Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| 1
868 жылдан бистни ашыла бастады. Верный ж ән е Қ апал бекіністерінде приход мектептері құрылды. Облыстың қалған уездерінде 12 стани ц алы қ ж өне поселкедік бастауыш мектеп болған еді. Барлық мектептерде 532 оқуш ы, оньщ ішінде 72 кыз оқыды. Қоғамдық қаржылардың есебінен ұсталған бастауыш село- лык жөне қалалық мектептер ашыла бастады. XIX ғасырдың 90-жылдары- ның аяғында облы сты ң алты уезінде (Верный, Қ апал, Л епсі, Ж аркен т, П іш пек ж әне П рж евальский) 61 оқу орны болды, оны ң ішінде Верный қаласы нда ер балалар ж ән е кы здар оқиты н к л асси кал ы к ги м назиялар (бірінш ісінде — 260, екінш ісінде — 229 оқуш ы), әскери гим назия, үш сы- ныпты қ қалалы қ училищ е, 40 оқуш ысы бар к а зақ пансионы , бағбанш ы - лы қ мектебі, 2 ауыл ш аруаш ы лы қ мектебі, үш сы ны пты қ училищ е ж а- нындағы уақытша ұйымдастырылған педагогикалык курс, ал қалған уездік қалаларда - 5 екі сы ныпты қ ер балалар мектебі, 1833 оқуш ысы бар 35 бір сы ны пты қ приход мектептері (оны ң ішінде алтауы кы здар окиты н м е к тептер, бесеуі аралас мектептер) болды. К ы стақтарда «оры с-бүратана» мектептері мүлде аз еді. 1897 жылы мектеп жасындағы 89 110 баланы ң 97 пайызы окымады.6 К азак стан д ағы патш а ә к ім ш іл іг ін ің ш е н е у н ік те р і ар асы н д а к а з а к халкы ны ң сауаты н аш уда бастауы ш білім берум ен, яғни оры с ж азуы н , әс ір е се ауы зш а сөй л есе білуді ж ә н е а р и ф м е т и к а н ы ң ал ғаш қы төрт ам алы н үйретум ен ған а ш ектелу ж етк іл ік ті деген тү сін ік үстем болға- нын атап өту к е р ек . О ры с ө к ім е т ін ің осы н дай к е р тар тп а с а я с а т ы н ы ң н әти ж есін де Қ азак стан н ы ң ж алпы орта білім беретін оку оры н д ары н - да оры с емес ұлт б алалары н ы ң өте ш ектеулі б өлігі ған а окы ды . Қ а за қ халқы арасы н д а ұлтты қ орта (г и м н а зи я л ы к ) білім беру п а т ша үкім етін ің ж алпы білім беру ж о сп ар ы н ан алы ны п тастал ған с и я қ - ты көрінді. Қ азақ б алалары ны ң орта оку оры ндары н а түсуін е ж ол бер- меу үш ін о тарш ы лд ы к ү к ім ет оры н д ары оку ісін м ұ қ и я т ка д а ғал ап отырды. Ү лтты к зиялы ларды ң пайда болуы нан, ұлт сана-сезім ін ің өсіп, қ а за к халқы н ы ң отарш ы лды қ реж им ге карсы ұ л т-азатты к қ о зғал ы сы - ны ң өрлеуін ен к о р ы қ қ ан патш а үкім еті қ а зақ та р д ы ж алп ы орта білім беретін оку оры нд ары н а ж олатп ауға ты ры сты . О тарш ы лды қ әк ім ш іл ік тің Қ азақ стан н ы ң байы рғы хал кы н ы ң ги м н ази я л ы к (орта) білім алуы саяси зи ян ды деп тан уы — к ү м ө н с із ф ак т, ол ай м акта еу р о п ал ы қ үлгідегі ұл тты к ж алп ы орта б ілім б ер етін о ку оры ндары ны ң болм ауы нан көрін ді. Қ азак стан аум ағы нда ұлтты қ орта оку о р ы н д ары н ы ң болм ауы к а зақ та р д ы өз б ал ал ар ы н оры с орта оку оры ндары н а беруге м әж б ү р етті. XIX ғасырдың екінші жартысында болыстар мен ауылдардағы қазақ бала- лары әдетте мұсылман мектептері мен медреселерде окыды. Патша үкіметі Қазақдаласында мұсылман мектептерініңашылуына жол бермеу үшін шара- лар колданды. Ол жергілікті отарлық органдар мен оку бастықтарына жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|