Сабақтың басы
Ой қозғау
Сабақ ортасы
|
Рапорт.
Сабақтың тақырыбы:
Оқу тапсырмасын пысықтау
Жаңа тақырып
Табиғаттағы бөгде заттардың жалпы сипаттамасы. Қазіргі заманда адамзатқа белгілі 7 млн. астам химиялық заттар бар. Олардың 60 мыңнан астамы кең қолдану табуда, тамаққа қосу түрінде – 5500, дәрі –дәрмек – 4000, тұрмыс химиясында – 1500 пайдаланылады. Халықаралық рыногта жыл сайын 500-ден 100-ға дейін жаңа химиялық қосындылар, өнімдер пайда болуда. Міне, сондықтан адам өміріне қауіпті улы заттар дүниеге көптеп келіп жатыр.
Улы химиялық заттар, өзінің пайдалануына байланысты төмендегідей болып жіктеледі:
өнеркәсіп улы — өндірісте қолданылатын заттар;
улы химикаттар – ауыл шаруашылығында қолданылатын заттар;
дәрі-дәрмектер;
тұрмыс химикаты;
өсімдіктер және жануарларда, саңырауқұлақтарда, құрт-құмырсқаларда болатын заттар;
әскери улаушы заттектер.
Адам организміне әсер ету сипаты бойынша улы заттар төмендегідей болып бөлінеді:
жалпылама улылар – организмді жалпы улайтын, жеке органдарды ауру етіп, істен шығаратын улы заттар;
қоздырғыштар – тыныс жолдарының шырышты (слизистый) қабатын, көзді, өкпені, теріні ауру ететін заттар;
аллергия тудыратынзаттар;
мутагендер – генетикалықкодтыбұзатынзаттар;
канцерогендер – қауіптіісіктертудыратынзаттар;
бала жасауқызметінжоятындар – қорғасын, сынап, стирол, радиоактивтібасқа да заттар.
Зияндызаттардыңәсеретуіжәнеорганизмгеенудіңжолдары.Зияндызаттарадаморгантзмінетынысалужолдары, теріжәне ас қорытужолдарыарқылыенеді. Көпжағдайда(80-90 пайыз)кәсіпкебайланыстыауруларжәнеулануларорганизмгеулыгаздардың, булардың, тұмандардыңенуінебайланыстыболады. Бұлжолменауруғашалдығуөтеауырболуымүмкін, себебіулызатбірденқанменараласыпбүкілденегетарапкетеді.
Улызаттарішкентағаммен, сумен, темекімен, қолдыңкіріменасқортужолдарыарқылыорганизмгеенеді. Улызаттарауызқуысында – ақсіңіп, қанғаөтіпкетуімүмкін. Ондайзаттарға фенол, циянитсияқты улар жатады. Асқазанныңқышқылдыортасыулықосындыменбірігіп, заттыңулылығынодан ары арттырыптүсуімүмкін.
Улызаттарадаморганизімінетеріарқылыенеді. Улыбулар, сұйықзаттартерігееніп, соларқылықанғакетеді. Бұндайзаттарға суда, майдажеңілеритінкөмірсутегі, ароматтыаминдер, бензол, анелиндержәнет.б. жатады. Егертеріде жара немесесызатболса, организмгеенуіжеңілдейді.
Тапсырма .
«Бөгде заттардың адам ағзасына зияны» тақырыбына эссе жазу. 10-15 сөйлемнен тұратын.
|
Оқушылар сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.
|
|
youtube
•
Руслан Исабек
|
