Семинар латынның «seminarium»


Тапсырма Кесте 1. Жасушаның бейорганикалық заттары



бет8/18
Дата23.09.2023
өлшемі0,51 Mb.
#109945
түріСеминар
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18
Байланысты:
Семинар Биологияға кіріспе

Тапсырма
Кесте 1. Жасушаның бейорганикалық заттары

Элементтер

Организмдегі мөлшері (%)

Биологиялық маңызы

Макроэлементтер:




O.C.H.N







Фосфор Р







Кальций Са+2







Микроэлементтер:




Сера S







Калий К+







Хлор CI-







Натрий Na+







Магний Мg+2







Йод I-







Темір Fе+3







Ультрамикроэлементтер:




Мыс Си+2







Марганец Мn







Бор В







Фтор F







Заттар:




Н20







Жасушаның органикалық заттары

Заттар

Құрлымы және құрамы

Қызметі

Липидтер




Көмірсулар




Моносахаридтер:
глюкоза,
фруктоза,
рибоза,
дезоксирибоза







Дисахаридтер:
сахароза,
мальтоза







Полисахаридтер:
крахмал,
гликоген,
целлюлоза







Белоктар







Нуклеин қышқылдары:

Биополимерлер нуклеотидтерден тұрады

ДНҚ- дезокси-рибонуклеин қышқылы







РНҚ- рибонуклеин қышқылы







Ақпараттық РНҚ







Рибосамалық РНҚ







Тасымалдаушы РНҚ









Вирустық РНҚ және ДНҚ







Талқылауға арналған сұрақтар:
1.Микро және макроэлементтердің жасушадағы рөлі
2. Қай элементтерді био элементтер дейміз неліктен
3. Жасушада қандай иондар кездеседі, олардың мөлшері қандай, атқаратын қызметтері?
4. Жасушадағы судың мөлшері мен судың қасиеттері
5. Органикалық заттардың жасушадағы рөлі

6 семинар сабағы


Тақырыбы: Жасушаға дейінгі және ядроға дейінгі формалар
Мақсаты: Жасушаға дейінгі және ядроға дейінгі формалармен танысу
Сабақтың жоспары:

  1. Жасушаға дейінгі формалар және олардың құрылыс ерекшеліктері

  2. Ядроға дейінгі формалар және олардың маңызы



Сабақтың жүргізілуіне түсініктеме:
Вирус (лат. vīrus - «у») – тірі организмдердің ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі. Олар рибонуклеин қышқылынан немесе дезоксирибонуклеин қышқылынан құралған нуклеопротеидтерден, сондай-ақ ферментті нәруызбен қапталған қабықшадан – кабсидтерден тұрады. Бұл қабықша вирустың құрамындағы нуклеин қышқылдарын сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан корғайды. Кейбір вирустардың құрамында нуклеин қышқылдарынан басқа көмірсулар, май текті заттар, биотин (Н витамині) және мыс молекулалары кездеседі. Вирустар тек тірі жасушада өніп-өсіп көбеюге бейімделген. Электрондық микроскоппен 300 мың есе үлкейтіп қарағанда, оның пішіні таяқша тәрізді, жіп тәрізді немесе іші қуыс цилиндр пішінді болатыны дәлелденді. Вирустар тірі организмдердің барлығын уландырады. Қазіргі кезде вирустардың жылы қанды омыртқалыларды уландыратын 500-дей, ал өсімдіктерді уландыратын 300-ден астам түрі белгілі болып отыр.
Прокариоттарға микроорганизмдер мен көк-жасыл балдырлар жатады. Прокариоттардың мөлшері өте кішкентай, ұзындығы 1—10 мкм. Прокариоттардың эукариоттардан айырмашылығы — олардың айқындалған органоидтері, яғни эндоплазмалық торы, Гольджи жиынтығы, митохондрияларыболмайды. Жануарлардың және өсімдіктердің жасушаларында жақсы айқындалған түйіршіктер болады. Олар — нәруыз, май және гликоген сияқты қор заттарынан тұрады. Прокариоттың эукариоттан негізгі айырмашылығы — онда қалыптасқан ядросы және хромосомалары болмайды. Прокариот ДНҚ-сының эукариот ДНҚ-сынан айырмашылығы — мұнда ДНҚ-ның сыртын нәруыздар қаптап тұрмайды және пішіні сақина тәріздес болып келеді. Прокариот жасушаларында мембрана құрылымы болады, олар микроорганизмдердің энергетикалық процестеріне қатысады. Мысалы, көк-жасыл балдырлардың мембрана құрылымында хлорофилл болады және олар фотосинтез процесін жүзеге асырады. Кейбір микроорганизмдерде мембрана құрылымдары аэробты тыныс алу процестеріне қатысады. Негізінен, прокариоттар жасушаның жай екіге бөлінуі арқылы көбейеді, яғни аналық жасуша екі жас жасушаға тікелей бөлінеді.
Талқылауға арналған сұрақтар:

  1. Вирус ұғымына түсінік

  2. Вирусты зерттеп оны ғылымға енгізген ғалым

  3. Прокариоттар ұғымына түсінік

  4. Прокариоттардың маңызы неде

7 семинар сабағы


Тақырыбы: Тірі ағзалардың жасушалық құрылысы
Мақсаты: Жасушаның құрылысымен танысып, сипаттама беру
Сабақтың жоспары:
1. Жасуша мембранасының құрылысы
2. Жасуша механизмі ( пиноцитоз және фагоцитоз)
3. Жасуша органоидтары және қызметтері

Сабақтың жүргізілуіне түсініктеме:
Тіршілікті жасуша тұрғысынан зерттеу – қазіргі заманғы биологиялық зерттеулердің негізі. Клетканың тірі заты - протоплазма. Ол биологиялық мембраналармен (жарғақтармен) шектелген цитоплазма және ядродан тұрады. Клетка ядросының құрамындағы әмбебап органоидты хромосома, ал цитоплазма құрамындағыларды – рибосома, митохондрия, эндоплазмалық тор, Гольджи кешені, лизосома, клеткалық мембрана деп атайды.
Жасуша органоидтары - жасушалардың тұрақты арнаулы бөлігі. 
Эндоплазмалық тор жасушаның ішін түгелдей тығыз байланысқан түтікшелермен торлап жататын 2 жарғақшалы түзіліс. Сыртқы жарғақшаларына рибосомалар бекінсе - түйіршікті ЭПТ, бекінбесе, тегіс жарғақшалы ЭПТ дейді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет