Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты

дәстүрлерді бірте-бірте ж ойы п, каулап өскен Ресей эконом икасы ны ң 
мүдделері үшін өлкедегі отарш ылдык саясаттың қарқынын тездетті ж әне 
әдістерін жеңілдетті, нысандарын бұрынғыдан да терең саралай түсті, бұл 
орайда отарш ыл билік кең -бай тақ ө лкен ің таб и ғи байлы қтарын ж ы ртқ- 
ыш тыкпен игерудің әскери-ф еодалды қ құралдарынан да жиіркенбеді.
К апитализм кезеңіндегі Қ азақстанны ң қалалары көптеген ғылыми ба- 
ғыттардағы зерттеушілердің мұқият назарын аударады, өйткені өнеркәсіп, 
сауда, материалды қ өндіріс, қоғам ды к-саяси өмір, этникалы к жағынан 
ала-кұла адамдарды ң қоны стану орталы қтары бола отырып, сондай-ақ 
әлеум еттік-саяси нормаларды ң тұрақты сақталуы жағдайларында ж еке 
к әсіп к ер л ік пен өзіндік ерекш елігі бар ры нокты қ қатынастардың ош ақ- 
тары ретінде олар өзара ықпал ж асауды ң күрделі үрдісінде жандандыру- 
шы рөл атқарды.
Реформадан кейінгі кезендегі қалалар тарихы әлеуметтік-демографи- 
ялы к үрдістерге салы сты рмалы талдау жасау негізінде өте қайш ылықты 
ж ән е өте маңызды кұбылыстарды қазіргі кездегі ой елегінен өткізу тұрғы- 
сы нан да тағлымды. Бұл орайда Қ азакстан калалары ны ң ерекш еліктерін 
анықтауды ескеру керек, олардың аймақты қ сипаттамасында ортақ ж әне 
ерекш е күбы лы стар ж еткілікті. М ысалы, О ңтүстік Қ азакстанда аймак- 
тьщ Ресейге қосылуы аяқталғанға дейін де осы үрдістен көп бұрын пайда 
болтан калалар бар еді, оларды ң этни калы қ құрылымында түркі тілдес 
қүрам басым болды.
Ал С олтүстік-баты с, Ш ығыс ж ән е О рталы қ К азақстан н ы ң қалалары 
бірш ама өзгеш е ж ағдайларда, өлкені отарлау барысында пайда болды, 
әлбетте, мұның өзі қазіргі К азакстанны ң кейбір тұрғындарын кейде олар- 
ды ң ежелгі қ а зақ жерінде қүры лғаны н ж әне өз атауларын ж ергілікті то- 
поном икадан алғанын ұмытып, олардың негізі калануы ны ңж ағдайлары
мен себептері туралы қате ж ән е сы ң ар ж ақо й лар ға жетелейді. М әселен, 
Алматы қаласы тағы да бір атаумен — Верный деген атаумен мәлім. Бұл 
қы стақ А лмалы қ деген «ежелгі калашыктың» орнында пайда болды. Бірде 
П .П .С ем ен ов-Т ян -Ш ан ски й былай деп жазған: «Өзім К өксуға бара жат- 
кан ж олы м да 11 тамызда (1886 ж. — 
Ред.)
мен Іле аркылы жүріп отырып,

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: