Сене күресіп келе жатқан жауынгер басылым
жүктеу/скачать 2,08 Mb. Pdf көрінісі
|
Фархат ӘМІРЕ ПАВЛОДАР
достарымды таптым. Басқа орта- мен қауыштым. – Жалпы, әдебиет жайлы не дейсіз? Ол компьютерлік әдебиетке айналып бара жатыр дейді. Осы рас па? – Әдебиет ешқашан жойыл- майды. Машинка жойылып, сайт келуі мүмкін, бірақ әдебиетті жою мүмкін емес. Әуезовтің 20 томын жоя алмайсың ғой. Оны тек оқу керек. «Соғыс және бейбітшілікті» санаңнан қалай сылып тастайсың. Әдебиет – өлмейтін әлем. – Ж а с т а р д ы ң ә д е б и е т к е деген қызығушылығына қалай қарайсыз? өзіңіз айтқан өзгеше бір әлемге олар қалай бойұсынып жүр? – Дұрыс айтасыз, жас тар қазір өздерінше бір өзгеше дү- ние. Сегізінші жылға аяқ бас- ты, «Үркерде» жастармен жұмыс істеп келемін. Мереке екеуміз Айт матовқа еліктеп, қазақтың «Роман-газетасын» шығармақшы болып едік, үш санынан кейін әдеби-мәдени, қоғамдық-саяси басылым деп өзгерттік. Өйткені заман көші солай қарай ойыс- ты. Талай талантты таптық, тек дүңгіршектер «Үркерді» таба ал- май жүр. Біз жастардың жүрегіне жол тапсақ, тиісті орындар кеңес кезіндегідей өзі би, өзі қожа бо- лады деп ойлаймын. Түбі бәрі ор- нына келеді. Таралым үшін тиісті орындар бас-көз болса, жанрдың жанын жадырату – біздің мойны- мызда. Талантты тауып, көркем шығармаға мұрындық болу – қалам алдындағы қарызымыз. Бұл тұрғыда Сайын Мұратбеков пен Шерхан Мұртаза ағаларымыздың үлгісі ойға оралады.
– Адам адамға борыштар. Ауыл шаруашылығы институты- на оқуға келгенде журналис тика факультетіне түскім келеді деп әкелеріме айта алмадым. Олардың ойы – мені агроном ету, онан әрі кім біледі, бас агроном, бұйыртса парторг боп кетер ме едім. Бірақ, бәрі өзгерді. Шукшиннің кейіпкерлеріне еліктедік. «Креп- кий мужик»-тей болсақ дедік, «Захар Воробьев» қандай болды екен деп армандадық. Кейін сон- дай нәрселер жазуға тырыстық. отызға келді. Олар да өзіміз сияқты халық. Муракамиді оқығанымыздың да септігі тиді. – Құдалар келді ғой? – Келіп, мәре-сәре боп кетті. Ең беккеш ел екен. Әсіресе, күріш пен етене. Бұл жағынан бірге туып, бірге жасап қалдық. Сыр бо йындағы тұтқын жапон- дарды, КазГУ ғимараттарын соққан жапондарды айтқанда үн- түнсіз ойға шомып тұрып қалды.
– Екі барғанда екі әңгіме жа- зылды. Негізі еңбектің, әдептің елі екен. – диқаншылық елінде басқа кәсіпке талпынып, сол далада бас- қаша өмір әуеніне ойысқан жұ ра- ғаттың өкілісіз. Кетпенді қаламға ауыстырған да жайыңыз бар. Осы тіршілігіңізге қалай қарайсыз? – А г р о н о м д ы қ т ы т а с т а - дым дегенде, әкем ала көзімен бір қарады, қайтып тірлігіме а р а л а с қ а н ж о қ . Ә й т е у і р , топыраққа деген қимас сезімім бар, оны қайда барсақ та жасы- ра алмаймын. Қырып тастадым деп айта алмаймын, қырып тас- тадым дегендерге сенбеймін. Адам – уақыттың құлы. Қалам мен орақтың алдында, ауыл мен қаланың алдында қарыздармыз. Жүрек осылай деп бұлқынып тұрған сияқты.
– Азды-көпті жазған дүние- лерім бар. Алпыс жылдығыма «ҚазАқ парат» баспасы алты томдығымды шығарып берді. Ол үшін Қонысбек ініме алғыс. – Проза жанрында біраз дүние тудырдыңыз. Шығарма- шылығыңыз хақында ой толғап, пікір білдіргендер болған шығар? – Пікір білдіргендердің бәріне алғыстан басқа айтарым жоқ. Темірхан Медетбек ағам елуге толғанда «Жас Алашта» бір бет мақала жазды. Осы кісі ақын бол- са да прозаны прозашыдан бетер талдаған қаржымына таңғалдым. Аманхан досым Әдебиет инсти- тутында кәсіби әдебиетшілерден дәріс алғанын көрсетіп, стильдің тереңіне сүңгіді. Бақыт Мереке- «үркер» – жастардың үміті, әде- биет тің болашағы деп түсінеміз... – Жөн сөз. Интернет пен сайт сезімді билеген заманда көңіл алабұртпай тұрмайды. Бұл – мәңгілік мәселе. Бойында Абай мен Әуезовтің, Достоевский мен Тәкен Әлімқұловтың тәлімі бар адам әдебиетті ұмыта алмайды. Т а л а н т т ы т а б у – б і з д і ң міндетіміз. Таралымды тауып, «Үркердің» үмітін маздату – ел ағаларының кө кіректі шым-шым сыздатқан шаруа сына айналса ғой, шіркін! Таралым мәреге жеткенде беті- мізден отымыз шығады. Бәй геге қосылғанына әлі он жыл бол- маған «Үркердің» үміті лүп- лүп етіп, болашақтың шамын жағып тұрғандай. Үмітіміз алда. «Үркер» – таланттардың үміті. Бізге қара қазан боп қайнайтын маздаған ошақ керек. Атауын алған басылымға бағдаршам болу, идеялық жағынан иландыру – біздің міндетіміз. Ғасырлық та- рихы бар басылымдар жабылып жатқанда, әркім өз сөзін айта білсе, «Әдебиет – ардың ісі» деген ұлы Әуезовтің сөзі ешкімнің жа- дынан шыға қоймас. Кейде бізге қымыздың қытымырлығымен қоса, шұбаттың тәкаппарлығы керек деп ойға кетем. – Ұ м ы т п а й т ы н ә д е б и кейіпкеріңіз бар ма? – Чеховты жаным сүйеді. «Че- ловек в футляре» – «Құндақтаулы адам» – жадымда. Қайта-қайта оқи мын. Өмірге қызғанышпен қарай тын «құндақтаулы адам- дар» аз емес. Мына заманда со- лар әдебиетті бүлдіріп бітетін болды. Басқа-басқа, әдебиетке қызғаныш жүрмейді ғой... – Сөз соңын «үркермен» түйін- десек... – Үмітіміз – «Үркерде». «Үркер – Үміт» деген бәйге жарияладық. Талантты жастарды тізгіндеп, проза мен поэзия бойын ша бәйгеге қостық. «Қатысуға бола ма?» деп өрекпіген жастар теле- фон шалады. Неге болмасқа, бо- лады, бірақ көкжасық болмасын. Қара сөздің қадірін кетірмейік. Атына заты сай болсын.
11 №20 (1330) 19 – 25 мамыр 2016 жыл
АНА ТІЛІ 10 №20 (1330) 19 – 25 мамыр 2016 жыл
АНА ТІЛІ Алматы қаласы әкімдігінің тілдерді дамыту, мұрағаттар және құжаттама басқар- масы «Мемлекеттік тіл және бұқаралық ақпарат құралдары» атты қалалық байқау жариялайды. Байқаудың мақсаты: мемлекеттік тіл саясатының қазақ және орыс- тілді бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен насихатталуын қолдау. Ақын, жазушы, драматург, педагог, қазақстан Республикасы білім беру ісінің құрметті қызметкері, республикалық ыбырай Алтынсарин атындағы сыйлықтың иегері, КСРО және қазақстан оқу-ағарту ісінің озаты, профессор Әдібай тАБылДы биыл 90 жастың төріне шықты. Әдібай табылды «қазақ этнопедагогикасы» (қазақ халқының ұлттық педагогикасы) ғылымының негізін қалап, «тәрбие өрнектері», «Халық тағылымы», «тағылым», «Әдеп әліппесі», «қазақ этнопедагогикасын оқытудың әдістемесі», «Ұлттық тәрбие иірімдері», «қазақ этнопедагогикасы», «Этнопедагогикалық қазақша- орысша сөздік», «қазақ этнопедагогикасындағы құқық тәрбиесі», «қазақ этнопедагогикасы және оқыту әдістемесі» оқу құралдарын, «қазақ этнопедагогикасы» атты жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған типтік оқу бағдарламасын, «Этнопедагогикалық оқылымдар», «Ұлттық тәрбие» оқу құралдарын баспадан шығарды. «Мінез және тәрбие» атты оқу құралы арқылы ұлттық психология, педагогика ғылымына мол үлес қосты. «қазақ этнопедагогикасын оқытудың әдістемесі» атты оқу құралын, «Әдептік сабақтар» оқу құралын баспадан шығарды. «Әдеп әліппесі және әдептік сабақтар» атты оқу құралдарының электрондық түпнұсқаларын даярлады. қаламгер қазақ балалар әдебиетін проза, поэзия, драма, сатира, т.б. жанр да дамытты. қазақ сатира- сын жанрлық жағынан (сатира- лық қысқа әңгімелер, скетч тер, айтыстар,қағытпалар, интермедия- лар, мысалдар, қалжың дар) толық тыр ды. Рубаилар мен бәйіт тердің қазақ әдебиетіндегі жаңаша үлгілерін қалыптастырды. «Бәрекелді, Кірпі». «Ғарышкер қоян», «Көңілді карнавал», «тентек балапан», «Алыптардың алыбы», т.б. пьесалары телеарналарда, қуыршақ театр ларында қойылып, балалар драматур гия сының дамуына үлкен үлес қосты. Алланың атымен бастадым, Алланың нұры – Жер, Аспан, Күн. Тоқыдым сол нұрдан жырымды, Оқыдым ғаламның дастанын. ***
Иман – нұр, көркейтер салтыңды, Иландыр әдепке халқыңды. Әдеттен пәк сақтап парқыңды, Әдеп пен адалдық, ар – құнды. *** Ес біле тіршілік – ісің көп: Естіге өсу шарт кісі боп. Кісімсіп елерме ісініп, Кісілік жолына түсіп өт. ***
Жаны бай, бітімі – киелі, Жалындай сөздері – жүйелі, Іс сазын арнаған білімге, Ұстазын әр адам сүйеді. *** Баспасын өндірге сені мұң, Бастасын өмірге сенімің: Өрелі, өрлеткен өмірің, Береді еңбекпен өнімін. ***
Бөлінбе, ей жандос, бауырлас! Еліңде бірлесіп, қауымдас! пернебай ізМӘМБетҰлы руБаилар Иман – нұр, көркейтер салтыңды... Мұратқа жету бір арман... Байыпта: бірлігің болмаса, Байлық та, бақыт та сауылмас. ***
От бар ма махаббат отындай?! Оқталма көзден «сыр» оқымай. Өзіңмен өрілген жар тапсаң, Өмірден өтесің опынбай. *** Гүл нәрді ләззат қып гүл-гүлзар, Гүлзарды жырлайды бұлбұлдар. Мархабат сезіммен көңіл – гүл, Махаббат ләззатсыз – мұңлы зар. * * *
Сарқылма, сабыр қыл, талапкер, Талпын да, кәсіпті қалап көр: Ұмыт сен уайым-қайғыны, Үміт пен арманға қанат бер. *** Дамыса білімің, ақылың, Дарыса кие жыр, батыл үн, Өлең – бақ: күте біл бақ гүлін, Өнер тап, жыр ағыз, ақыным. ***
Сүйіне сүюдің сыры бар, – Күйіне күйгелек ұрынар... Жалындай махаббат өртейді, Жанымдай қымбат ол – шырын бал. *** Ұшырма бақ қонса басыңа, Ұшынба, менменсіп тасыма. Озатқа ұмтылсаң жетесің: «Тозақ» та, « пейіш» те қасыңда. ***
Асылық жасаған наданға Жақсылық жасадым әманда: Зиялы доспын мен, адал да, Зияным тимейді адамға. *** Сусын мен ас ішпе талғамай, Қу, сұммен дос болма аңдамай. Өзіңді зор тұтпа басқадан Сөзіңді сөйлеме талғамай. ***
Тарынба кеміске мұңайып, Барына қанағат қылайық. Парқыңнан айырар ашкөздік, Әр күнәң – жүз өсек, мың айып. *** «Қиялы» наданның қырын-ақ: Зиянды білсе де ұрынбақ. Есірдім демейді, ыржыңдап, Кесірдің құлы боп, құрымақ. ***
Әманда ұқ соны, жамағат: Сараңда болмайды қанағат. Адалды жемқор нас қанамақ, Адамды қасқырша таламақ. *** «Гәйіп қып» ішкен нас қызады, Ғайыптық өмірді бұзады: Шарапқа содан жұрт ызалы, Сарапта, қай «қызық» ұзады?! ***
Пендеде нысап жоқ, тойым да, Сен неге шырмалдың ойыңа? Зорлама нәпсіңді «тоюға», Көр ғана «шақ» болар бойыңа. *** «Іс-сазын өнеге қылам» деп, «Ұстазбын, ойымнан шығам» деп, Сенімде болсам да ісіммен, Менің де түзейтін кінәм көп. ***
Алданба табысқа, бала, тым, Алдыңда қамал көп алатын: Еңбектен! Бақытқа жеткізер Еңбек пен білім – қос қанатың. *** Жарқыным,болма тым ұрыншақ, Әр күнің есепте, ғұмыр – шақ. Көзіңнің қарашы қырын сап, Өзіңнің ісің көп, қыбын тап. ***
Әрқашан бола ма сәттілік?! Жалғасаң, өз сәтін тапты үміт. Бірлік ет, шеттемей аптығып, Тірлік ет, еңбектен сәтті күт. *** Дос үшін «жарылған ағынан», Дос ісін сүйеуге табылған, Дос мұңын, шаттығын бөліскен Достығым – қымбатсың жанымнан. ***
Бояма, жарқыным, бетіңді, Бояумен қорлама етіңді. Кім өзін бояумен «жетілді»? Мінезің – сұлулық кепілі. *** Адал боп өмір мен өзіңе, Адам боп,тұрдың ба сөзіңде? Көндің бе қиынға төзуге? Сен күнде есеп бер өзіңе? ***
Аз ақыл, көп байлық – теңкелмес: Азап – бұл, байлықты ез меңгермес. Зор болар ақылға көнген ес, Қор болар «байлыққа» сенген пес. *** «Ой, Алла, күнәмді кешір!» деп, Ойға алма: оңай ма «кешірмек»? Әр күнәң – өмірге қара дақ, Тартылған дақты кім өшірмек?! ***
Күшіңді әуреге салдырма, Ісіңді ертеңге қалдырма. Қарыз бен міндетің – есепсіз, Парыз бен мақсатың – алдыңда. *** Білімге нұр – ақ жол салды үміт: Білуге ер құмар, алды – құт. Үйрену бітпейді мәңгілік, Жирену игі істен – мал құлық. ***
Білімге жол, соқпақ, сілем көп: Бүлінбе: «Мен бәрін білем!» деп. Мәтіні білімнің – оқуда, Сәтіңді пайдалан үнемдеп. *** Кісіге жақсылық істесең, Ісінбе! Көпіріп іспе сен. Қайтарым болады, іске сен: Айтарым – ездікке түспе сен. ***
Кесірлі оңдырмас бір ісін, Кесірі мол қырт, нас, қырыстың. Тәлім бер қолда сен дұрысын, Тәлімгер, сонда сен – ұлысың. *** Тым батым сөзіңде – жарасым, Қымбатын қаласаң, аласың: оқырман жолдаҒан өлең Имандылық Иірімдері Байқау
А к а д е м и к В . Б а р т о л ь д « О р т а Азияға ғылыми мақсатпен барған са пар дан есеп» деген мақаласында: «Темір жорықтарының тарихында Іле аңғары жайлы мәліметтер өте бұлыңғыр. Алмалық Іле өзенінің оңтүстігінде орналасқан, бұдан туа- тын қорытынды, мұнда қытай жазба ескерткіштеріндегі Алмалық жайында емес, қазіргі Верныйдың жанындағы Алматы жайында айтылған; бұл Темір әскерінің Алмалықтан шығып, Іледен өтіп, Қараталға келген» деп жазады да, өзінің ойын осылайша дәлелдейді. Тарихтағы тағы бір дерекке назар ау- даратын болсақ, 1246 жылы Джувейни Батудың ұлы Моңғол ханы Күйікке келе жатқан жолда Қойлықтан жеті күншілік жердегі Алматы қаласына тоқтағаны туралы мәлімет бар. Алматы туралы алғашқы дерек- тердің бірі – Шараф ад-Дин Али Йаздидің 1424-1425 жылдары жазылған Байқаудың міндеті – мемлекеттік тіл саясатын насихаттап жүрген жекелеген авторлардың жұмысына оң баға беру және оларды көтермелеу. Байқаудың шарттары: байқауға тіл саясаты, мемлекеттік тіл ахуалы туралы өткір де өзекті материалдар жариялаған жекелеген журналистер төмендегідей но- минациялар бойынша қатыса алады: – «Баспасөздегі үздік журналист» – баспасөз материалдары бойынша; – «Интернет-сайттағы үздік журна- лист» – сайт материалдары бойынша; – «Үздік тележурналист» – телебағдар- ламалары бойынша; Биыл Алматы қаласының 1000 жылдығы атап өтіледі. Шаһардың тарихы ежелгі ғасырлардан бастау алатыны ақиқат. Оған ғылымда нақты дәлелдер жеткілікті. Осы тұрғыдан алып қарағанда, Алматының тарихи кезеңдері ту- ралы тарихи және археологиялық деректер не дейді екен? Бір сәт соған үңіліп көрсек. Алматы қаласының тарихы мен мәдениеті туралы деректер араб, парсы және қытай жылнамалары мен жиһангездер еңбектерінде кездескенімен, археологиялық деректер ғана шынайы мағлұмат бере алады. Аталған жазбаларда қала Алматы, Алмату, Алимту деп берілген. Алматы атауының этимологиясы көнетүркілік «alma» (қызыл жидек немесе алма) түбірінен шығады: alma+lng (+lig- белгілі бір ерекшелікке, қасиетке иелікті көрсететін қосымша). сахара шаһарлары Қ ұрақ көрпе Қ ұрақ көрпе Әзірлеген Нұрлан ҚҰМАР кіші Алматы өзенінің бойындағы Ше- карашылар Әскери институтының аумағында болған, екіншісі – Есентай өзенінің бойындағы Үлкен Ботани- ка бағының аумағында орналасқан. Үшінші – Алматы қаласы Үлкен Ал- маты өзенінің бойындағы қазіргі үлкен бөгетке бір шақырым жетпей қалған жерде ескі қаланың орны табылды. Ол туралы жазбалар сақталмаған. Бұл үлкен қаланың қалдықтары туралы 1909 жылы В.В.Бартольд өз жазбаларында жазып қалдырған. Ол бұл жерді Верный қаласының архитекторы В.П.Гурдэмен бірге қарап шыққан. Қалашықтың беткі қабатында күйдірілген кірпіштен тұрғызылған құрылыстың қалдығы сақталған, оны Верный қаласының тұрғындары құрылыс үшін алған. Соңғы жылдардағы археологиялық зерттеулердің нәтижесінде бұл қа- лашықтың орнын шартты түрде «Ал- ма-Арасан» қаласы деп айтып жүр. Бұл жерлерден қазба барысында қыш ыдыстар, қола мен темірден жасалған бұйымдар ұшырасты. Одан крица- темірден жасалған бұйымдар, балта- лар, қазан сынықтары, сонымен қатар отқа төзімді материалдан жасалған металл қорытуға арналған ыдыстар мен ұста пеші зерттеушілер қолына ілікті. Шеберхана Х-ХІ ғғ. жатады деп болжанды. 1969 жылы Алматыдағы Бас бо- таника бағының аумағында құрылыс жұмыстары кезінде қыш материал- дар көмбесі табылып, бұл жерді зерт- теу кезінде қыш ыдыстардың арнайы қазылған шұңқырда тұрғаны анықталды. Оның тереңдігі қазіргі деңгейден алғанда – 1,3 м, диаметрі – 1,5 м. Табылған дүниелердің ең қызық- тылары шыңылтырмен жабылған ыдыс тар. Олардың біреуі цилиндр пішіндес табақша (кринка), екіншісі екі тұзақ тәріздес жапсырма тұтқалы құты ыдыс. Ыдыстар екі жағынан да күйдірілген қызғылт қыштың үстіне салынған ақ ангобқа жағылған жылтырақ мөлдір шыңылтырмен жабылған. Иықтарында қарақоңыр және қызғылт түсті бояумен жасалған арабтың «лям» және «алиф» әріптерінің түрінде жасалған өрнек (фриз) бар. Жиектері мен тұтқаларында қоңыр түсті бояудың іздері кездеседі. Осындай шыңылтырмен және араб әліпбиі әріптері түріндегі өрнекпен жабылған ыдыстар Шу және Талас аңғарларындағы Х-ХІІ ғғ. қатысты қабаттар мен кешендерде кең танымал. Шыңылтыр сыз ыдыстан екі хұм, бес құмыра және екі тұтқалы құты шықты. Бұлардың бәрі құмыра шеберханасын- да жасалған. Сонымен Алматы қаласы қыш бұйым дармен қатар көзе өндірісінің орта лығы болғаны дәлелденді. Х-ХІІ ғғ. жататын қыш бұйымдардың мол кол- лекциясы табылды. Ортағасырлық Алматы қаласының көлемі ондағы күйдірілген кірпіштен салынған сәулет құрылыстарының болуы, қ ы ш б ұ й ы м д а р ы н ы ң т а б ы л у ы , ұсталық қолөнердің қалдықтары, теңге сарайларының болуы – бұл қаланың Ұлы Жібек жолы бойында экономикалық, мәдени және саяси өмірде үлкен рөл атқарғандығын көр- се теді. Ә р и н е , А л м а т ы н ы ң т а р и х ы жалғыз мұндай деректермен шектеліп қалмас. Болашақта әлі де талай тың деректердің болатыны анық. Бүгінде көне ғасырлардан бастау алатын шаһарымыз талай уақыттарды артқа тастап, заман талабына сай дамып келе жатқанымен өзіндік мән-мағынасы ғасырлар қойнауынан желі тартатыны сөзсіз.
«Мемлекеттік тіл және бұқаралық ақпарат құралдары» – «Үздік радиожурналист» – радио- бағдарламалары бойынша. Байқау 2015 жылғы 1 шілдеден бері қазақ және орыс тілдерінде жарияланған газет-журнал және сайт материалдарын, эфирден берілген теле-радио хабарларды қамтиды.
Жеке авторлар байқауға қатысу тура- лы Алматы қаласының Тілдерді дамыту, мұрағаттар және құжаттама басқармасына 2016 жылғы 20 маусымға дейін өтініш бере алады. Байқауға қатысатын материалда- рын жарияланған түрінде (газет, журнал, сайт беттері, бейне және аудиожазбалар) өткізеді. ба ескерткіштердегі ең ертедегі ата- уы деуге болады. Бұған дейін «Ба- бырнамеде» аталған Ферғананың солтүстік жағындағы бірнеше қала «Алмалық», «Алмату», «Ианги», бұлар жайлы Таразкент кітаптарында жа- зады. Бұл қалаларды XVI ғ. басында «моңғолдар мен өзбектер қиратқан» деген дерек пен кейін Бабырдың не- мере бауыры Мырза Мұхаммед Хайдар «Тарих-и-Рашидиде» қайталанған «Ал- маты Моғолстанның белгілі жерінде» 914/1508 ж. болған соғыс жайлы хабардағы деректер ең алғашқы дерек деп қабылданып келген. Алматы жайындағы деректер XVIII- XIX ғғ. қатысты моңғол, манжұр, қытай жазба ескерткіштерінде де кездесетінін айта кеткеніміз жөн. Жоңғар хандығы бытырағаннан кейін, әсіресе, өзіне Қашқарияны қосып алғаннан кейін Манжур-Цин империясы Орталық Азияның жері мен халқына көз тіге бастады. Осы себепті қытай, манжұр тіліндегі шығармаларда қазақ жері жайлы деректер көбейді. «Сиюй туч- жи» және «Сиюи шуй дау изи» атты екі географиялық шығарма (XVIII ғ. жария ланған) қазақтар мен Орта Азия халықтарының тарихы бойынша Қытай дың құнды тарихи дереккөздері болып табылады. Осы тарихи деректерде «Гур- бан Алмату» деген сөз моңғол ті лі- нен аударғанда «Үш Алматы» деген мағынаны білдіреді. Бұл Алматы қаласының аумағындағы үш өзеннің бойында орналасқан ортағасырлық қалалардың орны. Біріншісі – қазіргі Қимайтын сағынып анашың, Сыйлайтын нағыз жұрт – нағашың. ***
Нақұрыс не деген «кем» еді? Ақыл, іс жетпейді демеді: Санасын улап қу: «Сен енді Данасың» десе пес сенеді. * * * «Тегіннен дүние табам!» деп, Тегінен тайқыған надан көп. Оңбайды «қулықпен табам» деп, Ондайды кім айтар адам деп?! ***
Болсаң да кемеңгер, білімді, Толсаң да игеріп ғылымды, Сезінгін: кемшілік сенде көп, Өзіңнің түзей біл мініңді. *** Білгенге ең зоры кәденің – Үлкенге берген сый – сәлемің. Нұр жандыр: кәріге сәлем бер, Нұрландыр көңлінің әлемін. ***
Меймандос болсаң – шын қазақсың, Ей, жан дос, онда сен – ғажапсың! Қимасың бұл өмір – аз-ақ күн Сыйласым болмаса – азап-мұң. *** «Қонақпыз» өмірге десек те, Олақпыз, сыйласым – «есепте». Қосының думанын молайт сен, Досыңның мәзірін еш етпе. ***
«Отанды – халқымды сүйем!» деп, Беталды бөсетін «жиен» көп. Баспайды-ау, қызмет қыл десең, Баспайда – «тұрмысын» иемдеп. *** Ғажапсың, туған жер – анамыз! Қазақтың «жайлауы» – панамыз! Сәнді құт – көл, өзен, даламыз, Мәңгілік қойныңда қаламыз. ***
Жалынды күш берсін намысың, Жаныңды аямай ар үшін, Салтына берік бол елдіктің, Халқыңа көрік бол, арысым. Кепелі, Ботпайменен, Жүндібай там, Теміртас, Жарты ауыл, Кәрі тоған. Кешегі қиын қыстау кезеңдерде, Халқыма құт-береке мекен болған. Томарлы, Ыраңжаймен, Ұста тамы, Ыңырсып жатушы еді сыймай малы. Бидайық, қамыспенен қалың өскен, Өзгеше болушы еді жердің сәні. Үндемес, Жүзбайменен, Қырық кісі, Төрт түлік мал болушы еді елдің іші. Қарақұйрық, қырғауыл, қоян-балық, Емес пе бұл байлықтың бір белгісі. Божымбай, Ескі Таштоп, Кезет-Доңғал, Біләл там, Бұлақтымен, Қаратам бар. «Табиғаты керемет» деп айтады, Тұз дәмін Қарғалының татқан жандар. Жыңғылды, Қараой менен Батырбегім, Шипалы суы балдай ағыл-тегіл. Жалтырым кем түспейді олардан бір, Халқыма беріп жатыр тегін емін. Шыбықты, Балықты мен Қошқар тамы, Атыңды әнге қоспай болмас сәні. Қарғалым, құтты қоныс Атамекен, Өзіне ынтық қылған көрген жанды. Сарымбет, Арпа көл мен Көксұйығым, Көз тартар көкжиегі-кермиығым. Жоныңмен жоталарың іркес-тіркес, Бауырыңда ойнақтайды жез киігім. Шоңбас пен Бабақұдық, Еспан-Абыз, Айтпасам жырға қосып болам қарыз. жүктеу/скачать 2,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|