БЏЏ Бас Ассамблеясыныѓ жиналысы

26
ћабыл алынды. КСРО-да Черчилльдiѓ Фултондаѕы с=зi тiкелей жаѓа
дљниежљзiлiк соѕысты бастауѕа шаћырѕан с=з деп ћабылдады.
И.В.Сталин 1946 жылѕы 14 наурызда «Правда» газетiнде жарияланѕан
сџхбатында мџны айћын к=рсеттi. Ол былай дедi: «Iс жљзiнде Черчилль
мырза ћазiр соѕыс =ртiн тџтандырушы позицияда болып отыр».
«Ћырѕићабаћ соѕыс» 1946 жылдан 1991 жылѕа дейiнгi уаћытты
ћамтыды.
Трумэннiѓ доктринасы мен Маршалл жоспарын
 ћабылдау батыс елдерi
саясатыныѓ ажырамастай бiр блiгiне айналды.
Трумэн доктринасы 1947 жылѕы 12 наурызда ћабылданды.
Дќлiрек оныѓ мќнi Грекия мен Тљркияда коммунистердiѓ =кiмет
басына келуiне жол бермеу љшiн, бџл елдердiѓ батысшыл режiмдерiне
400 млн доллар м=лшерiнде несие берiлетiн болѕандыѕында едi.
Британияда ћаржы саласындаѕы ћиыншылыћтардыѓ орын алуы
себептi аѕылшын ќкiмшiлiгiнiѓ хабарынан кейiн Вашингтонда осындай
шешiм ћабылданды. АЋШ егер Англия Шыѕыс Жерорта теѓiз
аймаѕынан кететiн болса, бос ћалѕан бџл саяси аймаћты Кеѓес Одаѕы
алып ћояды деп џйѕарды. Грекиядаѕы саяси ахуал Вашингтонды
алаѓдатты. Онда аѕылшын =кiмет орындары кљш ћолдану ќдiстерiн
ћолданып ќрекет еткенiне ћарамастан, халыћ ел iшiндегi коммунис-
терге љлкен ћолдау к=рсеттi. Ал Грекияда солшыл кљштердiѓ жеѓiсi,
Вашингтонныѓ ойынша, коммунистiк партия зор ыћпалын саћтап
отырѕан Франция мен Италияѕа љлкен ќсер ететiн едi. Оћиѕалардыѓ
осылайша бет алуына жол бермеу љшiн шџѕыл шаралар ћолдану
џйѕарылды. Конгрестен ћаржылай к=мек сџрай отырып, Трумэн мџны
«дљниежљзiлiк коммунизмдi» тежеу ћажеттiгiмен тљсiндiрдi. Таратып
айтар болсаћ, бџл доктрина iс жљзiнде «коммунизмге ћарсы крест
жорыѕын» жариялады. «Ћырѕићабаћ соѕыстыѓ» екiншi бiр ћџрамдас
б=лiмi АЋШ-тыѓ мемлекеттiк хатшысы Джордж Маршаллдыѓ 1947
жылѕы 5 маусымда с=йлеген с=зi болды. Кеѓес Одаѕы Мќлiмдеме жасап,
онда экономикалыћ к=мек к=рсетiлу ћаѕидаларына ћарсы болмаса да,
мџндай к=мектiѓ «Маршалл жоспары» бойынша ћаржы салымын
алѕан мемлекеттердiѓ iшкi iстерiне араласатынынан ћауiптенемiз
делiндi. КСРО «Маршалл жоспарынан» бас тартты. Шыѕыс Еуропа
елдерi КСРО-дан љлгi алды. «Жоспар» Батыс Еуропаныѓ 16 елiн
ћамтып, 1948 жылы оѕан Батыс Германия ћосылды. «Маршалл
жоспары» 1948 жылдан 1951 жылѕа дейiн жљргiзiлумен болды. Батыс
елдерi оныѓ к=мегiмен II дљниежљзiлiк соѕыстыѓ даѕдарысты
зардаптарын едќуiр азайтћанмен, екiншi жаѕынан,  барлыѕы АЋШ
ыћпалы аясына ћамтылды.
1948—1949 жылдардаѕы Берлин даѕдарысы iс жљзiнде «ћырѕи-
ћабаћ соѕыстыѓ» к=рiнiсi болды. 1947 жылѕы ћазан айынан бастап
АЋШ-та жаѓа немiс маркалары басылып шыѕарылып жатты. Батыс
аймаћтардаѕы ћџпия аћша реформасы жќне оныѓ 1948 жылѕы 23
маусымда Берлиннiѓ батыс секторларын ћамтыѕаны Германиядаѕы
жаѕдайды ушыћтырды. Ћџнсызданѕан ћыруар к=п валюта кеѓестiк

27
басып алу аймаѕына ћџйылуы жќне экономиканыѓ берекесiн кетiруi
ыћтимал едi. Шыѕыс Германияныѓ кеѓестiк ќскери ќкiмшiлiгi бџѕан
жауап шара ретiнде Батыс Германияныѓ ескi маркаларын да, жаѓа
маркаларын да кеѓестiк аймаћћа алып келуге тыйым салды. Герма-
нияныѓ шыѕысында шџѕыл тљрде =зiнiѓ маркасы енгiзiлдi. 1948
жылѕы 23 маусымнан 24 маусымѕа ћараѕан тљнi кеѓес ќскерлерi Батыс
Берлиндi ћоршауѕа алып, Батыс Германиямен байланыстыратын
темiржол жќне автомобиль жолдарын љзiп тастады. Ћаланы электрмен,
азыћ-тљлiкпен жабдыћтау тоћтады. Батыс елдерi Батыс Берлиннiѓ
тџрѕындарын ћажеттi жабдыћтармен жабдыћтау љшiн оларды
џшаћпен тасып, ќуе к=пiрiн енгiздi. Ћоршау 1949 жылѕы 12 мамырда
аяћталды.
Жеѓiмпаз екi iрi державаныѓ арасында басталѕан ћарама-
ћарсылыћ 1949 жылы Германия аумаѕында егемендi екi мемлекеттiѓ —
Германия Федеративтiк Республикасы (ГФР) мен Герман Демокра-
тиялыћ Республикасыныѓ (ГДР) ћџрылуына алып келдi. Бџл
Еуропаныѓ  ѕана емес, сонымен ћатар бљкiл дљниежљзiнiѓ жiктелуiне
ќкелiп соћтырды.
Халыћтыћ демократия елдерiнiѓ пайда болуы жќне Шыѕыс
Еуропада Кеѓес Одаѕы ыћпалындаѕы аймаћтыѓ кеѓейгенi олардыѓ
алдында бiр-бiрiмен =зара ћатынас жасаудыѓ белгiлi бiр жљйесiн
жасау ћажеттiгiн туѕызды. 1949 жылѕы ћаѓтарда  Экономикалыћ  .зара
к.мек кеѓесiнiѓ (ЭКК) ћџрылѕаны осы жолдаѕы алѕашћы ћадам болды.
Оны ћџрѕандар — КСРО, Болгария, Венгрия, Польша, Румыния,
Чехославакия. Бџл џйымныѓ маћсаты — =зiне енген елдер арасында
жоспарлы, теѓ ћџћылы жќне =зара тиiмдi ынтымаћтастыћ пен
халыћаралыћ еѓбек б=лiнiсiн џйымдастыру едi. Кейiннен мџндай
мiндеттердiѓ саны арттырылды.

жүктеу/скачать 14,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: