Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
§ 20. 1991—2011 ЖЫЛДАРДАЅЫ РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
дүниежүзі тарихы 11
| § 20. 1991—2011 ЖЫЛДАРДАЅЫ РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ
Е.Т.Гайдар љкiметi жќне оныѓ саясаты. ТЖМК кљйрегеннен кейiн, Ресей =кiмет орындары либералдыћ реформалар жасау жолына тљстi. 1991 жылѕы 28 ћазанда Мќскеуде Ресей халыћ депутаттарыныѓ V съезi жиналды. РКФСР президентi Б.Н.Ельцин халыћћа арнап с=з с=йледi. Ол нарыћ баѕаларына к=шудi жќне жекешелiндiрудi жеделдетудi к=здейтiн радикалдыћ реформалардыѓ сипаты туралы ескерттi. Белгiленген реформаларды Е.Т.Гайдардыѓ љкiметi жљзеге асыруѕа тиiс болды. Гайдардыѓ реформасы, алдымен баѕа ырыћтан- дырылады (к=терiледi), ал одан кейiн жекеменшiкке алу жџмысы басталады дегендi негiзге алды. «Басталу кљнi» 1992 жылѕы 2 ћаѓтар деп белгiлендi. 1992 жылдыѓ соѓына ћарай баѕа 100—150 есе артты. Осы кезде орташа жалаћы бар болѕаны 10—15 есе =стi. Гайдардыѓ баѕа саясаты «есеѓгiрету терапиясы» деп аталды. Баѕаны ырћына жiберудiѓ салдарынан ћымбатшылыћ =рiс алып халыћтыѓ аћшалай ћаржысы, iс жљзiнде тќркiленген болып шыћты. Тауарлардыѓ жетiспеушiлiгi орын алѕан жаѕдайда баѕаныѓ =скенi халыћтыѓ љдеген наразылыѕын туѕызды. Ќлеуметтiк шиеленiстi бќсеѓдету љшiн Е.Т.Гайдар љкiметi Ресей базарларына шетелдерден тџтыну тауарларыныѓ кеѓiнен алып келiнуi љшiн шекараларды ашып тастады. Бџл шара базарларды халыћ тџтынатын тауарларѕа толтырып, баѕаныѓ бiраз тљсуiне жеткiздi. Бiраћ бџл љдерiстiѓ терiс жаѕы да бар едi. Алып келiнетiн =нiмдер ќрдайым бiрдей жоѕары сапалылыѕымен ерекшеленген жоћ, ћайта отандыћ =нiмдерге бќсекелестiк туѕызды. нiмдерге деген сџранысты азайттып, базарларды басћа жаћтан ќкелген тауарлармен лыћ толтыру бiрћатар кќсiпорындардыѓ жаппай жабылуына ќкелiп соћты. 142 1992 жылдыѓ соѓынан бастап мемлекеттiк меншiктi жекеменшiкке айналдыру басталды. Бџл баѕдарламаныѓ басшылыѕына мљлiктердi басћару ж=нiндегi мемлекеттiк комитет т=раѕасы А.Б.Чубайс келдi. Жекешелендiру екi кезеѓде жљргiзiлдi. 1992 жылдан 1993 жылѕа дейiн жљргiзiлген бiрiншi кезеѓнiѓ баѕасы 1984 жылдарда 10 мыѓ сом болѕан мемлекеттiк меншiктiѓ бiр б=лiгiн Ресей азаматтарына тегiн берудi к=здедi. Бџл љшiн жекешелендiру чектерi — ваучерлерi берiлдi. 1994 жылѕы кљздiѓ басында жекешелендiрудiѓ екiншi кезеѓi басталды, онда мемлекеттiк кќсiпорындарды базарѕа баѕдарлап акцияландыру к=зделдi. Еѓбек џжымдарына артыћшылыћтар берiлуге тиiс деп ескертiлдi. Алайда џжымдардаѕы ћызметкерлердiѓ к=пшiлiгiнде жекешелендiрген кќсiпорындардыѓ акцияларын сатып алатын ћаржы жоћ болып шыћты. Мџндай жаѕдайды к=леѓкелi кќсiппен шџѕылда- натындар мен партия-мемлекеттiк ћызмет =кiлдерi пайдаланып, айлакерлiкке к=штi. Меншiктi, мљлiктi ћайтадан б=лiсу басталды. КСРО-ныѓ џлттыћ дљние-мљлкiнiѓ љлкен бiр б=лiгi елдегi халыћтыѓ 10 %-нан да кем топтардыѓ ћолында ћалып ћойды. Џжымшар мен кеѓшарларда акционерлiк =ндiрiстiк серiктестiктер мен фермерлiк шаруашылыћтарды ћџру љшiн ћайта ћџру жџмыс- тары басталды. 1993 жылѕы 27 ћазанда «Ресейдегi жер ћатынастарын реттеу жќне аграрлыћ реформаны дамыту туралы» Жарѕыѕа ћол ћойылды. Жарѕыѕа сќйкес жер даѕдылы жылжымайтын мљлiк немесе жай мљлiк ћатарына жатћызылды жќне заѓда к=рсетiлген тќртiп бойынша оны ћалай пайдаланса да соѕан рџћсат етiлдi. Жердi меншiктенудiѓ формалары алуан тљрлi болуыныѓ жќне шаруашылыћ жљргiзудiѓ алуан тљрде болуыныѓ теѓ ћџћыћтылыѕы жарияланды. Елде =неркќсiп =ндiрiсi ћџлдырай бастады, оныѓ ћџлдырауы реформалардыѓ алѕашћы жылында 35 % болды. Ћымбатшылыћ етек алды. 1993 жылы тџтыну тауарларыныѓ баѕалары 9 есе ћымбаттады. Ел тџрѕындарыныѓ 40 %-дан астамы кедейшiлiк шегiнен т=менде ћалып ћойды. Iрi ћаржы-=неркќсiп топтары мен ћаржы алпауыттары пайда болды. Халыћтыѓ табысы тџрѕысынан алѕанда теѓсiздiк џлѕайды. Ћоѕамныѓ байлар мен кедейлерге жiктелу љдерiсi етек алды. Ќлеуметтiк-экономикалыћ ахуалдыѓ нашарлаѕаны халыћтыѓ к=птеген топтары арасында жљргiзiлiп жатћан реформаларѕа нара- зылыћ туѕызды. 1992 жылѕы сќуiрдегi Ресей халыћ депутаттарыныѓ VI съезiнде президент Ельцинге жќне Гайдардыѓ љкiметiне оппозиция- да болатын «Ресей бiрлестiгi» деген блок ћџрылды, оны вице-президент Руцкой мен Жоѕарѕы Кеѓестiѓ т=раѕасы Р.Хасбулатов ћолдады. 1992 жылѕы желтоћсанда Ресей халыћ депутаттарыныѓ VII съезi Е. Гайдар љкiметiнiѓ жџмысын ћанаѕаттанѕысыз деп баѕалады. С=йтiп, Ельцин Гайдарды жџмысынан алып тастауѕа мќжбљр болды. Премьер- Министрдiѓ ћызмет орнын В.С.Черномырдин ауыстырды. Ол нарыћ экономикасы баѕытын ћолдайтынын мќлiмдеп, оѕан =згерiстер енгiзуге уќде бердi. |