Келімсектердің кесірі азаяр емес

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№138 (590) 9.08.2011 жыл, сейсенбі

www.alashainasy.kz

5

e-mail: info@alashainasy.kz

ӨРКЕНИЕТ

?

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Ерлерге неге алтын тағуға болмайды?

«Бальзак жасы» – қай жас?

«Бальзак жасы» деген ұғым қайдан шыққан? Және оған қай жас мөлшері 

жатады?

Сәуле, Атырау

ШАРА

Б

А

С

ТАМА

ТӘУЕЛСІЗ

ДІК – 20

Алматы облысының орта-

лығы Талдықорған қаласын да 

аудан, қалалардың мәде ни 

күндері басталды. Дәстүрлі түрде 

жыл сайын өтетін бұл шара биыл 

ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығына 

арналып отыр. 

Тараз қаласындағы Қазақ-

стан   ның  Тұңғыш  Президенті  сая -

ба ғында ашық аспан ас тын да 

кинотеатр ашылды. Өңірде 

бұрын-соңды мұндай іс қолға 

алынбағандықтан, тараздықтар 

алғашында тың жаңалыққа 

тосырқай қарағаны рас. 

Қазақстан Республикасы 

Тәуел сіздігінің 20 жылдығын 

тойлауды өткізу жөніндегі мем-

лекеттік комиссияның шешімі-

мен елімізде «Менің Қазақста-

ным» атты мерейтойлық пойыз 

сапар шегетін болады. Керуен 

құрамында болатын әлеуметтік 

қызмет, денсаулық сақтау, 

қаржы, спорт салалары өкілдері 

мен мәдениет жұлдыздары 

халықпен жүздесіп, егемендік 

жетістіктерін дәріптемекші.

Мәдени күндер 

басталды

Кинотеатр – далада

«Менің Қазақстаным» 

пойызы мерейтой 

рухын паш етеді

Бұрнағы жылдарға қарағанда жаңа 

форматта өткізіле бастаған мәдени күн-

дер 

де енді екі ауданның өнерін қатар 

тамашалауға мүмкіндік жасалуда.

Алғашқы болып талдықорғандықтарға 

рухани тарту жасаған өткен жылдың же ңі м-

паздары Ақсу және Қарасай аудандары 

болды. Олар өз бағдарламаларында елдің 

20 жыл ішіндегі жетістіктерін, мемлекеттік 

рәміздеріміздің мән-маңызын, тамыры 

терең тарихымыз бен салт-дәстүрлерімізді 

қамтуға талпынды. Қайта түлеген Ақсу ха-

лық театры драматург Тәңірберген Қали-

ла хановтың «Абылайдың аманаты» пьеса-

сын Талдықорған төрінде сахналап, көрер-

мендердің ыстық ықыласына бөленді. 

Сон дай-ақ бұл күні ұлттық қолөнер мен 

көркемөнер туындыларының көрмесі де 

қалалықтар назарына ұсынылды. 

Сағыныш НАМАЗШАМОВА,

Алматы облысы

Ж

АҢА Б

А

СЫЛЫМ

Қазақ баспасөзінің қуатты 

болғаны қоғам үшін қажет. 

Осы ретте елімізде жаңадан 

ашылып жатқан газет-

журналдар өз оқырмандары-

ның сұранысын қанағаттан-

дырып, оларға қажетті 

ақпаратты дер уағында 

жеткізіп отыруға мүдделі. 

Ақпараттар ағыны толассыз 

ағылған кезеңде бәсекелес-

тікке қабілетті басылымдар 

ғана өміршең болмақ. Жа-

қын да Астана қаласында 

«Уақыт» атты жаңа қазақ 

басылымы көпшілікке жол 

тартты. Газеттің бас редак-

торы – Талғат Балтабаев. Ал-

ғаш қы таралымы – 11 мың 

дана. 

Баспасөз айдынында – 

«Уақыт»

«Бұл газетті шығарудағы біздің мақса-

ты мыз – басқалардан озу немесе өзгелерді 

қайталау емес. Біз қазіргі уақыттың ағы-

мына қарай еңбектенбекпіз. Яғни біздің 

басылым бетінде қазіргі саясат та, экономи-

калық мәселелер де, елімізде болып 

жатқан сан түрлі оқиғалар да жан-жақты 

талқыланып, сарапталып отырмақ. Біздің 

басты ұстанымымыз – ұлттық рухты көтеру, 

тіл және дін тақырыбындағы жетістіктер 

мен кемшіліктерді үзбей жариялап отыру, 

түрлі тақырыптардағы шығармаларды 

көп шілікке таныстыру болып табылмақ», 

–  дейді  басылымның  бас  редакторы        

Т.Балтабаев. 

Тұсауы кесіліп, томағасы сыпырылған 

жаңа басылымға сәтті қадам тілейміз!

Өз тілшіміз  

Күнделікті күйбең тіршілікпен кино-

театр ға баруға мұршасы жоқ көпшілікке 

ашық аспан астында кино көру ұнап қалды. 

Облыстық мәдениет басқар масының бас-

тамасымен  «Ки но әлемі» атты акция қыр-

күйек айына дейін бір ай бойына жалға-

сады. Онда отандық киностудиялардың 

үз дік  туын ды лары  көрсе ті летін  болады. 

Аталмыш ак цияның ал ғашқы күні саябаққа 

келген кө рер мендер назарына «Бала лық 

шағымның ас паны» атты фильм көрсетілді. 

Көрермендердің мұндай тың бастамаға 

айтар алғысы шексіз. Аптап ыстықта кеш-

кісін салқындамаққа саябаққа серуенге 

шыққан жұртшылық қазақ тіліндегі кино-

ларды көріп, тынығып қайтатынына қуану-

лы. Жас көрермендер қатары да көп. Қазақ 

киносының алтын қорына енген үздік 

фильмдердің барлығы да акцияның соңғы 

күніне дейін көрсетілетін болады. 

Гүлжан КӨШЕРОВА

ҚР Байланыс және ақпарат министрлігі 

мамандарының хабарлауынша, мерейтой-

лық пойыздың сапары барысында халыққа 

Тәуелсіздік жетістіктері мен еліміздегі тұра қ-

тылық жайлы ақпараттық-түсіндіру жұ-

мысы жүргізіледі. Сондай-ақ шалғай өңір 

тұрғындарына медициналық-әлеуметтік 

көмек көрсетіледі. Бұл пойыз ел арасына 

мерейтойлы жылдың рухын таратпақ. 

Бұған қазақ мәдениетінің жарық жұлдыз-

дары – Алтынбек Қоразбаев, Нұрғали Нү-

сіп жанов, Роза Рымбаева, Мақпал Жүніс-

о ва, Жеңіс Сейдоллаұлы, Айжан Нұрмағам-

бетова, Ерлан Көкеев, Евгений Шахрай, 

Әлішер Кәрімов, «МұзАРТ» тобы және 

басқалар үлесін қосады. Пойыз тамыздың 

10-ынан 20-сына дейін солтүстік-шығыс 

бағытқа, қыркүйектің 10-ынан 20-сына 

дейін оңтүстік-батыс бағытқа және 

қарашаның 25-26-сы күндері Алматы мен 

Астана аралығына сапар шегеді.

ТҮЙТКІЛ

дүние Толстой дәуіріндегі өз қалпын 

сақтап қалған. Жидебайды да сол 

заман қалпымен тарихи келбетін 

сақтап қалуымыз керек. Бұл – мен 

басшылыққа келгенге дейін көтерілген 

мәселе.  Жи де бай  –  қорық  аймағы, 

тікелей  мемле кет тің  қарауындағы 

жер. Аталған құры лыстың бізге қаты-

сы жоқ. Тұрмыстық кешен неге қарау-

сыз болды? Біріншіден, заңсыз салын-

ған. Екіншіден, Жидебай дың табиғи 

келбетін бұзып тастаған. Біз қорықтың 

рельефін сақтап, ұстауымыз керек. 

Жидебайға  келген адамға «Шы ң ғыс-

таудың биігі анау – Хан тауы» деп 

көрсете аласыз ба, көрсете алмайсыз. 

Тұрмыстық кешенді жауып тастаған. 

Құнанбайдың құдығы бұ рыш та  

қалып қойған. Бұл – тарихи ескерт-

кіш ке  жаса ған  қиянатымыз.  Мұражай 

қызметкер лері Ақбаз ауылынан келіп 

жұмыс істейді. Егер кешен қолданыс-

қа берілсе, онда істейтін адамдар 

қайда тұрады?  Әлбетте, ішінде тұрып 

істейді. Онда кафе болса, қалдық 

тамақ, жуынған су қайда кетеді? Ескі 

бағыттағы сипат та болса бір жөн. 

Заманауи сипат  бұрын ғы 

ғимараттармен сай емес. Шын сапа-

лы, жақсы құрылыс болса, ешкім дау 

айтпас еді. Сапасыз мате риал дан, 

жаз ғы үлгідегі шыныдан жасалған. 

Арғы-бергі жағы көрініп тұрады. 

Қыста жата алмайсың. Қай жағынан 

келсе де, қате салынған құрылыс. 

Әрине, кісілер келіп қона тын, тамақ 

ішетін кешен керек. Жиде бай қасында 

бұрын үйлер болған, оның барлығын 

Ақбаздың басына кө шіртіп тастады. 

Қазір қайтадан бір үйді арнайы бөліп, 

сол жерде шай-тамақ ішуге жағдай 

жасап қойдық. Тіпті ар найы тамақ 

дайындайтын, күтетін адам дар да 

бар. Білген адамға Абай-Шәкәрім 

кесенесінің төрт бұрышындағы 

шошақта арнайы жататын орын бар.  

Оның үстіне, қонақүй құрастырмалы. 

Демек, оны Ақбаз ауылына көшіруге 

болады. Маған Құнанбайдың құдығы 

мың есе артық. Тарихи орынды қазіргі 

заманғы бизнес жолына 

айналдырудан қорқамын.

ОЙТҮР

ТКІ

Тотықұсты өлтірген таба адамды 

уламасына кім кепіл?

Абайдың атымен туризмді 

дамыту айып па?

«Ауру – астан, дау – 

қарындастан»  деген сөзге 

бүгінгі заман «ауру – 

ыдыс тан» деген жолды 

қосуға мәжбүрлейтіндей. 

Ілгерілеген заманның 

игілігімен қатар, кейінді 

ықпалы да болатыны жай 

сөз емес, расында, бүгін өз 

шындығын көп жағдайда 

көрсетіп жатқандай. Оның 

бірін елесек, бірін елемей-

міз. Алайда күнделікті 

асқа, оны ішетін ыдысқа 

қалай мән бермессің? Бал 

ішкеніңнен не пайда, егер 

ол «улы» ыдысқа құйыл-

са?!

Мәриям ЖАГОРҚЫЗЫ  

Тұрсынғазы МҮСӘПІРБЕКОВ,

 Абай ауданының әкімі: 

– Тұрмыстық кешенді бұзып, басқа 

жерге алып кету не мүлдем жауып тас-

тау бәленбай млн қаражат жұмсалған 

соң, қиянат болады. Облыс басшысы 

да, мен де осында қалдыруды жөн са-

нап отырмыз.  Осыған байланысты Се-

мей дегі мұражайдың басшысын ша-

қырт тық. Ол кісі «бұзып алып кет сін» 

деп көнбей отыр. Шынын айтқан да, 

мә дениет министрі Мұхтар Құл-Мұха-

мед ке де хат жазып қойдым. Алдымен 

Парламент Мәжілісінің депу таты, 

жерлесіміз Ержан Оразұлы на жазған 

хаттан жауап келуін күтіп отырмыз.  

Менің жеке ойым мемо риал  дық 

кешен Абай музейінен бөлі н  се екен 

деймін. Жидебайда 17 адам жұмыс 

істейді. Музейдің сыртындағы сылақ 

мәселесін айтпағанда, былайғы тозық 

мәселесі басшылық Семейде отырған 

соң, мына жақта немқұрайдылық бар 

секілді. Қонақүйді кешенді балансқа 

алу мәсе лесіне министрлік те қарсы 

болып отыр. Тығырыққа тірелген 

мәселе болды. Бі рақ бұл мәселені 

бұлай қалдыруға бол майды. 

Тұрмыстық кешенді бұзып, қайта 

құруға келмейді.  

ЖАҢА ЗАМАНҒЫ КЕШЕННЕН 

ҚҰНАНБАЙДЫҢ ҚҰДЫҒЫ 

МЫҢ ЕСЕ АРТЫҚ

Семейдегі Абай мұражайының 

директоры Жандос Әубәкірдің құрылысқа 

қарсылығы – оны мүлдем бұзып, көзін 

құр  ту  да  емес,  қонақүйдің  Жидебайдың 

тарихи бейнесін бұзып тұруымен байла-

ныс ты  екен. 

Жандос ӘУБӘКІР, Абай қорық-

мұражайы

 

ның директоры:

– Мәскеудегі Толстойдың мекені 

«Ясная Полянаға» бардым. Барлық 

Оноре де Бальзактың (1799-1850) «Трид-

цатилетняя женщина» (1831) шығармасы 

шыққаннан кейін 25 пен 35 жас аралығындағы 

әйелдерді «Бальзак жасындағы» деп атай 

бастады. Атақты француз романисінің басты 

кейіпкері  өзінің сезімін білдіруде еркін әрі 

тәуелсіз, ойын айтуда батылдық танытуымен 

ерекшеленген болатын. «Бальзак жасы» тер-

ми ні әуелде Бальзактың кейіпкеріне ұқсағысы 

келген әйелдерді сынап, мысқыл ретінде 

айтылған. Кейіннен сөз мағынасы өзгеріп, тек 

жас мөлшеріне ғана қатысты айтылатын бол-

ды. Қазір қырықтан асқан әйелдерді солай 

атайды. Жас мөлшерінің бұлай өзгеруіне 

физиоло гиялық негіз әсер еткен. Әйел гормо-

нының шыңы – 35-40-қа дейін жетеді, кейбі-

рінде тіпті 50-ге дейін барады. Оның үстіне, 

қазіргі әйелдер өзінің жастығын сақтап қалуға 

тырысатын болды. Бұрындары құдай қанша 

берсе, сонша бала таба берем дегендер бүгін-

де бір-екі баламен шектеліп, билікке араласып, 

жеке ой айтып, өзін-өзі биік ұстауға тырысып 

бағып жатыр. Оған бизнес-бикештердің көбе-

юі басты себеп. 

МӘДЕНИ БАЙЛАНЫС

Қазақтың қара өлеңі – 

Америка ырғағында. АҚШ-

тың Мичиган штатынан 

шыққан жас музыканттар 

қазақша ән шырқап жүр. 

Өздеріне «Мойындау» деп ат 

қойған осынау квартет күні 

кеше Оңтүстік Қазақстан 

облысына ат басын бұрып, 

алғашқы концерттерін беріп 

үлгерді.

Америкалықтар 

қазақ әнін 

шырқап жүр

АҚШ музыканттарының қазақ туын ды-

ларын таңдауы кездейсоқ емес. Жас өнер-

паздар Мичиган университетінде Айнагүл 

Әбдіхалықова есімді қазақ қызымен бірге 

оқыған. Олар төрт жыл бойына Айнагүлдің 

жанында жүріп, күй тыңдап, ұлттық дәстүр-

ден хабардар болған. Оны аз десеңіз, осы-

нау америкалық студенттер осы уақыт 

аралығында «Наурыз» мерекесін де тойлап 

келіпті.

«Болашақ» бағдарламасының иегері 

Айнагүл Америка Құрама Штаттарына ат-

танар кезінде өзімен бірнеше кітап арқалап 

кеткен екен. Арасында қазақы қара өлең-

дер де бар. Сол өлеңдерді қазақ қызының 

аузынан естіген жас композитор Алекс 

Кренгер сөздерді дереу өз ырғағына салып 

айта жөнеліпті. Тілге жеңіл, жүрекке жылы 

тисе керек, Алекс сол сәттен бастап қазақ 

өлеңдеріне америкалық әуендер жазуды 

қолға алған.

Қазақша сөйлей білмесе де, Алекс 

Крен 

гер қазақ өнерімен етене таныс. 

Абайды оқып, Шәмші әндерін тыңдағанды 

ұнатады. Шымкентте өткен концертте де 

осынау квартет мүшелері Ш.Қалдаяқовтың 

бірнеше әнін өз аспаптарында орындап 

шықты.

А.Кренгердің айтуынша, АҚШ-тың 

өнерсүйер қауымы бүгінде қазақ мәдение-

тін ерекше бағалайды. «Әсіресе ұлттық 

аспаптар, оның ішінде домбыра америка-

лықтар үшін аса танымал. Осы домбыра 

құдіретіне бас иген Америка халқы енді 

қара өлеңді танып жатса, бұл – біздің 

еңбек тің зая кетпегендігінің белгісі» дейді 

жас өнерпаз.

«Мойындау» квартеті Оңтүстік Қазақс-

тан облысынан кейін сапарларын Алматы 

және Астана қалаларында жалғастырмақ. 

 

Серғали БАЛАЖАН,

Шымкент

Әкімдік пен мұражай жақтың да ойлары ойға қонымды. 

Шындығында, салынып қойған қонақүйді біржола бұзып, күресінге  

тастай алмайсың. Онда мемлекет қазынасынан алынған қанша 

қаржыға қиянат болады. Жидебайға келген қонақтарға қызмет көр се-

те тін бір орынның қажеттілігі де көрініп тұр. Жандос мырзаның айтуын-

ша, қонақүй кешенін арнайы комиссия келіп тексергенде, оның толық 

бітпегендігі мен сапасыздығы анықталған екен. Шын мәнінде, құрас-

тыр малы дүние болса, расында, екі-үш шақырым жердегі Ақбазға неге 

көшірмеске?! Не де болса, бұл жағдайды аяқсыз қалдырмай, екі тарап 

таласқа бара бермей, бірігіп шешкен жөн сынды. Қай-қайсысы болса да 

Шыңғыстауға шын жанашыр азаматтар. Бұл аймаққа екеуі де бөтен 

емес. Әйткенмен қонақүй мәселесі тек әкім мен мұражай директорының 

ғана шашын ағартпауы тиіс. Құзырлы органдар ұлылар мекеніне деген 

қамқорлықты сезінуі қажет. Әйтпесе тарихи келбет те, қомақты қаржы 

да құрдымға кетпек. Абай-Шәкәрім атағы туризмге азық  емес, ең 

алдымен, рухани азық екенін естен әсте шығармаған жөн...

Мұхаммед пайғамбар хадисінде: «Менің үмбетімнің еркектеріне алтын 

тағып, жібек киюге тыйым салам», – деген екен. Әлемнің медик ғалымдары 

да бұл тыйымды растаған дейді. Алтынның зияны мен пайдасын айтып 

бересіздер ме?

Нұрболат АЙҚЫН, Алматы

Мамандар біраз уақыт бұрын алтын 

неке жүзікті үнемі тағу әсіресе еркектерге 

зиян екендігін дәлелдеген. Бағалы металл 

уақыт  өте  қышқылданып,    химиялық           

реак  ция лы 

өнім 

шығарады 

екен. 

Ал    бұл     зат  тар   еркектің  жыныстық  мүше-

сіне, тіпті сексуалдық жүйесіне кері әсер 

береді деп жазады «Труд» газеті. Жыныс 

мүшесінің қалыпты жұмысын қай проба-

дағы алтын ның  болсын кішкене милли-

грамм оксиді нің өзі бұзады. Қызығы, ал-

тын әйелдер ден 

саулығына кері әсер 

етпейді. Ғалым дардың түсіндіруінше, әйел 

ағзасының гормондары және жыныстық 

жүйесі сырт қы зиянды нәрселерден жақсы 

қорғалған, сондықтан қышқылданған 

металл оларға зиян емес. 

Мамандар ер адамдарға қатты қорқу-

дың керегі жоқ дейді. Қышқылдану үшін 

де бірталай жыл кетеді. Металды нейтра л-

дау үшін қолды қайта-қайта жуып, жүзікті 

тазарту керек. Неке жүзігін тағудың тағы 

бас қа жағы: саусақ ұштарында көптеген 

жүйке нүктелерінің аяқталуы бар. Сақина 

тағу арқылы біз жүйке импульсте рінің 

хабар беруіне кедергі жасаймыз. 

Сондық тан тар сақина тағу өте зиянды. 

Белгілі бір саусаққа үнемі жүзік тағу био-

логиялық белсенді нүктелерге әсер етеді. 

Homeopa tica. ru-дың  хабарлауынша, 

бедеу әйелдер сақиналарын мүлдем 

шешіп тастағанда бала көтерген екен. 

Мұ ны медиктер көп те ген минерал мен 

металдардың ағзаға әртүрлі әсер ететін-

дігімен түсіндіреді. Қан қысымы жоғары 

әйелдерге алтын таққан керісінше пайда-

лы. Ал басы ауырып, ұйқы сы қанбайтын-

дар сақинамен қоштасқандары жөн. 

Әдетте асқазанымыз сыр бере қалса, 

дереу ішкен асымыздан көреміз. Ас ішкен 

аяқтан көрген адамды көргеніміз жоқ. Ал 

анығында, солай болуы әбден мүмкін. 

Қазақта «таспен жапалақты ұрсаң да, 

жапалақпен тасты ұрсаң да, жапалақ 

өле 

ді» деген әдемі теңеу бар. Сонда 

айтылғандай, таза ыдыспен бұзылған, 

яғни иістенген ас ішсе де, болмаса жаңа 

піскен ас болса да, «улы» ыдыспен ішсе 

де, нәтижесінде адам зиян шегетіні айдан 

анық. Бүгінде базар толы ыдысты сатып 

аларда абайламасаңыз, өзіңізге өлім са-

тып алуыңыз әбден мүмкін. Әсіресе 

 

кейін гі кезде бір рет қолдануға ыңғайлы, 

өзі арзан пластик ыдыстар, «лақтырсаң 

да сынбайды» деген жарнамасы жер 

жарып тұрған шыны ыдыстар, түбі күймей-

тін табалардың қандай қауіп туғызатынын 

білсек қой...

жүктеу/скачать 3,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: