ЕТІСТІКТІҢ ЕСІМШЕ ЖӘНЕ
КӨСЕМШЕ КАТЕГОРИЯЛАРЫ.
Сатыбалдиева Перизат
Есімше
Есімдер сияқты түрленіп, сөйлемде
есімнің де, етістіктің де қызметінде
қолданылатын етістіктің түрі-Есімше.
Есімше — етістіктің есім сөздерге
ұқсас белгілері бар түрі. Ол түбір
етістіктен арнайы жұрнақтар арқылы
жасалады.
Көсемше
25%
75%
Көсемше-негізгі қимыл, амалды білдіріп, кейде сол қимыл,
амалды айқындап тұратын, жекеше, көпше болып бөлінбейтін
және көбінесе күрделі етістіктің құрамына келетін етістіктің түрі.
Қазіргі қазақ тілінде көсемше атқаратын қызметіне қарай негізгі
және кейіпті болып екіге жіктеледі. Іс-әрекетті білдіретін жай
сөйлемдегі негізгі етістіктің әр қилы амалдарын сипаттайтын тел
қызметтегі көсемше негізгі, ал ашық райдағы шақ, күрделі
етістіктік, аналитикалық форматудыратын қызметтегі көсемше
кейіпті деп аталады.
Болымсыздық мән қазақ тілінде аналитикалық жолмен
беріледі:
1)есімшенің -ған, -ген, -қан, -кен тұлғасы жалғанған етістікке
жоқ модаль сөзі;
2) есімшенің -ған, -ген, -қан, -кен; -атын, -етін, -йтын, йтін; -мақ,
-мек, -пақ, -пек, -бақ, -бек; -ар, -ер, -р, -с тұлғалары жалғанған
етістіктерге емес көмекші етістігінің тіркесуі арқылы.
Болымсыздық категориясы етістіктің лексика-грамматикалық
категориясы болғандықтан бұлар болымсыздық категориясына
кірмейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
