Өзіңіз құрастырған мәтіндерді қолданыста бар жарнама мәтіндерімен салыстырып көріңіздер. 8-жаттығу. Қ.Жұбановтың пікірлерін ой елегінен өткізіп, өз топшылауыңызбен тіл білімдегі бүгінгі көзқарас тұрғысынан талдау жасаңыз, түсіндіріңіз.
Рас, біз формашыларға қарсымыз: тіл құбылыстарын жалаң түр жағына ғана зерттеумен біліп болмайды. Бұл –сөзсіз сыңаржақтық. Сонда да жоғынан бары игі. Түр форма деген тілде жоқ деген белгі емес, бар нәрсе.
Бар қасиетін көрсетушілік қашанда пайда болмаса. Зиан келтірмейді. Бірақ жеткіліксіз, өйткені түр тілдің бар тарауы емес, бір тарауы, әр нәрсенің, әр құбылыстың да әлденеше қыры, сыры сипаты болмақ. Дұрыс білім – сол қыры, сыры болғанымен, көбін негізділерін көрсетіп бере алумен ғана табылмақ. Формашылдықтың бірбеткей, сыңар езу соғатыны осыдан.
2. сөйлеу – хабар беру, колективтік көрініс. Бұған ең азы екі адам қатысуы керек. Ұжым болып қатысудың (хабапрласудың) басқа да амалдары бар.
Біздің жоғарыда (басқа адамдар бар) дегеніміз мәнісі мынау: сурет арқылы да көп оқиғаны білдіруге болады: .... Мысырдағы мұналардын (пирамида) әшекейлері де сол құрылыстардың не екендігінен хабар береді. өйткені ұлы ғимараттармен мен пирамидалар құр үйіндеі тас емес, мақсат – тілекке қарай салынған нәрселер. Әр алуан дабылдар да (сигнал) мезгілді, келе жатқан жақсылық, жамандық (жаугершілік) жайларынан жұртты хабардар етеді.
9-жаттығу. Көп нүктенің орнына берілген сөйлемнің мағынасымен сәйкес келетін сөйлемдерді құрастырып, шағын мәтін жазыңыздар.
1. Басқа кісілердей шаруа жайын сыртына шығарып айтпаса да, бүл өзі көп нәрсені ішінен ойша түйіп жүретін-ді. ...
2. Бүгін, әсіресе, түске қарай күн қатты жылып, тоң балықтар қызыл су бетінде қалқып жүрді. (Ә.Нүрпейісов) ...
З.Дүниеде ең тез өтетін уақыт - демалыс уақыты. ...
4. Кісілік кісі таңдамайды. ...
5. Естелік кітабы - қызық кітап. (Мырза әли Кадыр)...
