Саяси процесс және саяси іс – шаралар

Саяси процесс және саяси іс – шаралар 
Саяси процестің қозғаушы күші-саяси процеске қатысушы 
әлеуметтік-саяси күштердің өзара әрекеті нәтижесінде пайда 
болған қарама-қайшылық. 
Осы субъект-қатысушылар өз әрекеттері арқылы билік 
қатынасына өзгерістер жүргізеді,ұйымдар құрамына ұсыныстар 
жасайды,саяси шешімдер қабылдайды, қоғамдық өмірді 
қалыптық тұрғыда реттейді және өз мүдделерін тарату үшін 
қолайлы саяси жағдайлар жасауға талпынады. 
«Процесс»
ұғымы өзіндік бағыты бар белгілі бір қозғалысты; 
жағдайдың, сатының, эволюцияның сабақтастықпен өзгеруі; 
қандай да бір нәтижеге қажетті сабақтастық әрекеттер 
жиынтығын білдіреді. 
Ал, «
саяси процесс
» ұғымы қоғамның саяси өмірінің 
динамикасын, он уақыт пен кеңестікте өзгеруін, бейнелейді. 
Қысқаша айтқанда, бұл саяси жүйенің әрекет етуін, өзгеруін, 
байыта құрылыуы мен әрекет етуін қамтамасыз етуші әрекеттер 
жиынтығы. 
Саяси процесс мазмұны мыналарды қамтиды: 
1) саяси процестің әрекет етуї мен пайда болуының әлеуметтік 
саяси жағдайы; 
2)саяси әрекет субъектілері және олардың объектілерге ықпал 
ету тәсілі, сонымен бірге өзара әрекет объектілері; 
3)саяси өзара әрекеттестігі саяси мүдделер мен мақсаттар; 
4) субъектілердің өзара әрекетіндегі күрес пен әрекеттестік 
формалары; 
Референдумның бір түріне плебисцит (латынның қарапайым 
халық және шешім деген сөздерінен шыққан) жатады. 
Ол, әдетте, халықаралық қатынастарда басқа елдің жерін қүшпен 
қосып алған жағдайда, халықтың пікірін білу үшін өткізіледі. 
Шеру
(демонстрация) — белгілі бір идеяны, талапты жақтаушы 
көпшіліктің салтанатты жүруі, саяси биліктің әрекетін қол­дау не 
оған қарсылық білдіруге бағытталады. 
Білікте ұйымдастырылған шерудің саяси қарсыласқа етер әсері 
үлкен болады. 
Митинг деген заңды түрде халықтың алаңға шығып бейбіт 
жолмен мәселені талқылауы. 

Митинг
(
ағылш. meeting - жиналыс
) - саяси және өмірдегі басқа 
өзекті мәселелерді шешу үшін, қарсылықты немесе бірлікті 
көрсететін, талаптарды орындату мақсатындағы жиналыс. 
Саяси процесті ұйымдастыру түпкі ой, ниет, идеядан
басталады. Кейін оны атқарушы субъект (үкімет, саяси серке
т.б.) процестің теориясын немесе тұғырнамасын
жасайды. Мұнда ең алдымен мақсат тандалады. Мақсат 
түпкілікті мұрат ретінде және жақын арада нақтылы нәтиже
берерлік, жетістікке жеткізерлік болуы мүмкін. Осыған орай 
саяси процесті орындау, жүзеге асырудың құралдары, тәсілдері 
қарастырылады. Қанша уақыттың
көлемінде іске асыруға болады, қанша адам, кімдер
қатынасады т.б. ойластырылады.
Орындаушылардың алға қойған талаптарына жауап бере
алуымен қатар, олардың
жеткілікті қаржылары болуы керек. Саяси процестің әрбір кезеңі 
бақайшағына дейін мұқият
тексерілгенінде ғана табысты болады.
Саяси процесс — күрделі құбылыс. Ол күнделікті
өзгерістерден бастап, қоғамныц
саяси жүйесінің түбегейлі өзгерісіне дейінгі аралықты қамтиды.
Саяси кызметтің нәтижесінде саяси шешімдер қабылданады. 
Саяси шешімге келу
деп саяси билік үшін күреске немесе оны іске асыруға 
байланысты мақсат пен оған жету
жолдарын тандап, белгілі бір тоқтамға келуді айтады. 
Болашақтағы мақсатты таңдағанда
оған қатысушы, әдетте, біріншіден, қай тап немесе
әлеуметтік топтың атынан әрекет
жасап отырса, солардың, түпкілікті мүддесіне сай келуін
ойластырады. Екіншіден, бұл
күрескс к,атысушы күштердің арасалмағын, қалай
орналасқанын ескереді. Саяси шешім,
әдетте, ресми нұсқау, бағдарлама, мәлімдемелср, т.б. арқылы 
жарияланады. Ал саяси
шешімдердің орынды, орынсыздығы жөнінде тез арада 
қорытынды шығару қиын. Себебі,

оның дұрыс, бұрыстығы ондаған, кейде жүздеген жылдардан 
кейін ғана байқалады.
Шешім қабылдағаннан кейін оны жүзеге асыру мәселесі
туады. Оны дұрыстап
орындап шығу үшін: а) шешім қабылдаған соң алға қойған
мақсат орындалғанша ол
жолдан таймаған жөн; б) оны жүзеге асыратын тиімді амал,
әдістерді тауып, халықты
жұмылдыра білу; в) қойған мақсатқа қарсы бағьпталған 
әрекеттерге тиянақты тойтарыс бере
алу; г) қабылданған шешімді жүзеге асыра алатын қоғамның 
үлкен топтарынан қолдау таба
білу. Шешім қабылдағанда, әлбетте, жағдаймен санасуға да
тура келеді (мысалы, балама
шешімдердін қандай сипатта болуы, шешім қандай
ұйымдастырылу жағдайында
қабылданып отыр, т. т.) Оған қайраткердің, өзіне тән 
ерекшеліктері де әсерін тигізеді.
Саяси қызметте күрделі мәселелерді шешудін, колайлы әдісі
— бұл іске мүдделі
жақтардың қатысуымен немесе оларсыз кеңейтілген құрамда 
пікір алысу. Қоғам дамуының
өзекті мәселелері бойынша пікір алысу, жан-жақты талқылау,
мәдениетті айтысу
өркениеттілікті білдіреді.