n
|
|
m
|
|
|
θлш
|
1
|
|
|
.
|
|
|
n
|
|
|
|
|
xθлш
|
|
|
N
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Мысал. Обылыстың тоғыз ауданының әскерге шақыру бөліміне келген ұлдардың бойының ұзындығы есепке алынды. Мәліметтерді обылыс деңгейінде біріктіру әр ауданнан әскер жасындағы ұлдардың 25 %-ы кездейсоқ қайталанусыз әдіс арқылы сұрыпталды. Сұрыптау нәтижесі және оларды өңдеу 9-кестеде берілген.
Өлшенген арифметикалық орта:
|
|
|
170,2 46 170,5 45 171,30 30 169,8 41
|
|
х
|
|
|
θлш
|
|
|
|
|
|
46453041
|
|
|
|
|
|
|
170,4 71 170,557 169,7 25 170.121 170,337
372
Осы шаманың қатесін табу үшін, алдымен, өлшенген
дисперсияны есептеу керек: 2лш262,1137390,72см.Енді
θ
қажет шамаларды формулаға қойып, өлшенген ортаның қателігін табуға болады.
96
9-кесте. Өлшенген арифметикалық ортаның қатесін есептеу үшін көмекші кесте
Аудан
|
|
Саны
|
Іріктеме көрсеткіштері
|
(n –1) i2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
топ, N
|
|
іріктеме, n
|
|
|
|
i2
|
|
|
|
|
x
|
|
|
|
1
|
184
|
|
46
|
170,2
|
0,69
|
31,05
|
|
2
|
181
|
|
45
|
170,5
|
0,71
|
31,24
|
|
3
|
120
|
|
30
|
171,0
|
0,82
|
23,78
|
|
4
|
164
|
|
41
|
169,8
|
0,69
|
27,60
|
|
5
|
283
|
|
71
|
170,4
|
0,70
|
49,00
|
|
6
|
227
|
|
57
|
170,5
|
0,74
|
41,44
|
|
7
|
100
|
|
25
|
169,7
|
0,77
|
18,48
|
|
8
|
85
|
|
21
|
170,1
|
0,68
|
13,60
|
|
9
|
148
|
|
37
|
170,3
|
0,72
|
25,92
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Σ
|
1492
|
|
373
|
–
|
–
|
262,11
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0,72
|
|
|
373
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0,0019 0,75 0,00143 0,38 см.
|
|
m
|
|
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xθлш
|
373
|
1492
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x mx = 170,31 0,38 см.
θлш
Жоғарыда қаралған мысалдар статистикалық қателіктің атаулы шама екенін көрсетеді және ол арифметикалық орта сияқты өрнектеледі. Қателік көрсеткішінің плюс және минус () таңбалары бас жиын орта көрсеткішінің шамасының іріктемелік ортадан қаншалықты шекараға ауытқитынын білдіреді.
Өкілеттілік қателіктерін басқа да статистикалық көрсеткіштер үшін анықтауға болады. Биометрия практикасында арифметикалық ортадан басқа мынадай көрсеткіштердің қателіктерін анықтауға болады:
Медиана қателігі mMe σ π 2 1,2533σ n.
Дисперсияның қателігі m
|
|
σ2
|
|
|
|
|
.
|
|
|
|
|
|
|
|
σ
|
2
|
|
2n
|
|
97
|
|
|
|
|
|
Стандарттық ауытқудың қателігі m
|
|
σ
|
|
.
|
|
|
|
|
|
|
|
σ
|
2n
|
|
|
|
|
Вариация коэффициентінің қателігі mCv Cv2n .
|
|
Сапалық
|
белгінің
|
орташа
|
жиілігінің
|
|
|
қателігі
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mp
|
p(1 p)
|
|
|
pq
|
;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n
|
n
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пирсон түзетуін есепке алғанда mp
|
|
|
pq
|
|
n
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
|
|
;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n
|
|
N
|
|
|
|
Салыстырырмалы
|
орташа
|
жиіліктің
|
|
|
қателігі
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mp
|
|
|
|
|
p(100 p)
|
;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
%
|
|
|
|
n
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Абсолюттік орташа жиіліктің қателігі m
|
p
|
|
|
|
|
.
|
|
|
|
|
np 1 p
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |