Шағын және орта кәсіпкерлік

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№138 (590) 9.08.2011 жыл, сейсенбі            

www.alashainasy.kz

4

e-mail: info@alashainasy.kz

ҚОҒАМ

   

?

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Қосымша жүктеме үшін ақы қалай есептеледі?

Ауылдық жердегі есепшіге 25 пайыз үстемақы тиесілі ме?

Ауылдық (селолық) жерде жұмыс 

iстейтiн денсаулық сақтау, әлеуметтiк 

қамсыздандыру, бiлiм беру, мәдениет 

және спорт мамандары лауазымдарының 

тiзбесiн жергiлiктi өкiлдi органмен келiсiм 

бойынша жергiлiктi атқарушы орган 

айқындайды.

Республикалық бюджеттен қар жы-

лан дырылатын және ауылдық елді ме-

кендерде орналасқан мемлекеттік 

ұйым дарда жұмыс істейтін денсаулық 

сақтау, білім беру, әлеуметтік қам сыз-

дан дыру, мәдениет және спорт ма ман-

дарына қызметтің осы түрлерімен қа-

лалық жағдайда айналысатын ма ман-

дар дың айлықақыларымен және та риф-

тік ставкаларымен салыстырғанда ке-

мін де 25 пайыз жоғары айлықақылар 

мен тарифтік ставкалар белгіленеді.

Бұл норма ауылдық елдi мекендерге 

Мен өткен айда есепшінің көмекшісі болып жұмысқа орналасқан едім. 

«Ауылдық жерде жұмыс істегендерге 25 пайыз үстемақы қосылады» деп 

естіген едім. Бірақ менің жалақыма үстеме қосылмады. Бас есепшінің 

айтуына қарағанда, маған қосымша ақы тиесілі емес екен. Осы дұрыс па? 

Замира ӨКТЕМҚЫЗЫ, Қарағанды облысы

Сарапшы мамандардың мәліметіне сүйен-

 сек, азаматтық қызметшілерге ең бек ақы төлеу 

жүйесі «Азаматтық қызметшілерге, мем ле кет-

тік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын 

ұйымдардың қызметкерлеріне, қазы налық 

кәсіпорындардың  қызмет кер ле рі не  еңбекақы 

төлеу жүйесі туралы» Қазақ стан Республикасы 

Үкіметінің  2007  жылғы  29  желтоқсандағы        

№1400 Қаулысымен рет те леді.

Қаулының 3-тармағына сәйкес ұйымдар 

қызметкерлерінің лауазымдық жалақылары 

(ЛЖ) атқаратын лауазымдарының лауа зым-

дар санаттарына жатқызылуына және ма ман-

дығы бойынша жұмыс стажына, та ғайын-

далған біліктілік разрядтарына (жұ мыс  шылар 

үшін) қарай лауазымдық жа ла қы ларын есеп-

теу үшін бекітілген тиісті коэф фи циенттерді 

Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген 

базалық лауазымдық жалақының (БЛЖ) 

мөлшеріне көбейту жолы мен айқындалады.

Қаулыға 1-қосымшамен бекітілген Аза-

мат  тық қызметшілердің санаттар бойынша 

лауазымдарының тізіліміне сәйкес барлық 

мамандықтағы мұғалімдерге (біліктілігі жо-

Мен мектепте алғашқы әскери дайындық пәнінің мұғалімі болып жұмыс 

істеймін және оған қосымша тоғыз сағат жүктемем бар. Менің еңбек жалақым 

қалай есептелінуі тиіс?

Боранбай СҮЛЕЙМЕНОВ, Оңтүстік Қазақстан облысы

ғары деңгейдегі маман) еңбекақы төлеу G-9 

санаты бойынша, біліктілігі орта дең гей де гі 

мамандарға - G-11 санаты бойынша жүр-

гізіледі.

Бүгінгі күнге БЛЖ мөлшері 17697 теңгені 

құ райды.

ЛЖ есептеуде колданылатын коэф 

фи-

циент тер  Қаулыға  2-қосымшамен  бе кі тіл ген. 

ҚР білім және ғылым министрінің 2008 

жыл ғы 29 қаңтардағы № 40 бұйрығына сәй-

кес педагогикалық қызметкерлердің айлық 

жалақысы тарифтік ставканы (лауазымдық 

жала қыны) олардың апталық нақты жүк те ме-

сіне көбейту және шыққан нәтижені бел-

гіленген нормативтік апталық оқу жүктемесіне 

бө лу жолымен белгіленеді.

денсаулық сақтау, әлеуметтiк қам сыз-

дан дыру, білім беру, мәдениет және 

спорт мамандарының тартылуын 

ынталандыру ауылдық аумақтардың 

әлеуметтік инфрақұрылымын дамы ту-

ға және ауыл халқын қолайлы тұрмыс 

жағдайларымен қамтамасыз етуге 

бағытталған.

Сондықтан ауылдық елді ме кен-

дерде орналасқан аталған салалардың 

мемлекеттік ұйымдарында жұмыс 

істейтін басқа мамандары (соның 

ішін де есепші) лауазымдарына қа тыс-

ты жоғарыда аталған жоғар ыла тыл ған 

айлықақылар мен тарифтік ставкалар 

бел гіленбейді.

Б

А

С

ТАМА

Көкшетауда айдың күні 

аманда бір үйдің шаңырағы 

ортасына түсті. «КамАЗ» жүк 

көлігінің жүргізушісі рульге 

ие бола алмай, жер үйді 

соққан. Оқиға тапа тал түсте 

болды. Зардап шеккендер 

жоқ. 

«КамАЗ» үйдің

тас-талқанын

шығарды

Бірақ тең жартысы күл-талқан болған 

үйді енді қайтадан қалпына келтіру қиынға 

соғады. «Компьютерден бір құжат қарай 

қояйын деп қызымның жатын бөлмесіне 

кірдім. Отыра бергенім сол еді, бірдеңе 

гүрс етіп, шаң бұрқ ете қалды. Қарасам, 

«КамАЗ» тұр. Жүргізушісі удай мас. Каби-

на дан әзер алып шықтым», – дейді үй иесі 

Анатолий Петренко. Көлік үйді соққанда 

іште үш бала, екі ересек адам болыпты. 

Дәл құлаған қабырғада өздігінен жүре 

алмайтын мүгедек әйел жатқан. Отағасы 

оны оқиға болардан бірер уақыт бұрын ас 

бөлмеге алып барған. Куәгерлердің ай т-

уын ша, үйді соғар алдында жүк көлігі көше 

бойымен жүйткіп, тіпті кейбір адам дар ды 

басып кете жаздаған көрінеді. Үй иесі 

дереу полицияға хабарлаған. Көлік жүр-

гізушісін тәртіп сақшылары сараптама 

тапсыруға алып кеткен. «Көрші-қолаңның 

зәресін ұшырған оқиға бойынша арнайы 

комиссия құрылады. Содан кейін кел ті ріл-

ген шығын көлемі есептеліп, оны өтеу кі-

нә лі адамның мойнына жүктеледі» дейді 

сақ шылар. Ал көлік айып тұрағына жөнел-

тіл ді. Бейресми деректерге сүйенсек, жүр-

гі зушінің көлікті біреуден жалға алғанына 

бір неше ай болыпты. Оған дейін ол жұ-

мыс сыз үйде жатқан көрінеді. 

Жарқын УТЕКОВА,

Ақмола облысы

ОҚИҒА

ДАБЫЛ!

7 тамызда сағат 17.55-те Алматы – Өс-

ке мен бағытында Nissan pathfi nder  ав то кө-

лігінің 32 жастағы жүргізушісі Қапшағай 

қа ласынан 10 шақырым жерде қарсы ба-

ғыт тағы жолға шығып кетіп, «Мерседес-

бенц» неоплан жүк көлігімен соғысты. Жүк 

көлігінде 18 жолаушы және бір жүргізуші 

болған. Апат салдарынан төрт адам қайтыс 

бо лып, алты жолаушы әртүрлі деңгейдегі 

жа рақат алды. Зардап шеккендер Қап ша-

ғай дағы Орталық аудандық ауруханаға 

жеткізілді. 

Нұрым ИБУЛЛАЕВ,  Алматы облысы ІІД 

Мем лекеттік тіл және ақпарат басқар ма-

сы ның  аға  инспекторы: 

– 18 жолаушысы бар «Мерседес-

бенц» неоплан Шығыс Қазақстан об-

лыс тық нөмірлі автокөлігі солтүстік ба-

ғыт қа қозғалып келе жатып, қарсы ба-

ғыт тан рульге иелік ете алмай қалған 

Nissan pathfinder жеңіл автокөлігімен 

соғысты. Жол көлігі апатынан, жалпы, 

екі ав токөліктің де жүргізушілері және 

екі жо лаушы қаза тапты.

Ардақ ҚҰЛТАЙ

Статистика 

депар та мен-

тінің дерек те-

рін де 

1999 

жы лы  Қы зыл-

жар өңірінің 

т ұ р   ғ ы н   д а р ы 

713,8 мың адамды құрағаны көрсетілген. 

Ал 2011 жылдың мәліметіне көз жүгіртсек, 

588,9 мың адам қалған екен. 125 мың 

жанға кеміген. Бір қаланы тол 

тыруға 

жетерлік халық қайда жойылып кетуі 

мүмкін? 

Қызылжарда туу көрсеткіші аса жоғары 

емес екені мәлім, республикада ең соңғы 

орында келеді. Дегенмен өмірге келген нә-

рес телер о дүниелік болғандардың орнын 

басуға жетіп жатыр. Оның үстіне шетелден 

қандастарымыз да көшіп келуде. Кейбір 

деректер бойынша, 1991 жылдан бері 

атал  мыш өңірге 6 мыңнан астам отбасы 

не месе 36 мыңдай оралманның қоныс тан-

ғаны көрсетілген. Соған қарамастан об-

лыс тың демографиялық ахуалының тү зе-

лер түрі көрінбейді.

Еліміз Тәуелсіздік алғаннан бері ше тел-

дегі қазақтар тарихи Отандарына көшсе, 

өзге ұлт өкілдері кету үстінде. Тоқсаныншы 

жылдардың ортасында ерекше қарқын 

алған Ресейге көшу үрдісі саябырсығандай 

болған, дегенмен әлі де тоқтамаған екен. 

Солтүстік Қазақстан облыстық көші-қон 

по лициясы басқармасының бастығы Ер ке-

тай Тұтқышевтың айтуынша, эмиг рант тар-

дың 94 пайызы – орыс ұлтынан. 

Көші-қон полицейлерінің мәліметіне 

жүгінсек, Қызылжарды мекендеуге келу-

ші лер де бар екен. Жыл басынан бері 427 

азаматқа тұрақты тұру үшін рұқсат беріліпті. 

Олардың 11-і – алыс шетелден келгендер. 

Бірақ бұл облыстың демографиясына 

демеу болмасы анық.

Еркетай ТҰТҚЫШЕВ, Солтүстік Қазақстан 

об лыстық көші-қон полициясы басқар ма-

сының бастығы: 

– Жылына орташа есеппен 4-5 мың-

дай облыс тұрғыны тұрақты тұру үшін 

шетелге кетуде. Былтырғы көр сет кішпен 

салыстырғанда биыл өсім бай қа лады. 

Мысалы, өткен жылдың осы мер зімінде 

1210 азаматқа көшуге рұқ сат бергенбіз. 

Ал қазір – 1278 кісі, яғни 5,6 пайызға 

көп. Көшіп жатқандардың көбі Ресейге 

бет алуда. Жыл басынан бері кет кен дер-

дің 49-ы ғана алыс шетелге кетті. Ал ұлт-

тық құрамына келетін бол сақ, 94 пайызы 

– орыстар, қалғандары – өзге ұлт өкіл-

де рі,  бірен-саран  қа зақ тар  да  бар.

Жексенбі күні Қапшағай 

қаласынан 10 шақырым 

жерде жол-көлік апаты 

болды. Төрт адам қайтыс 

болып, алты жолаушы 

жарақат алды.

Соңғы 12 жылда Солтүстік 

Қазақстан облысының 

тұрғындары 125 мың 

адамға азайған. Бүгінде 

әрбір шаршы километр 

жерге алты кісіден ғана 

келеді екен. Бұл көрсеткіш 

жылдан-жылға қарқынмен 

кему үстінде. Статистика 

департаментінің мәліметінше, 

орташа есеппен облыстан 

бір жылда 4-5 мыңдай адам 

өзге мемлекеттерге қоныс 

аударуда. Көштің басы 

Ресей жаққа бағыт алған. 

Табиғи өсім мен шеттен 

келген қандастарымыздың 

есебінен өзге өңірлердің 

демографиясы жақсарып 

жатса, Қызылжарда, 

керісінше, құлдырап барады.

Қапшағайдың

маңында қайғылы

оқиға болды

Қызылжардың

демографиясы

дімкас күйде

МӘСЕЛЕ

Қалдар БЕК

Нұрмұхаммед МАМЫРБЕКОВ

Прокуратура органдары жүргізген тек-

се рулердің нәтижелері бойынша ше тел дік-

тердің болу мерзімін сақтамау, шығарып 

жіберу туралы сот шешімін орындамау, өз-

дерінің жеке бастарын растайтын құ жат та-

рын (төлқұжаттарын) көші-қон полициясы 

ор гандарында тіркемеу, еңбек қызметін 

заң 

сыз жүзеге асыру, тіркелген орын 

бойын ша болмау тәрізді Қазақстан заң да-

рын бұзудың көптеген фактілері анық тал-

ған. 

Негізінен, өзбек және қырғыз елдерінен 

ке летін мигранттар шекара асарда құжатта 

«қо наққа барамын, жеке мақсатпен бара-

мын» деп көрсетеді де, Қазақстанға келген 

соң, заңсыз еңбек етумен айналысады. 

Экстремизммен күрес жөніндегі бас-

қар ма ұйымдасқан қылмыс жөніндегі бө-

лім шенің құрамында бұрын да болған. 

Енді ол жеке құрылып отыр. Осыдан бір 

апта бұрын басқарманың басшысы сай-

ла нып, қазіргі күні штат құрамы бекітіліп 

жа тыр. Әрине, басқарма жаңадан бой 

көтеріп отырғандықтан, мамандар табу 

жағынан аздап қиындықтар бар. Оны 

жою үшін бас 

қар 

ма басшылары Діни 

басқармадан арнайы мамандар шақыр-

тып, полицейлер арасында насихат жұ-

мыс тарын жүргізу жұ мыс тарын да қолға 

алуды жоспарлап отыр. ІІМ Көліктегі ішкі 

істер департаментінің бас 

шысы Қанат 

Тоқсейітовтің айтуынша, мұндай бас қар-

малар ІІМ-нің барлық ау мақ тық бө лім-

шелерінде ашылуда. Алматы қа ласында 

әзір ге  мұндай  басқарма  бө лім ше сі  ашыла 

қойған жоқ. 

Олар дың қатарында қылмыс жасап, еліне 

қашып кетіп жатқандары да баршылық. 

Әрине, ешқайда тіркелмеген, тұрақты ме-

кен жайы жоқ, қылмыс жасап қашып ке-

тетін көрші елдердің азаматтарын табу да 

қиынға соғады. Бәлкім, кейбір ашылмай 

жатқан қылмыстар солардың еншісінде 

болуы да ғажап емес.

Алайда елімізге келетін жыл сайынғы 

көші-қон тасқыны азаяр емес. Мәселен, 

ағым  дағы жылдың бес айында Көші-қон 

по лициясы органдарына 430 мыңнан ас-

там шетелдік тіркелген, ал 2010 жылдың 

осы кезеңінде 390 мың адам тіркелген 

екен. Ал тіркеусіз жұмыс істеп жүргендердің 

саны беймәлім. Оны анықтау мүмкін де 

емес. Ондайлардың бірқатары тек арнайы 

рейд барысында ғана анықталып жа та-

ды.

Мысалы, Алматы қаласында, Ақтөбе, 

Алматы, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Қос-

та най,  Маңғыстау және Оңтүстік Қазақстан 

облыстарында «жеке бастың ісімен келдік» 

деп, 400-ден астам шетелдік аза мат тар-

дың заңсыз еңбек етумен айналысып, 

көші-қон ережесін бұзып жүргенін Бас 

прокуратураның тексеру нәтижесі көрсетіп 

берді.

Ішкі істер органдарында төлқұжаттарын 

тір кеместен өңірлерде жүрген 60-тан ас-

там шетелдік азамат, сондай-ақ тіркелген 

кез де көрсетілген мекенжайларда бо л мау-

дың 35-тен астам фактісі кездескен. 

Сондай-ақ шығарып жіберу және ке лу-

Қанат ТОҚСЕЙІТОВ,  ІІМ Көліктегі ішкі 

істер департаментінің басшысы: 

– Мұндай басқарманың маңызы 

өте зор. Әсіресе қазіргідей жағдайда. 

Бізге полицей-теологтер өте қажет-ақ. 

Теолог-полицейлер қарсы алдында 

тұр  ған адамның қандай екенін біле 

ала ды. Олай болмаған күнде адам дар-

ды теріс жолға салып жіберуіміз мүм-

кін. 

Бақыт қажы Тұрсынбек, ҚМДБ жа нын-

да  ғы Ислам білімін жетілдіру институты 

фи  лиалының  директоры:

– Менің ойымша, полицияның мұн-

дай істермен айналысқанынан ештеңе 

өнбейді. «Полиция» деген сөздің өзі 

адамды үркітетіндей болып тұрады ғой. 

Ал олардың діни істерге бас сұғуы тіп-

тен адамдарға жағымсыз болып кө рі-

неді. Бұл бұрынғының НКВД, КГБ-ысы 

сияқ ты болып көрініп кетуі мүмкін. Со-

ны мен бірге мен полицейлердің дінге 

ара ласқанын қаламаймын. Себебі ер-

тең гі күні полицейлердің де арасында 

шо лақ шалбар киіп, қауға сақал қойған 

ге нақты тыйым салу туралы сот шешімдері 

шы  ғарылған  шетелдік  азаматтардың 

қазақ  стандық шекараны кедергісіз кесіп 

өтуі нің көптеген фактісі анықталған. Сон-

дық  тан да прокуратура органы осы са нат-

тағы шетелдік азаматтарға қатысты көші-

қон бақылауын күшейтуге уәкілетті ор ган-

дар дың назарларын аударып отыр.

Бұдан басқа шетелдіктердің Қазақ стан-

нан шығарып жіберу туралы сот ше ші мін 

орындаудан жалтаруы мәселелері өзек ті 

күйінде қалып отыр. 

Марат ҚОЖАХМЕТОВ, Алматы об лыстық 

ІІД Көші-қон полиция басқармасының ар-

найы взвод аға инспекторы:

– «Бүркіт» бірыңғай жүйесін іске қо-

су арқылы шекарадан шығарып жіберу 

бойына қайта айналып келіп кіріп ала-

тын мигранттарға тосқауыл қойдық. 

Ше карадағы арнайы қондырғыларда 

елден шығарылып жіберілген миг рант-

адам дардың (басқа пікірде) шық па сы-

на кім кепіл? Оның үстіне, сен адам дар-

дың қандай дінге, қандай ағымға се не-

тар туралы мәліметтер жинақталған. 

Егер ол қайтадан бері өткісі келетін 

бол са, міндетті түрде осы қондырғыдағы 

тексеруден өтеді. Нәтижесінде тізімнен 

табылған азаматтарды бері өткізбеудің 

амалдары жасалды. Алматы облысы 

бойынша жыл басынан бері 8646 ше-

тел  азаматы  әкімшілік  жауап кер ші лік ке 

тар тылды. Оның ішінде 7755-і – ТМД 

аза  маттары, 891 адам – алыс шетелден 

кел гендер. Дер кезінде тіркелуді қажет 

ет пеген ҚР-дың заңды және жеке тұл-

ғалары жауапқа тартылды. Сондай-ақ 

заңсыз жұмыс жасағаны үшін 1525 

шетелдік сот шешімімен өз еліне қай-

тарылды. Ал елімізде шетел жұмыс кү-

шін заңсыз пайдаланғаны үшін 112 

Қазақ стан азаматы жауапқа тартылды. 

Ал ІІД-нің қабылдап-тарату орнына 

жеке басын куәландыратын құжаттары 

жоқ 668 адам қамалған. 

Бүгін Қазақстан заңдарын бұзып, елден 

аластатылған шетелдік азаматтар ертең-ақ 

шекараның осал тұсын тауып, заңды айна-

лып өтіп, еліміздің басқа аймағына келіп 

заң сыз жұмыс істеумен айналыса береді. 

Бұл жағдайды олар өз елдеріндегі төменгі 

тұрмыс деңгейімен, жұмыссыздықпен 

түсіндіреді. 

Сондықтан да осындай келең сіз дік тер-

дің алдын алу мақсатында шығарып жі бе-

ріл ген шетелдіктерге электронды спутниктік 

қадағалау енгізу жөніндегі пилоттық жо-

ба ны іске асыру туралы Бас прокуратура 

тара пынан ұсыныс жасалды. Бұл ұсыныс 

көші-қон заңын бұзып, елімізден алас та-

тыл ған шетелдік азаматтардың елімізге 

ке луіне бес жылға дейін тыйым салып, 

олар дың Қазақстаннан дер кезінде шы ға-

ры лып жіберілуін қамтамасыз етуге ықпал 

ететін болады.

Мигранттар мәселесіне арналған Үй-

лес тіру кеңесінде шетелдіктердің ел ау ма-

ғына келуін бақылауды қаталдату бойынша 

бірқатар өзекті мәселелер талқылады. Атап 

айтқанда, сыртқы көші-қон ағымдарын 

есепке алуға арналған «Бүркіт» бірыңғай 

ақ параттық жүйесінің мүмкіндіктерін же-

тіл діру және барынша пайдалану, заңсыз 

көші-қонның жолын кесу бойынша тиісті 

өзара әрекетті қамтамасыз ету, шетелдік 

жұмыс күшін тарту тәртібін озық шетелдік 

тәжірибе негізінде жетілдіру, сондай-ақ 

көші-қон заңнамаларын қолдану сала сын-

дағы қадағалау қызметін күшейту қа жет-

ті гін  көрсетті.

тінін қалай анықтайсың?! Адам дар дың 

бар жақсылығы мен жамандығы ішін де 

сақталады ғой.

жүктеу/скачать 3,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: