Сборник тезисов региональной научно-практической конференции «Я исследователь»

 

 

22 

 

территориясында  ӛсіруге  қажетті    тиімді  жағдайлар  анықталды:  Эксперимент    барысында 

ӛскіндердің        ең  жоғарғы  ӛнімділігі  қара  және  құм  араласқан    топырақ  жағдайында 

болғандығы  анықталды.    Сонымен  қатар  топырақты  құнарландыруға  алынған 

тыңайтқыштардың  ішіндегі  ең  тиімділігі  жоғарысы  және  қолжетімдісі  ретінде  натрий 

нитраты  таңдап  алынды.Зерттелген  топырақтың  тиімді  жағдайында  ағаш  тұқымдарын  егу 

әдістемесі ұсынылды. Кӛгалдандыруға қажетті ӛсімдіктердің биологиялық алуан түрлілігінің 

сақталу  жағдайында  Phywe  эксперименттік  қондырғысында  іс  –  тәжірибелік  жұмыстар 

жүргізілді.  Қылқанжапырақты  ағаштардан  алынатының  адамның  дем  алуына    аса  қажетті 

табиғи ӛнім- скипидар мен эфир майлары зерттелді.   Олардың жалпы формуласы    С

19-20

Н

29-

31

 СООН  екендігі анықталды. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Павлов Н.В. Растительное сырье Казахстана. М., 1947. с. 30–31 

2.

 

Синицин Г.С. Рациональное использование и охрана некоторых растений Казахстана. 

А., «Наука», 1981, с. 439 –441 

 

 

11.

 

ИЗУЧЕНИЕ КИНЕТИЧЕСКИХ ЗАКОНОМЕРНОСТЕЙ ТЕРМИЧЕСКОГО 

РАЗЛОЖЕНИЯ 

 

Нагымжанов А., Шаматова Г.Ж. 

Назарбаев Интеллектуальная школа  

химико-биологического направления  

г.Усть-Каменогорска 

E-mail: 

65gauhar@mail.ru

  

 

В связи с истощением ресурсов сырья цветных и благородных металлов и вовлечение 

в переработку бедных по основным элементам руд и концентратов с высоким содержанием в 

них  вредных  примесей,  в  частности  мышьяка,  все  острее  становится  проблема  его 

элиминации  и  устранения  негативного  влияния  на  технологический  процесс  получения 

качественной  товарной  продукции.  Это  позволило  перевести  многие  заводы  запада  на 

современные  высокоэффективные  и  экологические  приемлемые  технологии  и  в  какой-то 

степени снизить остроту проблемы загрязнения мышьяком окружающей среды. 

Нами  в  результате  многолетних исследований  получены  малотоксичные  соединений 

мышьяка  на  основе  диарсенида  железа.  Были  изучены  в  ряде  институтов  фазовые 

равновесия;  термодинамика  и  термохимия  арсенатов  и  ареснитов  щелочных  металлов; 

условия  синтеза,  термической  активности  и  взаиморастворимости  арсенат-арсенитов  и 

других мышьяковых солей.   

Объектом исследования является синтетический диарсенид железа 

Новизна  исследования.  Впервые  установлены  закономерности  термического 

разложения устойчивого диарсенида железа в нейтральной среде.  

Цель  работы  заключается  в  изучении  кинетических  закономерностей  термического 

разложения диарсенида железа. 

Результаты работы и выводы.  

1.  Проведен  анализ  современного  состояния  исследований  термического  поведения 

арсенидов  цветных  металлов  и  железа.  Показано,  что  мышьяк  образует  ряд  соединений  с 

металлами  цветных  металлов  и  простые  эвтектические  смеси.  Особенно  привлекают 

исследования,  позволяющие  получить  малотоксичные  соединения  мышьяка.  Это  арсениды 

железа.  Продукт  является  компактным  и  малотоксичным,  удобным  для  дальнейшего 

хранения на открытых площадках. 

 

 

23 

 

 

Анализ научно-технической и патентной литературы показал, что в литературе 

имеются  крайне  ограниченные  сведения  о  термическом  поведении  диарсенида  железа  в 

равновесном состоянии и при нагревании в нейтральной атмосфере, в связи с чем, большой 

интерес  представляют  сведения  об  их  термическом  поведении  в  нейтральной  и 

восстановительной атмосфере. 

2.  Для  разработки  параметров  коллекторной  плавки  изучены  отсутствующие  в 

литературе закономерности термического разложения довольно прочного диарсенида железа 

типа лѐллингита (FeAs

2

) при нагревании в нейтральной атмосфере.  

Методом  непрерывной  термогравиметрии  с  фазовым  и  химическим  анализами 

конденсированных продуктов установлено, что при давлении 0,0195 кПа заметная скорость 

возгонки  мышьяка  при  разложении  FeAs

2 

относится  к

 

температуре  около  973  К,  при  этом 

образуются  моноарсенид  железа  FeAs  и  металлический  мышьяк.  С  повышением  давления 

степень  и  скорость  разложения  диарсенида  железа  сдвигаются  в  область  более  высоких 

температур.  При  атмосферном  давлении  начало  заметного  разложения  отмечается  при 

температуре  1113  К  с  образованием  FeAs  и  металлического  мышьяка.  По  температурной 

зависимости  скорости  возгонки  мышьяка  методом  неизотермической  кинетики  рассчитаны 

кинетические  параметры  процесса.  Кажущаяся  энергия  активации  при  диссоциации  FeAs

2

 

равна 365 кДж/моль (1113-1178 К).  

Область  практического  использования  результатов  -  полученные  данные 

теоретических  исследований  могут  использоваться  в  качестве  справочного  материала  для 

термодинамических и технологических расчетов.  

 

 

12.

 

ИССЛЕДОВАНИЕ И СОЗДАНИЕ МОДЕЛЕЙ ПРИ ФОРМИРОВАНИИ 

КРИВЫХ ВТОРОГО ПОРЯДКА 

 

Жаксылыкова С., Косантаева А., 

Уркимбаева Г.А., Нечунаев А.Ф. 

Назарбаев Интеллектуальная школа  

химико-биологического направления  

г.Усть-Каменогорска 

E-mail: 

aizhankos@mail.ru

, 

sabinochka_queen@mail.ru

  

 

Актуальность  и  новизна:  сегодня  вопрос  об  основательном  изучении 

фундаментальных  положений  для  автоматизации  различных  производственных  задач 

является  особо  актуальным.  Новизна  исследования:  что  впервые  при  построении  эллипса 

использовался робот, траектория движения робота была запрограммирована  под траекторию  

n–угольника с наименьшим периметром. 

Цель  исследования:  поиск  двух  новых  научных  задач,  которые  не  рассматривались 

ранее,  их  решение  интеграция  трех  направлений:  аналитическая  геометрия-робототехника-

геодезия.  

Задачи проекта:  

1.

 

Изучить  геометрические  и  «механические»  способы  построения  кривых 

второго порядка.  

2.

 

Применить  теоремы,  связанные  с  этими  кривыми  и  вытекающие  из  теорем 

свойства на практике.  

3.

 

Сформировать две научные проблемы и доказать их.  

 Основная  идея  практического  исследования:  применили  теоремы  о  выпуклом  n- 

угольнике, описанным около данного эллипса α, имеющим наименьший периметр среди всех 

таких    n-угольников  тогда  и  только  тогда,  когда  все  его  вершины  лежат  на  эллипсе, 

 

 

24 

 

софокусном  с    α    для  программирования    траектории  движения  робота-помощника 

геодезиста при проектировании гигантских карьеров. 

Выводы:  в  результате  проведенного  научного  исследования  были  созданы 

непосредственные  модели  конусов,  получены  различные  сечения  этих  конусов:  получение 

эллипса,  параболы  и  гиперболы.  Для  теоремы  о  выпуклом    n-угольнике,  описанным  около 

данного эллипса было найдено практическое применение  – траектория движения робота. В 

заключительной части проекта были сформулированы две научные проблемы в виде теорем: 

теорема  1-

 

Для  выпуклого  четырехугольника,  в  который  вписан  эллипс  (фокусы  которого 

лежат на различных диагоналях четырехугольника) произведения противоположных сторон 

равны;  теорема  2-  Для  касающихся  друг  друга  внешним  образом  эллипса  и  окружности 

расстояние  между  их  центрами  равно  сумме  полуосей  эллипса  при  условии,  что  общие 

касательные эллипса и окружности параллельны;  выполнено их доказательство.  

 

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 

1.

 

Ильин В. А., Позняк Э. Г - Аналитическая геометрия, 7-е издание, 2004 год, 224 

страницы. 

2.

 

Погорелов А.В. Аналитическая геометрия. Изд. «Наука» Изд. 4-е,  1978 г. 

3.

 

Аналитическая геометрия.  Канатников А.Н., Крищенко А.П. 2000, 388с. 

4.

 

Александров  П.С.  Курс  аналитической  геометрии  и  линейной  алгебры.  М., 

Наука, 1979 

5.

 

Арсентьев  А.И.    «Вскрытие  и  системы  разработки  карьерных  полей».  М., 

Недра, 1981, 278 с. 

6.

 

http://robocom.kz/?p=312.  

 

 

13.

 

ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАННЫҢ СУЛАРЫНДАҒЫ РЕЛИКТ ЖӘНЕ ҚОРҒАУДЫ 

ҚАЖЕТ ЕТЕТІН ӚСІМДІК ТҤРЛЕРІ 

 

Сатбеков Р., Токтарбекова А.Т., Игисинова Ж.Т. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік мектебі,  

С.Аманжолов атындағы ШҚМУ 

E-mail: 

satbekov_97@mail.ru

  

 

Зерттеу  жұмысының  өзектілігі:  Шығыс  Қазақстан  облысының  суларында  таралған 

пайдалы  ӛсімдіктер  әлемі  зерттеуді  қажет  етеді.  Ол  сулы  ӛсімдіктердің  ішінде  дәрілік 

мақсатта,  биоиндикатор  ретінде,  альгоиндикатор  ретінде  қолданылатын  түрлері  бар.  Ал  ол 

ӛсімдіктердің  ішіндегі  тек  біздің  аймаққа  тән  эндемик  және  реликт  ӛсімдіктерді  зерттеп 

анықтап, түрлік құрамын сақтап қалу ӛзекті мәселелердің бірі. 

Зерттеу  жұмысының  жаңалығы:  Шығыс  Қазақстанның  суларындағы  реликті  және 

эндемик ӛсімдіктер тізімі құрылып, сипатталды. 

Зерттеу  жұмысының  мақсаты:  Шығыс  Қазақстанның  ӛзен-кӛлдерінде  кездесетін 

сулы  ӛсімдіктердің  реликт  және  эндемик  түрлерін,  олардың  маңызын  анықтап,  түрлік 

құрамын  сақтап  қалу  үшін  қолданылатын  шараларды  ұйымдастыруға  болатын  әдіс-

тәсілдерді меңгеру.  

Зерттеу жұмысының міндеттері:  

1.

 

Шығыс  Қазақстанда  кездесетін  ӛзен-кӛлдердің  географиялық  орнын  анықтап, 

сипаттау; 

2.

 

Шығыс  Қазақстанның  суларында  кездесетін  ӛсімдіктер  соның  ішінде  реликт 

және эндемик түрлері бойынша әдеби шолу жасап, сараптау; 

 

 

25 

 

3.

 

Реликт  және  қорғауға  алынған  су  ӛсімдіктерінің  ішіндегі  маңызды  түрлерін 

анықтау. 

Зерттеу жұмысының барысы: 

Ертіс ӛзенінде кесдесетін су ӛсімдіктері: 20 тұқымдас, 26 туыс, 38 түр. Соның ішінде 

1  түр  реликт,  5  түрі  қорғауды  қажет  етеді.  Марқакӛлде:  22  тұқымдас,  31  туыс,  41  түрсу 

ӛсімдіктері кездеседі. Сібе кӛлінде кесдесетін 30 түр, 5 реликт түрсу ӛсімдіктері анықталды. 

Каллус  әдісімен  Trapa  saissanica  ӛсімдігін  зертханалық  жағдайда  ӛсіру  мүмкіндігі 

бар.Каллус әдісімен су жаңғағын ӛсіру үшін бірінші кезекте оның меристемалық ұлпасынан 

Гельригель  in  vitro  жасанды  қоректік  ортасында  стерильді  ӛскіндер  алу  қажет.  Тұқымын 

KMnO

4

  және 10% хлорамин ерітіндісінде стерильдеп, стерильді  сумен жуу  керек. Алғашқы 

каллусты алу ӛте стерильді жағдайды қажет етеді. Стерильді ӛскіндер алынғаннан кейін, әр 

ӛскінге қажетті қоректік ортаны анықтау қажет [1]. 

Қорытынды: 

1.

 

Шығыс Қазақстан облысында 1200 ӛзен, 1000-ға жуық кӛл бар. Соның ішінде 885 

ӛзен Шығыс Қазақстан облысының территориясынан ағып ӛтетін ӛзендер.  

2.

 

Әдеби  деректерге  шолу  жасау  барысында  Шығыс  Қазақстанның  суарында 

кездесетін  саны  азайып  бара  жатқан,  қорғауды  қажет  ететін  3  эндемик,  10  реликт  ӛсімдік 

анықталды [2]. 

3.

 

Аталмыш  ӛсімдіктердің  ішінде  3  түрі  медицинада  дәрілік  мақсатта,  дәрілік 

препараттар алу үшін қолданылады.  

4.

 

Соның  ішінде  су  жаңғағы  ӛсімдігі  реликт  әрі  дәрілік,  тағамдық  маңызы  зор 

болғандықтан каллус әдісімен ӛсіру мүмкіншілігі қарастырылу үстінде.  

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Абдыкалыков  М.А.  Методические  рекомендации  по  культуре  тканей  высших 

растений/М.А.Абдыкалыков, З.К.Шаушеков,С.М.Адекенов – Караганда,Каргу,1993-32 с. 

2.

 

Иллюстративный определитель растений Казахстана.- Алма-ата, 1972.-Т.2.-572 

с. 

 

 

14.

 

ОТБОР ГИБРИДОВ КАРТОФЕЛЯ ИЗ ГИБРИДНЫХ КОМБИНАЦИЙ В 

ЭКОЛОГИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ ВОСТОЧНОГО КАЗАХСТАНА 

 

Сейілханов Б., Г.Н.Кузьмина, Имашпаева Г.А. 

Назарбаев Интеллектуальная школа  

химико-биологического направления  

г. Усть-Каменогорска 

E-mail: 

seilhanovb@mail.ru

  

 

Актуальность  исследования:  в  связи  с  тем,  что  регионе  отсутствует  хорошие  сорта 

картофеля,  которые  могли  бы  адаптироваться  к  нашему  региону,  вызывает  необходимость 

начать  селекционную работу по поучению гибридов картофеля  в  Восточном Казахстане.  

Новизна исследования: использование генетической изменчивости расщепляющихся 

поколений и отбора гибридов, устойчивых в почвенно-климатическим условиям  Восточного 

Казахстана.                        

Цель  исследования:  получить  одноклубневые  гибриды    из  семян  гибридных 

комбинаций  при  их  генетическом  расщеплении  в  природно-климатических  условиях 

Восточного Казахстана. 

Задачи исследованияя: 

1.

 

Проанализировать научную литературу по исследуемой работе 

2.

 

Заложить питомник сеянцев гибридных комбинаций  . 

 

 

26 

 

3.

 

Отобрать в гибридных комбинациях одноклубневые гибриды.  

    В  данном исследовании мною  испытывались 2 гибридных комбинаций, (♀Юбилей 

Жукова × ♂Крепыш;♀Батя  ×♂Крепыш) поступивших в 2011 году в виде семян из ВНИИКХ. 

Высеянные  нами  семена  в  условиях  предгорной  зоны  Восточного  Казахстана  в  питомнике 

сеянцев,  сформировали  хорошие  клубни.  При  отборе  одноклубневок  (гибридов)  хорошо 

было видно генетическое разнообразие растений. Отбор и браковка в питомнике сеянцев дал 

возможность  выбрать наиболее  продуктивные  и  имеющие хорошие  полезно-хозяйственные 

качества.  Посев  семян  в  грунт  на  поливе  дал  возможность  получить  сеянцы  в  каждом 

гибриде  и  отобрать  в  них    гибриды  первого  года,  сократив  селекционный  процесс  для 

условий  Восточного  Казахстана  на  2  года.

 

Изучив  выше  перечисленные  гибриды,  мы 

пришли  к  мнению,  что  в  условиях  предгорной  зоны  Восточного  Казахстана,  на  поливе, 

можно  отобрать  гибриды  хороших  качеств  и  в  наших  экологических  условиях  резко-

континентального климата, хотя и эффективный отбор не значителен. 

Заключение.В  данном  исследовании  нами  были  использованы  гибридные  семена 

Российского  селекционного  центра  картофеля,  отдела  генетики  ВНШИКХ  и  проведены 

исследования в питомнике сеянцев, что есть в первом питомнике селекционного процесса. 

В условиях нашего региона остается оценить и отобрать лучшие гибриды в течение 3-

5лет. 

По  результатам  оценки  и  отбора  составлен  питомник  гибридов  второго  года, 

содержащий  20  гибридов,  который  будет  высажен  в  2012  году.  В  этом  питомнике  начнем 

оценивать и отбирать лучшие по полезно-хозяйственным признакам и приспособленностей к 

экологическим  условиям  нашего  региона  и  доводить  их  до  сортов,  адаптировать  их  к 

условиям Восточного Казахстана. 

 

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 

1.

 

Бриггс  Ф.  Научные  основы  селекции  растений  /  Ф.  Бриггс,  П.  Ноулз.  –  М.: 

Колос, 1972. – 398 с. 

2.

 

Шпаар Д. Картофель / Д. Шпаара [и др.]. - Торжок : Вариант, 2004. – 466 с.  

3.

 

Свижинский  К.  Создание  исходного  материала  для  селекции  картофеля  в 

Польше  /  К.Свижинский    //  Картофель  :  селекция,  семеноводство,  технология 

возделывания. – Минск: Ураджай, 1988. – 342 с. 

4.

 

Росс  X.  Селекция  картофеля.  Проблемы  и  перспективы  /  X.  Росс.  -  М.  : 

Агропром-кадат, 1989. – 183 с. 

5.

 

Осипчук А.А. Селекция в условиях Полесья Украины : авторе, диск. док. с.-х. 

наук (научный доклад) / А.А. Осипчук. – Харьков, 1993. – 284 с.  

 

 

15.

 

ЖЫЛУ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАРЫНДАҒЫ КҤЛДІ СУМЕН ӘКЕТУДІҢ 

АЙНАЛМАЛЫ ЖҤЙЕСІНДЕ ҚЫШҚЫЛ СУЛАРДЫҢ ТҤЗІЛУ СЕБЕПТЕРІ 

 

Жүнісов И.,  Шаматова Г.Ж., Идришева Ж.К. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев зияткерлік мектебі, 

Д. Серікбаев атындағы ШҚМТУ  

E-mail: 

zhanat.idr@mail.ru

  

                         

ЖЭО-да  және  қазандықтарда  жағылатын  кӛмірдің  химиялық  құрамы  мен  сапасына 

байланысты күлді сумен әкетудің айналма жүйесіндегі судың қышқылдылығы, яғни рН 2-3 

кӛрсетеді.  

Жағылатын  отын  мен  түзілетін  күл-қож  қалдықтарының  химиялық  құрамына 

сипаттама беру. 

 

 

27 

 

 Ғылыми жұмыстың мақсаты:

 

 

Жылу электр станцияларындағы күлді сумен әкетудің 

айналмалы жүйесінде қышқыл сулардың түзілу себептерін зерттеу болып табылады. 

Мақсатқа жету үшін мынандай негізгі міндеттер шешілді:Электронды микроскоптық 

зерттеулер  IRGETAS  зертханасындағы  электронды  микроскопта  жүргізу.    Онда  күл  мен 

қождың  микроэлементті  талдау  жасау,  алынған  мәліметтер  бойынша  күл  мен  қождың 

құрамына оттегі бар қосылыстар кіретіндігін растау.  

Ғылыми жаңашылдығы: Майкүбе кӛмірінің қожы Семей кӛмірінің қожына қарағанда 

құрылымы  бойынша  ерекшелінеді.  Бұл  ерекшелік  Майкүбі  және  Семей  кӛмірлерінің 

қождарының бейтараптау қабілетіне де әсер етеді.  

Негізгі  нәтижелер:  Түзілетін  күл  мен  қождың  қышқылдық  қасиеттері  кӛмірдің 

құрамындағы  күкірт,  фосфор,  сонымен  бірге  алюминий  және  темір  қосылыстарының 

болуымен түсіндірілді. Майкүбе мен Семей кӛмірлерін жаққаннан кейінгі түзілетін күл мен 

қождың  құрамына  әртүрлі  химиялық  қосылыстар  –  алюмосиликаттар,  ферриттер, 

силикаттар, фосфаттар, кремний тотықтары, жанбаған кӛміртегі кірсе; ал Майкүбе кӛмірінің 

күл  мен  қожының  құрамында    гидролизге  қабілетті  сульфаттар,  нитриттер,  фосфаттар 

анықталса,  ал  Семей  кӛмірін  жаққаннан  кейінгі  түзілген  күл  мен  қождың  құрамында 

темірдің, калийдің қос сульфаты түзілетіні байқалады.  

 

 

16.

 

КЕДЕРГІНІҢ ТЕМПЕРАТУРАҒА ТӘУЕЛДІЛІГІН ЗЕРТТЕУ 

 

Ишанова А., Баймолданова Л.С., Суийндина Э.Т 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік мектебі, 

С.Аманжолов атындағы ШҚМУ 

 E-mail: 

lyazbs_82@mail.ru

 

 

 

Қазір  ақпараттық  технологиялар  мен  электроника  ӛте  қарқынды    дамуда.  Ал 

электроника  саласында  ӛткізгіштердің  температураға  тәуелділігі  үлкен  роль  атқаруда, 

ӛйткені  кӛптеген  сезімтал  элементтер  мен  датчиктер  осы  эффектіге  негізделген.  Кедергісі 

жоғары элементтер қыздырғыш пештер жасауда қолданылады.  

Зерттеу  жұмысының  мақсаты  -  ӛткізгіштердің  кедергісін  әртүрлі  әдістермен 

анықтау және оның температураға тәуелділігін зерттеу болды.  Аталған мақсатқа жету үшін 

келесідей  міндеттер  қойылды:  Ом  заңын  қолданып  кедергіні  анықтау;  Р-329  Екілік 

кедергілер  кӛпірін  қолданып,  ӛткізгіш  сымдар  кедергілерінің  температураға  тәуелділігін 

анықтау. 

Ӛткізгіштерде электр зарядтардың бағытталған қозғалысына оның молекулалары мен 

атомдары кедергі келтіреді, ӛйткені олар электрондарды тартып алуға тырысады. Сондықтан 

тоқты  тасымалдайтын  бӛлшектер  осы  кедергілерді  елемей  қозғалуы  үшін  тізбекке  электр 

қозғаушы күші қосылуы керек.  

Ӛткізгіштердің  негізгі  қасиеттеріне  оның  меншікті  кедергісі  жатады,  ал  меншікті 

кедергі  қоршаған  ортаның  температурасына  және  ӛткізгіштің  пішіні  мен  ӛлшемдеріне 

тәуелді  болады.  Кейбір  таза  металдардың  кедергісі  температураға  тәуелді  әжептәуір 

жоғарылайды,  ал  қорытпалардың  кедергісі  температураға  аз  тәуелді.  Температура 

жоғарылағанда  кедергісі  ӛзгермейтін  арнайы  қорытпалар  да  бар.  Оларға  константан  мен 

манганин  жатады.  Оларды  эталондарды,  реостаттар  мен  басқа  да  аспаптарды  дайындауға 

пайдаланылады.  Қыздырғанда  кедергінің  ӛсу  себебі  ӛткізгіштің  температурасы  артқанда 

кристалдық  тордың  түйіндеріндегі  иондар  тербелісі  күшейеді.  Нәтижесінде,  электрондар 

иондармен жиірек соқтығысады. Бұл олардың ӛткізгіштегі бағытталған қозғалысына кедергі 

жасайды, сондықтан кедергі артып, ток кемиді [1.2].  

 

 

28 

 

Зерттеу  жұмысының  мақсаты  ӛткізгіштердің  кедергісін  әртүрлі  әдістермен  анықтау 

және  оның  температураға  тәуелділігін  зерттеу  болып  табылады.  Кедергінің  температураға 

тәуелділігін  зерттеу  үшін  келесідей  міндеттер  қойылды:  Ом  заңын  қолданып  кедергіні 

анықтау;  Екілік  кедергілер  кӛпірін  қолданып  ӛткізгіш  сымдар  кедергілерін  анықтау.  Ом 

заңын  қолданып  сымдардың  кедергілері  мен  екілік  кедергілер  кӛпірі  кӛмегімен  кедергінің 

температураға  тәуелділігі  анықталды.  Нәтижесінде  нихром  мен  фехральдың  меншікті 

кедергілері  мәндері  анықталып,  кестелік  мәнмен  салыстырылды.  Алюминий,  мыс,  темір 

үшін  кедергінің  температураға  тәуелділігі  анықталды,  кедергінің  температураға  тәуелділік 

графигі тұрғызылды [3,4]. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Баимбетов Ф.Б., Рамазанов Т.С. Электр және магнетизм: Оқу құралы.– Алматы: 

Қазақ университеті баспасы, 1997 

2.

 

Фриш С.Э., Тимофеева А.В. Жалпы физика курсы. 2т,235 

3.

 

Дүйсембаев Б.М, Байжасаров Г.З, Медетбекова А.А: Физика және астрономия 

8 сынып, Алматы «Мектеп»,  2008, 253  

4.

 

Ақылбаев  Ж.С.,  Ермағанбетов  Қ.Т.,  Электр  және  магнетизм:  Оқулық  1,2 

бӛлім.– Қарағанды: Қар МУ баспасы, 2003 

 

 

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: