Сборник III республиканской научно-практической конференции магистрантов

38

Таблица 1 – Основные типы стратегических изменений

Тип изменения

Содержание изменений

1. Перестройка организации

Фундаментальные изменения организации, затрагивающие 

ее миссию и организационную культуру (возникают, когда 

организация меняет отрасль)

2. Радикальное преобразование

Проводится на стадии выполнения стратегии в том случае, 

если организация не меняет отрасли, но при этом в ней 

происходят значительные изменения (например, слияние с 

аналогичной организацией). 

Как результат – необходимы изменения организационной 

структуры.

3. Умеренное преобразование

Осуществляется, когда организация выходит с новым 

продуктом на рынок и пытается привлечь к нему покупателей. 

Как результат – изменяется операционный процесс и 

маркетинг.

4. Обычные изменения

Связаны с проведением преобразований в маркетинговой 

сфере с целью поддержания интереса к продукту организации.

Составлено автором на основании [2]

В зависимости от конкретной ситуации выбирается один из четырех типовых подходов.

Стратегическое управление имеет своим объектом не только поведение организации на 

рынке, но и преобразование ее самой, производственного потенциала, финансовой сферы, 

структуры, персонала, методов управления и прочее [3, с.239]. Такое преобразование осу-

ществляется путем замены устаревших и не способных в должной мере выполнять свои 

функции элементов новыми, или дополнения их ранее не существовавшими. Это позволяет 

приблизить возможности организации к требованиям жизни, сохранить или повысить эф-

фективность и прибыльность работы.

В конце 70-х, начале 80-х гг. большинство ведущих компаний приступили к перестройке 

своих структур, упразднению лишних звеньев, сокращению аппарата штабных служб, сни-

жению формализации и регламентированности хозяйственных связей [4, с. 275].

Потребность в организационных преобразованиях обычно возникает в связи с устарева-

нием структуры фирмы, системы коммуникаций и методов управления. Преобразования в 

составе и структуре персонала обусловлены недостатком его образовательного и квалифи-

кационного уровня, конфликтами между членами организации и пр. Преобразования фи-

нансовой сферы большей частью коренятся в постоянном нерациональном расходовании 

имеющихся средств, неразумной кредитной или фондовой политике.

Особо следует остановиться на преобразованиях, связанных с технологиями и выпуска-

емой продукцией, качество которых во многом зависит от стадии их жизненного цикла, то 

есть периода от возникновения до исчезновения, включающего такие этапы как зарожде-

ние, становление, взлет, вершина, спад.

Методы, с помощью которых осуществляются преобразования, могут быть технологиче-

скими (модернизация оборудования, реконструкция предприятия); организационными (ре-

организация, создание прогрессивной системы норм и нормативов); пропагандистско-вос-

питательными (демонстрация преимуществ, убеждение, разъяснение); административными 

(принуждение, угроза наказания); экономическими (материальное стимулирование).

Направленность  процесса  преобразований  и  методов  их  осуществления  должны  быть 

согласованы друг с другом, а также с текущей деятельностью организации, ее культурой, 

системой управления.

На основе вышесказанного нами представлены основные виды преобразований и мето-

ды их осуществления (рисунок 1).

39

Рисунок 1 – Основные виды преобразований и методы их осуществления

Составлено автором на основании [5- 6]

Любые  преобразования  требуют  определенных  предпосылок,  обеспечивающих  их  ко-

нечный успех – материальных, идеологических, организационных, кадровых и пр.

Для осуществления стратегических преобразований необходимо «разморозить» парадиг-

му посредством разрушения того, что способствуют ее сохранению: политических союзов, 

рутинных процедур, догм и пр. Как только парадигма размывается, в нее могут проникать 

новые идеи и взгляды, носителями которых часто становятся лица со стороны [7].

Поэтапность действий позволяет людям легче осваиваться с изменениями, осознавать 

их необходимость, оценивать новые идеи, а руководству – поддерживать в организации со-

гласие, преодолевать сопротивление персонала. Это уменьшает неопределенность послед-

ствий принимаемых решений, позволяет привлекать к работе над ними исполнителей, избе-

гать ошибок и преждевременных действий.

Исходным моментом преобразований считается пропаганда лидером и его сторонниками 

своего видения новой парадигмы. Она начинается с публикации в престижном издании эмо-

ционально окрашенной и содержащей вызов статьи о будущем организации и его отличии 

от настоящего.

Процесс обновления в организации состоит из нескольких этапов. Сначала у людей про-

исходит осознание ситуации, понимание невозможности действовать в прежнем духе и на 

этой основе формирование потребности в изменении. Затем начинаются уже сами преобра-

зования – разрыв с прошлым и освоение нового. И, наконец, люди адаптируются к нему (а 

иногда и отторгают).

Таким образом, преобразования стратегические преобразования влекут за собой «размо-

раживание» существующих установок, поведения людей и борьбу с сопротивлением, кото-

рые несут в себе преобразования в организации.

Список литературы:

1. Маркова В.Д., Кузнецова С.А. Стратегический менеджмент. – М.: ИНФРА-М; Новоси-

бирск: Сибирское соглашение, 2006. – 431 с. 

2. Круглов М.И. Стратегическое управление компанией. – М.: РДЛ, 2009. – 230 с. 

3. Винокуров В. А. Организация стратегического преобразования на предприятии. М.: 

Центр экономики и маркетинга. – 2007. – 231 с. 

4. Дэвид А. Аакер. «Сущность стратегических преобразований». 2007.- 264 с. 

40

5. Ансофф И. Новая корпоративная стратегия. – СПб.: Питер Ком, 2007. – 210 с. 

6. Б. Т. Кузнецов «Стратегический менеджмент», 2009.-306 с.

7. Виханский О.С. Стратегическое управление: Учебник. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: 

Гардарика, 2011. – С. 29

Жайлау Ж. С., Абсадықова Н. И.,Оралханов Т. О. – студенттер, 

«Менеджмент» мамандығы «Қаржы академиясы» АҚ, Астана қ.

Ғылыми жетекші – Баймуминова Н. Х.

zhibeka.ast@mail.ru

ҚАЗАҚСТАН РеСПУБлИКАСЫНДА ЭКОНОМИКАлЫҚ ЖАҒДАЙЫН ЖӘНе 

ИНВеСТИцИяНЫ ПАЙДАлАНУ ТИІМДІлІгІН ТАлДАУ

Еліміздің бизнес-ахуалын талдау барысында күрделі қаржы бөлудің барлық параметр-

лерін  балмен  бағалайды,  содан  кейін  жалпы  қорытындыға  келтіреді.  Қорытындысында 

инвестициялық  тәуекел  көрсеткіш  немесе  елдің  инвестициялауға  сенімділік  көрсеткіші 

арқылы инвестициялық ахуалы сандық жағынан өлшеу мүмкін болады. Бұл көрсеткіштер 

инвесторлардың тәуекел мен шығынын сондай-ақ шетелдік капиталды тартуға тұтынушы 

елдің шығынын білдіреді.

Макродәреже  мен  микродәреже  арасында  су  айырылысы  сияқты  қатал  бөлініс  жоқ. 

Олардың жиынтығында капитал салым жасауда жақсы ыңғайлы жағдай жасау үшін, оның 

басқару мекемелерінің елдегі біріккен саясаты ретінде ұстануға болады. Инвестиция аху-

алдық экономикалық ортадағы алатын орнына біріншіден экономиканың жалпы жағдайы, 

қаржы жүйесі, валюталық-несиелік зерттеу, қолданып жатқан кедендік және салыктық жүй-

елер әсер етеді. Қаржы механизмінің жағдайы несиелік рейтингтің және оның банктердегі 

көрсеткіштерін білдіреді. Рейтинг қаржы рыногының даму дәрежесі және соған сәйкес ха-

лықаралық капитал рыногынан қаржылар тартуға әсерін тигізеді. Елдің рейтингісі неғұр-

лым жоғары болған сайын жалпы инвестициялық тәуекелділік төмен болады. Атап өтпесе 

болатын тағы бір жайт, бүгінде шетелдік компания өзінің салалық өндірістік комплекісін 

қосымша жетілдіріп ұлғайту үшін шетелде қызмет атқарып жатқан кәсіпорындарға күрделі 

қаржы енгізу арқылы жүргізіп отыр. Сондықтан инвестициялық ахуалды бағалауға реcпу-

бликалар  салаларының  жағдайы  ғана  емес,  экономикадағы  кұрылымдық  өзгерістер  мем-

лекет иелігін алу мен жекешелендіру процесі, жұмыс істеп тұрған кәсіпорынды игеріп алу 

мүмкіндігі де әсер етеді. Шетел инвестициясын тартуға өте үлкен әсер ететін себептер ол 

ұлттық экономиканың даму деңгейі болып табылады.

Дегенмен де бұл жағдайды түгелділігін, тиімділігін мемлекеттік баскару мекемелерінің 

құрылымын ұйымдастырып, жетіддіріп жақсартуға байланысты. Өмірде бос артық қаржы 

балмағандықтан шетелдік инвестициялық күрделі қаржыларға біз бұрынғыдан да көбірек 

мұқтажбыз. Барлық кәсіпорындар қарыздануда, мерзімі өтіп қайтарылмай жатқандары көп, 

соның нәтижесінде бұның барлығы отаңдық өнеркәсіпті мемлекеттік каржыландырудың іс 

жүзінде толық болып өндірістің құлдырауына әкеліп соқтыруда. Бұл қиыңдықтардың мәні 

өндірістің заттай факторларында негізгі қорлардың ескілігі елеулі сезілуден олардың тозу 

дәрежесі әжептеуір өсіп барады. Қазақстан қазір жаңа технология мен өте жетілген тех-

никаға мұқтаж. Оны әкелуді шетелдік инвесторлар камтамасыз етуі мүмкін. Қазақстандық 

кәсіпорындар  өзінің  құрал-жабдықтарының  тозуынан  ғана  емес,  сонымен  бірге  басқада 

көптеген  көрсеткіштер  бойынша  рыноктық  экономика  талаптарына  сәйкес  келмей  отыр. 

Ондай кәсіпорындар жабылып жатыр немесе қайтадан рынокка сай құрылып, болмаса ор-

нына  жаңа  өнеркәсіптер  кұрылуы  қажет.  Ал,  бұл  көптеген  инвестицияны  тартуды  талап 

етеді. Мына жағдайда да қоса айта кетуге болады. 

41

Инвестициялық ахуал бұл рыноктық реформалардың жетілген белгісі, дүние жүзілік бір-

лестіктің  меншік  кұқығының  сенімді  елдегі  жалпы  жағдай  да  сенімді  деуге  болады.  Ре-

спубликада саясатшылар мен экономистердің пікірінше шетелдік күрделі қаржыны тарту 

төмендегі проблемаларды  шешуге  мүмкіндік береді: 

Сыртқа  шығару мүмкіңдігінің артуы: 

– Оны шикізат сипатынан арылту;

– Елдің сыртқа шығару қызметтерін күшейту және сыртқы рыноктағы үлесін арттыру;

– Сырттан әкелінетін өнімдерді дамыту;

– Өндірістің ғылыми техникалық деңгейі;

– Жаңа техника мен технология;

– Басқару әдісін өнім өткізу арқылы көтеру;

– Артта қалған және тоқырап ыдыраған аудандардың дамуына көмектесу: -ұлттық эконо-

микада жаңа жұмыс орнын жасау;

– Қазіргі заманғы өндірістік және басқару мамандарын оқыту дайындау. 

Жоғарыда  айтылған  мақсатты  белгілерді  барлық  дамыған  және  дамушы  мемлекеттер 

пайдаланады.

Кесте 1. Нақты ЖІӨ-ң ҚР-ғы инвестицияларының өзгеру динамикасы

 

Жылдар

ЖІӨ-гі инв-р-ң үле

с с

алм

ағы, %

Нақты бағадағы ЖІӨ, млр

д. тн.

Нақты көлем  индек

стері

алдыңғы жылға %

Негізгі к

апит

алға 

са

лынған инв-р, 

нақты бағада млр

д. 

тн.

Инв-р индек

сі, 

са

лыст

. баға 

алдың. жылға  са

лыс.баға., %

2013

29,1

3776,3

109,8

1100,0

110,6

2014

28,8

4612,0

109,3

1327,9

116,6

2015

27,6

5542,5

109,4

1530,6

110,6

Ескерту – статистика 

бойынша ҚР Агенттігінің 

мәліметтерімен құрылған

Сөйтіп шетелдік инвестицияның қалыптасуына ыңғайлы жағдай жасау ұлттық және ше-

телдік инвесторлар қызметтерін біртіндеп сөйлестіруге әсерін тигізуде. Республика әлемдік 

практикада  «ұлттық  тәртіп»  ретінде  анықталған  жағдайды  анықтауға  тырысуда.  Қазіргі 

кезде шетелдік инвесторлар өте тиімді жағдайда тұр. Тек экономикалық және саяси елде 

таза ұлттық тәртіп болады және шетелдік инвесторға тиімді болады. Қазақстанда шетелдік 

инвесторлар сенімін пайдаланатын тыңғылықты экономикалық саясат қажет. Сол мерзім 

бітуіне сәйкес инвестициялаудың ескі тәртібін нақты «ұлттық тәртіп» негізі ретінде ұсы-

нуға болады. Бүгінгі инвесторға жеткілікті дәрежеде ыңғайлы жағдай жасалуда және сы-

ртқы инвесторлармен орын алған келіспеушіліктер жойылуда.

Инвестиция құрылымындағы сәйкессіздіктер тиімділік деңгейі бойынша салалар диф-

ференцияларының күшеюіне алып келмеуге болмайды. Жоғарырақ тиімділік кен өндіру са-

лаларында, кері тиімділік химиялық өнеркәсіпте және машина мен жабдықтар өндірісінде. 

Қазақстандағы  институционалды  инвесторларға  коммерциялық  банктер,  сақтандыру 

компаниялары, инвестиция және зейнетақы қорлары жатады.  Бұл институттардың инве-

стициялық ролі мыналарға негізделеді: 

– ақша қаражаттарының дәстүрлі салалардан жаңаларға, яғни, бос ақша қаражаттарын 

аккумуляциялау, инвесторларды қаражаттардың тиімді пайдалану туралы хабардар ету, тәу-

екелдерді басқару, тәуекелдерді сақтандыру бойынша қызмет көрсетулерді кеңейту, үрді-

стерді мамандандыру арқылы тиімдіректеріне ауысу;

42

– жаңа кәсіпорындарды ұйымдастыру және оларды басқаруда қатысу, несиелеу жүйесін 

жақсарту жолымен тұтыну белсенділігін және инвестициялық сұранысты ынталандыру.

Институционалды инвесторлар ортасында көбірек дамыған институттар банктер болып 

табылады.  2015  жылдың  соңына  қарай  республикада  34  екінші  деңгейлі  банктер  жұмыс 

істеді.  2015  жылдың  1  қарашасына  банк  секторының  жеке  капиталының  жиынтық  есебі 

капиталы 486,3 млрд. теңгені құраған. Банктердің жиынтық активтері 3871,2 млрд. теңгені 

құрайды. Несиелік салымдардың көлемі 2014 жылдан 4 есеге өсіп, 2015 жылдың маусым 

айына 1901,9 млрд. теңге болған. 

Екінші деңгейлі банктер несиелерінің құрылымын талдау несиелеу объектілер кескінін-

де (в разрезе) келесі тенденцияларды анықтады. Айналым құралдарын сатып алуға неси-

елер ең көп үлес салмақты қамтиды – 2014 жылы 81 % және 2015 жылдың маусымында 

57 % , позитив ретінде соңғы 5 жылда 24 % құлдырау тенденциясын айтып кетуге болады. 

Негативті болып негізгі қорларды сатып алуға несиелердің төмен деңгейі келеді, соңғы 5 

жылда шамамен – 5,6 %, бірақ, осы көрсеткіш өсуінің оң динамикасын айта кеткен жөн – 

2013 жылы 2,7 %-дан 2015 жылы 9,4 % (3,4 есеге өскен). 

Қазақстанның даму банкі мемлекеттік институционалдық инвесторлардың бірі болып та-

былады. Қазақстанның Даму Банкінің үш жылдық тәжірибелік жұмысы кезінде қаржылан-

дыруға 55 инвестициялық жобалар мен экспорттық оперциялар, 1033,5 млн. АҚШ доллары 

Банк  қатысуымен  555,7  млн.  АҚШ  доллары  эквиваленттік  жалпы  соммаға,  мақұлданған 

және қабылданған. Осы жобаларды жүзеге асыру 60 мың жаңа жұмыс орындарын ашуға 

мүмкіндік береді. 

Қазақстанның Даму Банкі – “ұзын” инвестициялық жобаларды (20 жылға дейін) ең төмен 

пайызға  (орташа  8-9  жылдық  пайыз)  несиелейтін,  бүгінгі  таңда  Қазақстандағы  жалғыз 

қаржылық институт. 

Инвестициялық  қорлар  инфрақұрылымдық  облигациялар  арқылы  салымдар  жасайды. 

Мемлекет жеке сектордың бос ақша қаражаттарын ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзе-

ге асыру үшін – электр желілерінің құрылысы, машина құрылыстық газ және мұнай құбыр-

лары, темір және автокөлік жолдарын – мобильдеу негізгі мақсаты болып табылады. Оның 

бірінші жобасы Шар – Өскемен теміржолдарын салу, кезекте – Жезқазған-Бейнеу теміржо-

лының құрылысы, Солтүстік-Батыс электр желілері және тағы да басқа. 

Қазақстандағы институционалды инвесторларға жинақтаушы зейнетақы қорлары 2015 

жылдың аяғына салымшыларының зейнетақы жинақтары 610,3 млрд. теңгені құрады, ал, 

зейнетақы жинақтарының жалпы соммасындағы таза инвестициялық табыстың үлесі 23,7 

% құрайды. 

Жинақтаушы зейнетақы қорларының инвестициялық қызметінің талдауы келесі көріністі 

бейнелейді. Мемлекеттік құнды қағаздарға инвестициялар үлесі төмендеді, сонымен қатар 

ҚР-ң  қаржы  Министрлігінің  құнды  қағаздарына  2014  жылы  53,8  %-дан  2015  жылы  24,4 

%-ға дейін. Шетел имитенттерінің құнды қағаздарына салымдар 2013 жылы 3 % -дан 2015 

жылы 2 %-ға дейін азайды, сонымен қатар, халықаралық қаржы ұйымдарының құнды қағаз-

дарына  2013  жылы  3,6  %-дан  2015  жылы  0,6  %-ға  дейін.  Толықтай,  мұны  біз  позитивті 

динамика ретінде бағалаймыз, немесе шетел активтеріне инвестицияларды кеңейту ресми 

ұзақмерзімді капиталды шығаруға жағдай жасайды деп есептейміз. 

Отандық экономикалық агенттердің мемлекеттік емес құнды қағаздарына инвестициялардың 

өсуін оң тенденция ретінде қарастырамыз: 2013 жыл 23,2 %-дан 2015 жылы 34,6 % -ға дейін.

Экономиканың  нақты  секторындағы  №1  артықшылық  Каспий  теңізінің  Қазақстандық 

секторын меңгерудің мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру болып келеді. Сонымен қа-

тар, оның бағыттарына халықаралық ынтымақтастық, көмірсутекті кешенді және қалдық-

сыз пайдалануға келісім шарттар жасау арқылы елдің тәуекелін азайту. 

Жаңа экономика жағдайында нақты сектордағы инвестициялық және де инновациялық 

артықшылықтарды әкімшілік модификациялау және мемлекетпен жаңа кертартпа тәртіппен 

43

байланысты автономды бизнес –бірліктерді енгізу қажет. Инновациялық үрдістерді де жү-

зеге асыру үшін нақты сектордың ірі компанияларының әкімшілік стимулдарын мемлекет 

қалыптастыру керек. 

Біз, аймақтық инвестициялық программалар ресурстарды тиімді пайдалануына, даму ар-

тықшылықтарын  анықтауға,  инновациялық  даму  мен  кластерлік  әдісіне  бағытталуы  керек 

деп  ойлаймыз.  Кластерлерді  дамытуға  инвестицияның  мультипликативті  әсері  облыстың 

потенциалын күшейтеді және мыналарда көрініс табады: байланысты және қолдаушы сала-

лардың өсуімен; облыстың салықтық потенциалын кеңейтумен; жаңа технико-экономикалық 

парадигмаға өтумен; индустриалды –инновациялық даму деңгейінің өсуімен; халық ағыны, 

оның жұмыспен қамтылуының артуымен, сәйкесінше, тұтыну сұранысының өсуімен.

Дүниежүзілік тәжірибе мен ғылымдағы әдістерді жалпылай отырып экономиканың нақты 

секторына қаржы капиталын құюдың келесі жолдарын ұсынамыз: Қазақстан Республикасы-

ның  Ұлттық Банкімен несие тарихтарының мәліметтерінің тұтас базасын құру; жергілікті 

билік органдарының кепілімен шағын және орта кәсіпорындарды несиелеуді кеңейту; қой-

мадағы өнімдердердің және тағы басқалардың айналым құралдарының бір бөлігін кепілдеме 

(залог) ретінде пайдалану; қаржы лизингісін кең пайдалану; инновациялық технологияларды 

енгізу; несие тапсырыстарын Интернет арқылы қабылдау; шағын және орта бизнеске несие-

лерді сақтандыру жүйесін кеңейту; қаржыландырудың құрылымдық формасын қолдану.

Біздің ойымызша, барлық экономикалық агенттерінде өндірістік инветициялардың, со-

нымен қатар, инновацияның қаржыландыруының жеке қорларын қалыптастырудың міндет-

ті тәртібін енгізу, және бөлек банктік спецшоттарға (инвестициялық субшоттар) алғашқы 

қаржы  көздерінің  қаражаттарын  және  инвестициялардың,  материалды  емес  активтердің 

тозу  құралдарының,  амортизациялық  аударымдардың,  табыстың  реинвестицияланатын 

бөлігінің, интелектуалды және өнеркәсіп меншігінің объектілерін сатудан түскен табыстың, 

құнды қағаздардың, қаржылық қолдау ретінде мемлекетпен ұсынылатын және қаржылық 

инвестицияларды  жүзеге  асыру  үшін  қайтарымсыз  көмек  ретінде  түсетін  қаржылардың 

міндетті кіруін (зачисление) регламенттеу қажет. 

Сонымен қатар, инвестициялық процестерді жеделдету үшін маркетингтің кең көлемде 

енгізілуі қажет. Инвестициялау қажеттілігі маркетингтік тұрақтылықта қажетсінеді. Яғни, 

дәлелденбеген қаржыландырудың қосымша көздерін және олардың мақсатсыз қолданылуын 

болдырмау үшін кәсіпорындар, сонымен қатар, маркетингтік зерттеулер тәжірибесіне көңіл 

аударады. Инвестиция жоспарын дайындаған кезде кәсіпорын өндірістің негізгі құралдар 

жағдайы туралы мәліметтерді талдап, және жабдықтар паркін жаңарту бойынша дәл бол-

жау жасау керек. 

Шетел капиталын тартуға қолайлы факторлар:

– Мелекеттің саяси тұрақтылығы;

– Макроэкономикалық жағдай;

– Объектиті заңдылық;

Батыс  экспортерінің  ойынша  Қазақстандағы  инвестициялық  ахуал  қолайлы,  бірақ, 

қаржылық тәуекел, салықтық заңдылықтағы және әкімшілдіктегі жеткіліксіздіктер, сақтан-

дыру саласындағы құқықтық инфрақұрылымы дамуының жеткіліксіздігі және тағы басқа-

лар сияқты маңызды қайшылықтар шетел капиталы мен инвестициялардың түсім процесін 

тоқтату  мүмкін. Бірақта  Қазақстан  шетел инвесторлары үшін  іскерлік ахуалдың базалық 

параметрлері бойынша тартымды нарық болып келеді, республикаға ірі нарықтық потенци-

ал, табиғи және еңбек ресурстарының молшылығы тән.

Шетел инвестицияларын тарту және оларды пайдалану мемлекеттің түпкілікті ынтала-

рына және елдің сыртқы қарызға алуларының жалпы стратегиясына сай болып, оның сы-

ртқы қарыздары бойынша позицияларын нашарлатпау керек.

Қазақстан Республикасында инвестициялар жүзеге асырылады:

– Шетел капиталының (біріккен кәсіпорындардың) үлескерлік қатысуымен кәсіпорынды құру;

44

– Филиалдары мен өкілділіктерінің шетел инвестицияларына түгелдей қатысты кәсіпо-

рындар құру;

–  Кәсіпорын  меншігіне  мүліктік  кешендерін,  үйлер,  ғимараттар,  кәсіпорындағы  қатысу 

үлесін, акциялар, облигациялар мен басқа құнды қағаздарды шетел инвесторларымен сатып алу;

– Жер мен басқа табиғи ресурстарды пайдалану құқықтарын, сонымен қатар басқа да 

мүліктік құқықтарын иелену;

– Қарыздар, несиелер, мүліктер және мүліктік құқықтарды және тағы да басқаларын ұсыну.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Стратегия индустриально-инновационного развития до 2015 года

2. Осипова Г.М. «Экономикалық теория негіздері» // Алматы, 2002 жыл.

3. Шмален. «Основы и проблемы экономики предприятия» // М., 2001 год.

4. Крылов Э.И., Журавкова Э.И. «Анализ эффективности инвес. и иннов. деятельности 

предприятия» // М., Финансы и стат., 2001 год, с. 384.

жүктеу/скачать 3,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: