7.1.2.1 – физикалық шамаларды олардың SI- жүйесіндегі өлшем бірліктерімен сәйкестендіру;
7.1.2.2 – скаляр және векторлық физикалық шамалар ажыратды.
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар:
Физикалық шамаларды ажырата алады
Басым бөлігі:
Физикалық шамаларды есептер шығаруда қолдана алады
Кейбір оқушылар:
физикалық шамаларды олардың SI- жүйесіндегі өлшем бірліктерімен сәйкестендіреді; скаляр және векторлық физикалық шамаларды ажыратады және мысалдар келтіреді, өзге пәндермен тақырыпты байланыстырады.
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
Педагогтің әрекеті
Оқушының әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Сабақтың басы
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Сәлеметсіздерме балалар!Біз бүгін «Физикалық шамалар және өлшеулер» тақырыбына №1 практикалық жұмыс орындаймыз.
Өткен тақырыпты тексеру.
Ұпай
Кесте
Сабақтың ортасы
-Дәптерді ашып, бүгінгі күн мен сабақ тақырыбын жазыныздар: «Физикалық шамалар және өлшеулер»
№1 тапсырма: Төмендегі шамаларды ХБЖ- ға аударыңыз:
1 т =_____кг
0,3 т = _____кг
200 г = _____кг
2 км = _____м
0,6 км = _____м
30 см = _____м
2 сағ = _____ с
0,5 сағ = _____ с
6 мин = _____ с
450 мм =_____ м
0,02 ц = _____кг
450000 г = _____ кг
№2 тапсырма Шамаларды стандарт түрінде жазыңыз:
А) 0,05 мм = С) 2,25 мм2 =
В) 0,5 км = Д) 25. 10–2 дм2 =
№3 тапсырма Төменде көрсетілген векторлық физикалық шамаларға қайсысы жатады? Неге?
Жүрген жол, масса, уақыт, орын ауыстыру, көлем, ұзындық, күш, қысым, температура, жылдамдық,аудан.
№4 тапсырма Кестені толтыр.
Физикалық шама
Өлшем бірлік
Скалярлық шама
Векторлық шама
Жүрген жол
1 м3
1 м
Уақыт
1 0С
1,2,3,4
тапсырмаларды орындау
Теориялық материалмен жұмыс
Кестені толтыру
Ұпай
Ұпай
Оқулық, жұмыс дәптері
Оқулық, жұмыс дәптері
Сабақтың соңы
Рефлекция
Кері байланыс бутерброды
-Бүгін сабақ маған ұнады, себебі мен....................... үйрендім.
-Маған........................................................қиын болып көрінді.
-Мен енді ......................................................... үйренгім келеді
Стикер
Дескрипторлар
Тапсырма№
Критерийдің сипаттамасы
Балл
Қайталау
Тапсырма№1
Берілген бірліктерді ХБЖ-де жазады
2
Жаңа тақырыпты меңгеру
Тапсырма№2
Тапсырма№3
Тапсырма№4
Шамаларды стандартты түрге келтіреді
1
Векторлық шамаларды анықтайды
Физикалық шамалар мен олардың өлшем бірліктері арасындағы сәйкестікті анықтайды
1
Кесте дұрыс толтырылған
1
Формулалар дұрыс жазылған
2
Өлшем бірліктер дұрыс жазылған
2
Жауап дұрыс жазылған.
1
Барлығы:
10
Қысқа мерзімді жоспар
Бөлім:
Механикалық қозғалыс
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:7
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы
Механикалық қозғалыс және оның сипаттамасы,Санақ жүйесі,
Сабақтың номері:
№ 10
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
7.2.1.1 Материялық нүктенің санақ жүйесі,траектория, жол,орын ауыстыру терминдерінің физикалық мағынасын түсіндіру,
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар:
Механикалық қозғалысты тұжырымдай алады
Басым бөлігі:
Есептер шығаруда қолдана алады
Кейбір оқушылар:
Қозғалыс түрлеріне өмірден мысалдар келтіреді, өзге пәндермен тақырыпты байланыстырады
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
Педагогтің әрекеті
Оқушының әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Сабақтың басы
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Сәлеметсіздерме балалар!Біз бүгін Механикалық қозғалыс тақырыбын қарастырамыз. Өткен тақырып бойынша кестені толтырыңдар.(1 тапсырма)
№1.Қозғалып келе жатқан велосипедші қандай санақ жүйемен салыстырғанда тыныштық күйде қай кезде қозғалыста екенін санауға болады?
№2. Велосипедтің ободының Б нүктесі Жермен салысырғанда қандай траектория сызады сурет арқылы көрсетіңіз,ободпен салысырғанда қандай траектория сызады.
№3. Велосипедтің ободының А нүктесі қандай траектория сызады жермен cалыстырғанда сурет арқылы көрсетіңіз.
№4.Доп 4 м биіктіктен төмен түсіп жерден ыршып қайтадан 1,5 м жоғары көтерілді. Доптың жүрген жолы мен орын ауыстыруын анықтаңыз.
Дескрипторлар
3- тапсырма «Білім әлеміне саяхат» 1. «Ойшылдар» ауылы
Теңдікті орында
7км = ....... м
54км/сағ =….. м/с
45мин = ......с
2.«Алғырлар» ауылы
1.Түлкіден інге дейінгі арақашықтық 150м.Інге дейін қоян 12,5с-та , ал түлкі 15с-та жетеді. Нәтижесінде түлкі қоянды қуып жете алама?
2.Орманда адасқан Қызыл телпек батысқа қарай 20 м, оңтүстікке қарай 30 м, шығысқа қарй 50 м, солтүстікке қарай 25 м жүрді. Оның жүрген жолын табыңдар.
3.«Тапқырлар» ауылы
1) Біз саяхат жасау үшін ақша төлеп, билет алдық. Ақшаны не үшін төледік жол үшін бе, әлде орын ауыстыру үшін бе?
2) Саяхаттап қайтқан автомобиль жүргізушісі есептеуіштің көрсеткіші 300 км-ге артқанын байқады. Бұл нені білдіреді?
3) Саяхат жасаған ауылдар мен үйдің арасы 150км. Саяхатқа барып, үйге қайта келгенде барлығы қанша жол жүрдік? Орын ауыстыруы неге тең?
“Шыңға шығу” әдісі
1. Бірқалыпты қозғалысқа мысал келтіріңдер.
2. Бірқалыпты емес қозғалысқа мысал келтіріңдер
3. Дене кез келген тең уақыт аралығында әр түрлі жол жүрсе,
4. Дене кез келген тең уақыт аралығында бірдей жол жүрсе,
Суретке қарап не құбылыс болып жатқаны жайында ой қозғайды. Оқу мақсатын айқындайды.
1.Оқущылар жасырылған ақпаратты табады
2-тапсырма
Оқушылар конспект жазады.
3-тапсырма
Есептер шығарады
Ұпай
Ұпай
Оқулық, жұмыс дәптері
слайд
Оқулық, жұмыс дәптері
Сабақтың соңы
Осы кесте бойынша ойларын стикерге жазып, кері байланыс плакатына іледі.
Стикер
Плакат
1-тапсырма .«Сәйкесін тап» ойыны арқылы сұралады
Дененің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезіндесызық түрінде қалдырған ізі-
Санақ денесі д.а.
Қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені
Қозғалыс троекториясы д.а.
Қандай да бір уақыт аралығында дене жүріп өткен троекторияның ұзындығы осы уақыт ішінде жүрілген
Механикалық қозғалыс д.а.
Дененің бастапқы орнын оның келесі орнымен қосатын бағытталған кесінді
Жол д.а
Дененің уақыт өтуіне қарай бір-бірімен салыстырғанда орнының өзгеруін
Орын ауыстыру д.а.
Қозғалмайды деп есептелетін және басқа денелердің қозғалысы соған салыстырылып қарастырылатын денені
Материялық нүкте д.а.
Дескрипторлар
Тапсырма№
Критерийдің сипаттамасы
Балл
Қайталау Тапсырма№1
«Сәйкесін тап»
3
Жаңа тақырыпты меңгеру
Тапсырма№2
Есеп шығару
Тапсырма№3
Сабақтың күні мен тақырыбы жазылған, конспект толық жазылған
Есептің берілгені дұрыс жазылған, физикалық шамалар әріптермен көрсетілген. SI жүйесіне дұрыс аударылған Формулалар дұрыс жазылған
Математикалық есептеулер дұрыс. Жауап дұрыс жазылған
2
8-есеп
Есептің берілгені дұрыс жазылған, физикалық шамалар әріптермен көрсетілген. SI жүйесіне дұрыс аударылған Формулалар дұрыс жазылған
Математикалық есептеулер дұрыс. Жауап дұрыс жазылған
2
Барлығы:
10
Қысқа мерзімді жоспар
Бөлім:
Денелердің өзара әрекеттесуі
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы
Қайталау
Сабақтың номері:
№ 33
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
7.2.2.5 – Гук заңының формуласы бойынша серпімділік күшін есептеу
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар:
-оқушылардың тақырып бойынша алған білімдерін бекіту және тереңдету
Басым бөлігі:
-өз білімдерін топ алдында көрсетуге, жылдамдыққа тәрбиелеу;
Кейбір оқушылар:
-өмірден мысалдар келтіреді, өзге пәндермен тақырыпты байланыстырады
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
Педагогтің әрекеті
Оқушының әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Сабақтың басы
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Сәлеметсіздерме балалар! Біз бүгін өтілген тақырыптар бойынша қайталау сабағын өтеміз.
Сабақтың ортасы
-Дәптерді ашып, бүгінгі күн мен сабақ тақырыбын жазыныздар: «Қайталау»
-Бүгінгі сабақта Гук заңын тұжырымдап, оны есептер шығаруда қолданамыз.
Теориялық материал
Оқулықты ашындар:
Физика, 7 сынып Башарұлы Р. §18,19 80-бет
Оқып, қысқаша конспект жазындар (1- тапсырма)
Robert Hooke- әйгiлi ағылшын жаратылыстанушысы, ағылшындық Уайт аралында Фремуотер деген жерде 1635 жылы дүниеге келдi. Орта мектептi бiтiргеннен кейiн Оксфорд Университетiне түседi. 1660 жылы әйгілі “Гук заңын” ашты.
Серпімділік күші деп дененің пішіні мен көлемі өзгерген кезде пайда болатын күшті айтады. Бұл күш денелерді қысу, созу, майыстыру немесе бұрау кезінде пайда болады. Серпімділік күші әрқашан дененің пішіні мен өлшемдерінің өзгеруін тудырған күшке қарама-қарсы бағытталады.
Мысалы, серіппені қолымызбен қысып, одан кейін оны бос жібере салсақ, онда серіппеде туындайтын серпімділік күші оны бастапқы қалпына келтіреді.
Серпімді деформациялар кезінде денеде туындайтын серпімділік күші оның созылуына тура пропорционал:
|F| = kΔl, бұл формула Гук заңын өрнектейді, мұндағы Ғсерп— серпімділік күшінің модулі, k — қатаңдық немесе катаңдық коэффициенті, Δl =l - l0 — дене ұзындығының өзгеруі
Дененің серпімді деформациялануында пайда болатын күшті серпімділік күші деп атайды. Серпімділік күші денені құрайтын бөлшектердің электромагниттік өзара әсерлесуінен пайда болады
Денелердің күш әсерінен формасы мен көлемінің өзгеруі деформация (Deformation) деп аталады
Деформация себебі: атомдардың арақашықтығын өзгерткенде олардың арасындағы күштер де өзгеріске ұшырайды және ол күштер денені бастапқы қалпына әкеліуге тырысады.
1. Денеге күштіңәсер етуін тоқтатқаннан кейін ол дене бұрынғы қалпына қайтып келсе, ондай деформацияны серпімді деп атайды.
2. Денеге күштіңәсер етуін тоқтатқаннан кейін ол дене бұрынғы қалпына қайтып келмесе, ондай деформацияны серпімсіз деп атайды.
Серпімсіз денелерде серпімділік күштері болмайды!
Серпімді деформация үшін Гук заңы : Деформация кезінде пайда болатын серпімділік күші дененің абсалют ұзаруына (сығылуына) тура пропорционал
F = kx
k- дененің қатаңдығы, Н/м
x- дененің созылу немесе ұзару шамасы, м
Күшті өлшейтін арнайы құрал – динамометр қолданылады.
2-тапсырма. Иә/жоқ
Деформация – жайылу, таралу
жоқ
Күшті өлшейтін құрал – динамометр
иә
Дене пішінің немесе өлшемдерінің өзгеруін деформация деп аталады
иә
Деформация түрлері: ауырлық, серпімділік, үйкеліс
Жоқ
F = kx — Гук заңының формуласы
иә
Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалық деп аталады