Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
дүниежүзі тарихы 11
| Жаѓа геосаяси жаѕдай. КСРО-ныѓ ыдырауына байланысты халыћ-
аралыћ ћатынастардыѓ бiр-бiрiне ћарсы тџрѕан жљйелерi кљйредi. Геосаяси кљштердi полицентризм негiзiнде жаѓадан љйлесiмдiлiкке ћол жеткiзу арћылы ћалыптастыру басталды. 90-жылдары ќлемнiѓ саяси картасы =згердi. Еуропада аймаћтыћ алпауыт держава — бiрiккен Германия пайда болды, оныѓ кљш-ћуаты к=пполярлы дљниедегi орталыћтардыѓ бiрi болуына ќбден жеткiлiктi едi. Бџрынѕы КСРО- ныѓ орнында 15 жаѓа мемлекет пайда болды, Чехия мен Словакия дербес мемлекеттер болып, бiр-бiрiнен б=лiнiп шыѕып, Югославия ыдырап кеттi. Этноџлттыћ жiкшiлдiктiѓ ушыѕуы КСРО-ныѓ =зiн-=зi жоюына ќкелiп соћтырды. Посткеѓестiк аумаћта, ол Ћара теѓiз бен Каспий теѓiзiнен бастап Едiл бойы мен Тянь-Шаньѕа дейiнгi аймаћтарды ћамтыды. Бџрынѕы КСРО аумаѕындаѕы этноџлттыћ жанжалдар бiрте- бiрте џзаћћа созылѕан соѕыстарѕа (Таулы Ћарабаћта, Абхазияда, Тќжiкстанда, Шешенстанда) џласты. КСРО мен Шыѕыс Еуропадаѕы социалистiк елдер тобыныѓ ыдыра- ѕаны Шыѕыстаѕы геосаяси жаѕдайды =згерттi, с=йтiп, мџнда саяси жќне идеологиялыћ ћџрылымдардыѓ эволюциясы љшiн жаѓа жаѕ- дайлар туды. Ћорѕансыз ћалѕан Азиядаѕы социалистiк режiмдер басћа 18 жаѕдайѕа бейiмделуге мќжбљр болды. Олардыѓ iшiнен тек Солтљстiк Корея ѕана ортодоксалдыћ жаѕдайда ћалды, ал Ћытай Халыћ Республикасы, Вьетнам, Лаос жќне Камбоджа нарыћтыћ ћайта ћџрулар жолына тљстi. Социалистiк баѕыттаѕы к=птеген елдер ендi капиталистiк баѕытћа тљсiп, дамыѕан капиталистiк елдерiмен жаћын- даса бастады. Шыѕыста туып-=скен адамдардыѓ батыстыѓ дамыѕан елдерiне к=шу р=лi артты. Соныѓ нќтижесiнде 90-жылдар Батыстыѓ Шыѕысћа ыћпалы кљшейген жќне Шыѕыста да, Батыста да џлтаралыћ ћайшылыћтардыѓ шиеленiскен кезеѓiне айналды. КСРО ыдыраѕаннан кейiн дљниежљзiнде бiр ѕана супердержава — АЋШ-тыѓ ћалѕаны =згеше геосаяси жаѕдайдыѓ негiзгi бiр к=рiнiсiне айналды. Алайда басћа жетекшi елдер «iнiшектiѓ» р=лiн атћаруѕа келiспедi. Бџл, атап айтћанда, 1997 жылѕы сќуiрде Ресей мен Ћытай басшыларыныѓ Мќлiмдеме жасап, дљниеде кiмнiѓ болса да «абсолюттi жетекшi», яѕни супердержава болуына жол бермеу керектiгiн бiлдiр- генiнен к=рiндi. Бџл Мќлiмдемеде «к=пполярлы дљниенiѓ» пайда болѕандыѕы атап к=рсетiлiп, «бџл дљниенiѓ полюстерi» арасында дџшпандыћтыѓ тууы ћауiптi екендiгi айтылды. жүктеу/скачать 14,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|