзінің осы өңірдің ұланы екенін де атап кетеді. Өлеңде Алатау баурайындағы халықтың тамаша жарасымды тіршілігі аса бір үйлесіммен жырланады. Алатау – киелі, құт берекеге толы мекен.