Сәрсеке М. Шығармалары
жүктеу/скачать 3,61 Mb. Pdf көрінісі
|
3 Қаныш роман-эссе
| «Бозторғайдай шырылдаған мен бір құс,
Қапылыста тұтқын болған биылғы қыс. Сөдия жәрдем етпесе – күнім қараң, Құрған торда жатырмын еркімнен тыс. Сіз – қазы болғанда, мен – тұрымтай: Қырғилардан құтқарыңыз – сол бұйымтай!..» 10-учаскенің жас соты зорлықшыл ауылға жедел аттанып, ашық мәжіліс шақырады. Аяқ жетер жердегі елді жиғызып, қыр сахарасы тәлім-тәрбие алғандай үлгілі жиынға айналдырады. Әрине, Фатима қыз басына бостандық алған. «Содан кейін-ақ сот кеңсесіне арыз берушілер көбейді. Әсіресе жәбір-жапа шегіп жүрген әйелдер, жалшылар көбірек келетін болды, – деп әңгімелейді Мәлікаждар ЕСМАҒАНБЕТОВ. – Солар тіпті біз жататын Петькенің үйін де ертелі-кеш босатпайды. Қаныш әділ сөдия болды. Ағайын, рулас, туыс деп ешкімге де бұра тартып, теріс үкім шығарған жоқ. Қасындағы жас серіктеріне: «Өкіметтің ала жібін аттамаңдар, жігіттер. Дүние – бір күндік, арың – мың күн дік! Ары тазаның алды – ашық, арты – қорған» деуші еді. Онысы рас екен. Сол жылдарда бір күн дік билігін пұлдап мал жиған, өз руының сой ылын соққан талай сөдияларды көрдік. Бәрі де дәурені өткен соң күресінге тастал ған сүйектей далада қал ды...» Әлбетте, жас судья қараған барлық іс Фатима қыздың да- уындай оп-оңай шешіле бермеген. Кейде Кеңес өкіметінің кімді жақтайтынын білдіріп, күш қолдануға тура келген. Қыр сахарасы оған оқыған азаматым деп қа райды. Қаныш та ел сенімін ақтап, кеңседен гөрі ат үстінде көбірек болады. Десек те, жас азаматтың ауыр жұмыстан түңіліп, үкімет мой- нына артқан ауыр міндеттен жүй кесі қажитын күн дер де жиі кездескен. Сірә, күпті көңілі өз герек те ауқымдырақ биіктерді аңсаған. «10-учаскедегі жағдайдың күрделі екенін мә лімдеуге тиіспін, – депті халық соты Қ. Сәтбаев 1920 жылдың 20 жел- тоқсанында губерниялық соттың төралқасына жолдаған ха- тында. – Қаралған арыздарды есептемегеннің өзінде 300-ден аса жұмыс кезекте тұр. Кеңсе қаға зын жүргізетін хатшы бізде атымен жоқ, ал жұмыс істейтіндер – іс қағазының әліп пе сін біл - 92 Медеу СӘРСЕКЕ мейді... Сол себепті, бұл міндетті – 10-учас кенің соты, мен өзім атқарамын. Ал менде бұдан әрі хатшы болып, әрі сөдия міндетін атқаруға шама жоқ...» * * * Сот кеңсесінің қыруар шаруасы жас судьяны Баянауыл төң- керіс комитеті жүктеген әлеумет міндетінен, аудандағы мәдени- ағарту жұмыстарын қоса атқарудан босатқан жоқ-ты. Оны да тыңнан бастауға, қыр сахарасының сол күндегі талап-тірлігіне орай қатарлас жүргізуге тура келген... Төкен ОРАЗОВ «Қаныштың жастық шағы» кітабынан: «...Есікті тықылдатып қақты да, ашаң жүзді, ұзын бой- лы, аққұба жас жігіт кіріп келді. Бәріміз орнымыздан тұрып сәлемдестік. Суықтан өңі қашқан балаларды мүсіркей шолып, басындағы қара папағын қолына алды да: – Сәлеметсіңдер ме, балалар?» – деп, басын иіп амандасты. Рақымжан ағаймен (Рақымжан Сағынұлы – Баянауыл бастауыш мектебінің алғашқы мұғалімі – М.С.) қол алысты. – Отырыңдар, балалар, – деді де, әлгі кісі қасымызға келіп, бос орынға отырды. Көк шұға күзен ішігінің түймесін ағытып, қара бұйра елтірі жағасын қайырып тастап, күлімдеген мөлдір көзін әрлі-берлі аударып, бөлме ішін тағы шолып шықты. Терезе- нің сынық көзіне үңіле қарады, қиғаш қасын сәл көтеріп, бізге мұңайған кейіппен бұрылды. Балалардың басында тымақ, аяқтарында саптама етік, үстеріндегі жабағы жүнді күпі, жыртық сірі тондарының белін жүктеу/скачать 3,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|