ІІІ. Оқушыларды сабақтың тақырыбы, оқу және сабақ мақсаттарымен таныстыру, күтілетін нәтижелерді анықтау.
Көмірсулар молекулаларының сызықты және циклдық формаларын құру дағдыларын қалыптастыру.
a) "көмірсулар, құрамы мен құрылысы", "глюкоза мен фруктоза құрылымы" бейнелерін көру»
https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/9-synyp/komirsular--11710
б) Глюкоза немесе жүзім қанты гексоз тобына жатады, α-глюкоза немесе β-глюкоза түрінде болуы мүмкін. Бұл Кеңістіктік изомерлер арасындағы айырмашылық көміртектің бірінші атомында α-глюкозада гидроксильді топ сақина жазықтығында, ал β-глюкозада - жазықтықтың үстінде орналасқан. Моносахаридтер су ерітіндісінде үш формада-екі циклдық және сызықтық түрінде бар. Мысалы, глюкоза ерітіндісінде келесі тепе-теңдік бар:
альдегидті түрдің циклдық түрге айналу механизмі
пентоздар
Рибоза және дезоксирибоза пентоз тобына жатады, РНК және ДНК нуклеотидтерінің құрамына, рибонуклеозидтрифосфаттар мен дезоксирибонуклеозидтрифосфаттар және т.б. Дезоксирибоздың (С5Н10О4) рибозадан (С5Н10О5) ерекшеленеді, яғни көміртегінің екінші атомында рибозада сияқты гидроксиль тобына емес, сутегі атомы бар.
Изомер –молекулалық формуласы бірдей бірақ құрлысы әр түрлі заттар. Біріншілік ... 1,2 саны – реакцияның жылдамдығын анықтайтын сатыға қатысатын молекула саны. .... Кето-енолды таутомерия. –. бұл. бір ... н және бір-біріне жеңіл ауыса алатын изомерлік форма (динамикалық изомерия)
c) дисахаридтер. Сахароза " бейне көрніс»,
Дисахаридтер – құрамында екі моносахарид қалдығы бар көмірсулар. Тотықсызданбайтын (сахароза, трегалоза) және тотықсызданатын (лактоза, мальтоза) кейбір Дисахаридтер табиғатта бос күйінде таралған. Жоғары олигосахаридтерді немесе полисахаридтерді біртіндеп гидролиздеу арқылы алады.
Сахароза С12Н22О11. Сахароза көптеген өсімдіктерде, қант қызылшасында, қант қамысында, сәбізде, қауында, қайың мен үйеңкінің шырындарында болады.
Сахароза — ақ түсті кристалды зат, суда жақсы ериді, дәмі тәтті, балқу температурасы 184-185° С. Сахарозаны балқытып, содан соң қатырса, аморфты мөлдір масса карамель түзіледі.
Сахарозаның ерітіндісі мыс (II) гидроксидімен әрекеттескенде, ашық көк түсті ерітіндінің түзілуі, сахарозаның көпатомды спиртке жататынын көрсетеді.
Сахарозаны күміс (I) оксидінің аммиактағы ерітіндісімен қыздырғанда, "күміс айна" түзілмейді. Бұл сахароза құрамында альдегид тобы жоқ екенін дәлелдейді.
Сахарозаны қышқыл қатысында қыздырғанда гидролизденіп, екі моносахарид — глюкоза мен фруктоза түзіледі:
C12H22O12 + H2O → C6H12O6 + C6H12O6
Яғни, сахарозаның молекуласы әр түрлі моносахарид қалдығынан — глюкоза және фруктозадан түзіледі екен:
Сахароза, негізінен, тағам ретінде, кондитер өнеркәсібінде қолданылады. Оны гидролиздеп, жасанды бал алады. Адам және жануарлар организмінде ферменттердің әсерінен ыдырайды. Сахарозаны өнеркәсіпте қант қызылшасынан және қант қамысынан алады.
Сахароза этил спиртін алуда маңызды өнім болып табылады.
Дисахаридтерді сатылап гидролиздеп полисахаридтерден алуға болады:
(C6H12O5)n + nH2O → n/2 C12H22O11
д) «Крахмал құрылымы», бейне қарау
https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/9-synyp/komirsular--11710
e) крахмал және целлюлоза формулаларын құрастыру
Поликонденсация реацкиясында β-глюкозадан целлюлоза мен су түзіледі.
Көмірсулардың сызықтық және циклдық құрылымдық формулаларын құру дағдыларын бекіту:
Сызықтық Глюкоза
Циклдық Глюкоза (α, β)
Рибоза
Дезоксирибоз
Сахароза
Крахмал
Целлюлоза
|
1-қосымша.
http://studopedia.ru/16_82291_gidroliz-uglevodov.html
https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/11-synyp/komirsular
|
