Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы

139
Оны Р. Отынбаева басћарды. Ћырѕызстандаѕы тќртiпсiздiктердiѓ
барысында 100-ден астам адам =лдi.
Молдова  Республикасы  — ТМД-ѕа ћатысушы ел болып табылады.
Молдованыѓ экономикалыћ жаѕдайы тќуелсiздiк жылдарында кљрт
нашарлаѕан. 2003 жылы Молдованыѓ жалпы iшкi =нiмдерi 1989
жылѕа ћараѕанда 38
%-ѕа теѓ болѕан.
Оѓтљстiк Кавказдыѓ љш республикасы — Грузия, Армения,
Ќзiрбайжан да ТМД-ѕа мљше болып табылады, бџл мемлекеттердiѓ
достастыћ пен =мiр сљрiп келе жатћан уаћыт iшiнде =здерiнiѓ оѕан
ћатысу  мќртебесiн жиi-жиi =згертумен болѕанын атап айтћан ж=н.
Тќуелсiздiкке ћол жеткеннен кейiн Грузия экономикалыћ апатћа
џшырады.  Грузияда =ндiрiс апатты тљрде ћџлдырады. 2003 жылы
республиканыѓ жалпы iшкi =нiмдерi 1989 жылѕы деѓгейдiѓ 41
%-ы
м=лшерiнде болды. Мџѕалiмдердiѓ орташа жалаћысы 2002 жылы
20 лари болды. Бџл 9 долларѕа теѓ.
2004 жылѕы 4 ћаѓтарда кезектi президент сайлауыныѓ барысында
37 жастаѕы  М. Саакашвили Грузияныѓ президентi болып сайланды.
Грузияныѓ жаѓа басшылыѕы елдiѓ аумаћтыћ тџтастыѕын ћалпына
келтiрудi жќне жемћорлыћћа ћарсы кљрестi =зiнiѓ басты мiндетi деп
жариялады. 2004 жылѕы жаз бен кљз бойына Грузия, Абхазия жќне
Оѓтљстiк Осетия арасындаѕы ћатынастар ћатты ушыѕып кеттi. Мџныѓ
=зi тљптеп келгенде 2007 жылѕы ћарашада  президент пен оппозиция
арасындаѕы жаѕдайдыѓ мыћтап шиеленiсуiне ќкелiп соћтырды.
М. Саакашвили елде т=тенше жаѕдай енгiзiп, =зiнiѓ ћызметтен
кететiндiгiн жариялады. 2008 жылѕы 5 ћаѓтарда жаѓа президент
сайлауы =ттi. Саакашвили таѕы да жеѓiске жетiп, президент болып
сайланды. 2008 жылѕы тамыздыѓ басында Грузия Оѓтљстiк Осетияѕа
Грузин ќскерлерiн басып кiруiн џйымдастырды. Оѓтљстiк Осетия
љкiметi Ресейден к=мек сџрады, Ресей Оѓтљстiк Осетияѕа ќскери к=мек
к=рсеттi. Грузин ќскерлерi Оѓтљстiк Осетия аумаѕынан ћуып
шыѕарылды. 2008 жылѕы 26 тамызда Ресей Абхазия мен Оѓтљстiк
Осетияныѓ тќуелсiздiгiн ресми тљрде таныды. Мџндай шешiм
М. Саакашвилидiѓ сыртћы саясатыныѓ мыћтап кљйрегенi болды.
КСРО ыдырап, Кавказ республикаларында этносаяси жанжалдар
кљшейгенде  Армения  дќстљрлi ќрiптестерiнен ћол љзiп ћалды. Бџл
республиканыѓ экономикасына терiс ќсер еттi. Республиканыѓ жалпы
iшкi =нiмдерi Армян экономикасыныѓ тереѓ даѕдарысћа
џшыраѕаныныѓ дќлелi болып отыр. 2003 жылы Арменияныѓ жалпы
iшкi =нiмдерi 1989 жылѕы деѓгейдiѓ 67
%-ы болды.
Тќуелсiздiкке ћол жеткеннен кейiн Ќзiрбайжан елеулi экономи-
калыћ ћиыншылыћтарѕа кездестi. ТМД-ныѓ басћа елдерiндегi сияћты
халыћтыѓ тџрмыс деѓгейi кљрт ћџлдырады. 3 миллиондай адам жџмыс
iздеп табыс табу љшiн республикадан к=шiп кеттi.
Саяси ћџрылымы жаѕынан ТМД елдерiнiѓ к=пшiлiгiнде президент-
тiк басћару формасы орнаѕан. Бљгiнде Украина бџл статусын =згерттi,
онда басћарудыѓ парламенттiк љлгiсi орнатылды. Молдавада да
парламенттiк билiк жљйесi ћџрылѕан.

140

жүктеу/скачать 14,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: