Сборник материалов международной научно-практической конференции

126 
Бағалау қызметінде психологиялық және педагогикалық қолдау көрсетудің екі бағытын 
көрсетуге болады:
1.
Өзекті – балада осыған дейін пайда болған қиындықтарды шешуге бағытталған; 
2.
Перспективалы
 
– оқуда болуы мүмкін ауытқуларды ескеру және алдын алуға 
бағытталған. 
Перспективалы ортада жағымды психологиялық орта қалыптастырудам педагогтар мен 
әрбір оқушыдан келесі ережелерді сақтауды талап етеді. 
1.
Білім алу процесіне оқушылардың әрқайсысымен өзара сыйластық пен сенімге 
негізделген жеке қарым – қатынас орнатуға мүмкіндік беру. Сыйластық қарым-қатынасты оқу 
процесінің ғана емес, сонымен бірге бүкіл өміріміздің мәні мен мағынасы деген философиялық 
түйін ұстанып, сабақтың негізіне айналдыру керек. Дана қазақ «Сыйға – сый, сыраға – бал!», 
«Сыйлағанның құлы бол!» деп бекер айтпаған. Өзгені сыйлау арқылы біз өзіміздің ішкі 
дүниемізді ашып қана қоймай, оны дамыта, тереңдете түсетіндігіміз ақиқат. Сонымен қатар 
педагогтарға сенім арта түседі. Адамға шүбә мен сенімсіздік емес, сенім артқан жөн.
Оқушыларға «Сіз» деп қиылғанның өзі шәкіртті өзімізге қарай тартпай ма?
2.
Қарым – қатынаста қысымнан бас тартып, «жұмсақ» әдістерді қолдану. Сабақ беруде 
халқымыздың «Жақсыдан жылы шығады», «Жақсы сөз – жарым ырыс», «Жүзі жылыдан 
түңілме», «Жылы -жылы сөйлесе – жылан інінен шығады, суық-суық сөйлесе – мұсылман 
діннен таяды» деген аталы сөздерді ұмытпаған абзал. Сондықтан да қысымға негізделген 
әрекеттерді педагогикалық қызметтен алып тастау керек, өйткені олардың игі нәтижеге апаруы 
неғайбыл нәрсе. 
3.
Әрбір оқушы мен бүкіл топ болып жұмыс жасауға мүмкіндік беру және бір – біріне 
көмек беруге баулу. Оқу процесінде оқушылардың барлығы да өздерінің ортақ іспен 
айналысып, маңызы бар проблеманы шешіп жатқандығын есте ұстауы қажет. Сол себепті де 
жанындағыларға көмек беру – бірлескен жұмсытың нәтижелігін арттырады деп тұжырымдаған. 
Ал педагог оқу процесі барысында әрбір оқушы мен топтың жұмысын, оның нәтижелерін 
қуаттап, қолдап, қолпаштап отыруы қажет. 
4.
Әрбір пікірді тыңдай білу, оны сыйлау және онымен санасу. Әр мәселе бойынша әрбір 
адамның өзіндік пікір қалыптастыратындығы хақ: «Қанша адам бар болса, пікірлер де 
соншама» деп бекер айтылмаған болар. Сайып каелгенде, 
білім дегеніміз әр адамның өзіндік 
түсінігі, пікірі, ұстанымы, тұжырымдамасы, көзқарасы, пайымдауы, уәжі, ойлары, 
ұсыныстары, дәлелдері. 
Сондықтан да, білім алу процесінде оқушылардың өзіндік көзқарас 
қалыптастыруға ұмтылуын ынталандырып, әрекеттерін қуаттаған жөн. Педагог оқушылардың 
кез келген өзіндік ұстанымын қабылдау қажет. Тіпті шәкірттердің пікірі қолданыстағы 
пікірлерге қайшы болсада. Педагогтың бұл жердегі негізгі ұстанымы «Мен Сізбен келіспеймін, 
алайда Сіздің пікіріңізді сыйлаймын!» болғандығы шарт. 
5.
Жағымды (позитивтік) және конструктивтік көзқарас ұстану, ешкімді де, ешнәрсені де 
(өзгенің пікірі мен көзқарасы) сөкпеу, даттамау. Жұмыс барысы мен нәтижесінде туындайтын 
сәтсіздіктердің алдын алу, оларды болдырмауға ұмтылу, ал сәтсіздік болған жағдайда кімнің 
кінәлі екендігін іздемей, оның себептерін талдап, болашақта оны қайталамаудың жолдарын 
қарастыру. Педагог бірінші кезекте «жараға жабысқан шыбын» сыяқты болмай, оқушының 
бойынан, оның іс-әрекетінен, жасаған жұмыстарынан қате іздемей, керісінше, жақсы мен 
жағымды қасиеттерге, сәтті шыққан жерлерге назар аудару қажет. 
6.
Оқушылардың қателесу құқығын толығымен мойындау. Қателесуден еш қорқпау 
керек: «Тек еш нәрсе жасамайтын адам ғана қателеспейді» деген нақылды бәріміз де естен 
шығармауымыз қажет. 
Қатені өрескелдік, төтенше жағдай, шектен тыс қылмыс деп түсінуден ауылымызды аулақ 
салайық! Өйткені сабақ дегеніміз үйрену алаңы, полигоны. Ал мұнда біз қатені дұрыс түсініп, 
оны үйренудің ажырамас бөлігі деп есептеп, «қатесіз үйрену мүмкін емес» деген принципті 
ұстануымыз керек. Сонда ғана оқушылар қателесуден қорқпайтын, пікірін ашық білдіретін 
болады. 

127 
7.
Педагог сабаққа әртүрлі тәсілдер мен құралдарды қолдану арқылы шығармашылық 
қабілеттерін ашыуға мүмкіндік бер.

жүктеу/скачать 1,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: