There are 3 floors at our

37

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

1.8

Тоқуды/

тігуді/жүзуді

білемін.....................

I 

am 

good 

at

knitting/sewing/swim

ming...........

I 

can

knit/sew/swim..............

2.7 Менің үлкен/кіші

әпкем/сіңлім/қарындас

ым .............

.............мектепте/

.............колледжде;

1/2/3 курста/

...................сыныпта

оқиды.

My elder/younger sister

studies/learns

at…………….university

/at ……………school/at

college;

She is a

first/second/third year

student.

She is a pupil of the

first/second/third

grade/form.

3.6 Бөлмеде үстел/  диван/

керует/ 

пианино/кітап

сөресі/орындық/киім

шкафы/айна/магнитофон

бар.

There is a writing table/

a sofa/

a bed/ a piano/book shelf/

a  chair/a  wardrobe/  an

armchair/a  mirror/  a  tape-

recorder in my room.

4.10

Атақты

қазақ/орыс/ағылшы

н    жазушылардың

нақыл сөздері

«В

человеке

все

должно

быть

прекрасно» 

А.П.

Чехов

‘A  man  is  never  too

old to learn.’ Thomas

Middleton

‘No  man  is  useless

while he has a friend’

Robert 

Louis

Stevenson

«Ғылым 

таппай

мақтанба, 

адам

болам 

десеңіз»

Ыбырай

Алтынсарин

5.6

Мектептің

спорттық 

өмірі

өте

қызықты.

Спортпен

оқушылар 

да,

мұғалімдер

де

шұғылданады.

Мектеп

аумағында спорт

залмен

қатар

үлкен

стадион

бар. 

Стадион

аумағында

тренажер

залы/бокс

залы

/интеллектуалды

қ спорт  түрлері

үшін

залдар

(шахмат,

тоғызқұмалак)

бар.

38

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

1.9

.........................................

компьютерлік

бағдарламаларды

меңгердім

I 

can 

use

...............computer

programmes.

2.8 Менің мінезім әкеме/шешеме

(ағама, әпкеме) ұқсайды.  Менің

түрім

әкеме/шешеме 

(ағама,

әпкеме) ұқсайды.

Менің 

әкеммен/шешеммен

(ағаммен,

әпкеммен)

қарым-

қатынастарым жақсы.

I  (my brother,  sister)  took

after my mother/father.

I  (my  brother,  sister)  look

like my mother/father.

3.7 Сондай  менің

үйімде

қонақ

бөлмесі/жатын

бөлме/ас

үй/жуынатын

бөлме/дәретхана

бар.

Also  there  is  a

drawing

–room/a

bed-room/ 

a

kitchen/ 

a

bathroom/a  toilet/a

lavatory.

School sports  life  is

very 

fascinating.

Both  teachers  and

schoolchildren are

keen 

on 

sport.

Along  with  gym

class  there  is  large

stadium.

On

the

territory 

of 

the

stadium  there  is a

fitness  room/room

for 

boxing/room

for 

intellectual

kinds 

of 

sport

(chess,

togyzkumalak).

39

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

1.10  2/3  тілдерді

меңгердім:

қазақ, 

орыс,

ағылшын,

неміс................

I 

Know

two/three

languages:

Kazakh,

Russian,

English,

German………

2.9

Біздің

отбасы

классикалық/поп/ұлттық

музыка 

тыңдаймыз,

демалыс күндері табиғатқа/

саяхатқа 

шығамыз/

кинотеатрға/мұражайға/

көрмелерге 

барамыз/

коньки  мен  шаңғы  тебуге

барамыз/саңырауқұлақ

жинауға/жүзуге/балық

аулауға барамыз.

All  my  family  like  to  listen

to classical/pop

/folk  music,  travel/  go  to

the  countryside  at  the

weekend/go 

to 

the

cinema/visit museums/

exhibitions/go  skiing  and

skating/picking 

up

mushrooms/swim/go

fishing

3.8 Біздің қонақ бөлмесі

үлкен/кішкентай. Қонақ

бөлмесінде  көп  жиһаз

бар/жиһаз 

көп 

емес.

Жиһаз 

ескі 

сәнді/

/қазіргі

сәндегі/ыңғайлы

емес/ыңғайлы.

Мұнда 

диван/ 

екі

кресла/торшер/теледида

р/сурет/кілем/ 

журнал

үстелі/  стерео  жүйесі

бар.

Our  drawing-room  is

large/small/cozy/comfor

table/convenient.

5.7

Біздін  мектепте үлкен

акт 

залы 

бар. 

Онда

республикалық

деңгейдегі

әртістер

мен

әншілер  /

дарынды  оқушылар  сахнаға

шығады.

Әсіресе біз  Естай  атындағы

оркестрімен  мақтан  етеміз.

Естай  Беркімбаев  Павлодар

облысында 

туып-өскен

атақты

қазақ

ақыны-

импровизаторы.

There is a big assembly hall

at school.

In  this  hall  republican

singers  and  artists/gifted

schoolchildren 

often

perform. Especially  we  are

proud  of  our  orchestra

named  after  Yestai.  Yestai

Berkimbajev  is a  famous

Kazakh  poet-improvisator,

who  was  born  and  lived  in

Pavlodar region.

40

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

1.11Мен...

мамандығын

таңдадым.

I  have  chosen

the  specialty

of ...

There 

is 

a

little/much/old-

fashioned/luxurious/mo

dern/uncomfortable/co

mfortable  furniture  in

the drawing –room.

The 

furniture 

is

fashioned/luxurious/mo

dern/uncomfortable/co

mfortable.

There  is  a  sofa/two

arm-chairs/ 

standing

lamp/ TV set / a picture/

a 

carpet/ 

a 

coffee

table/a stereo system.

5.8 

Біздің

мектепте

жазғы 

еңбек

ұйымдастырылады.

Our school organises summer labor work for

schoolchildren.

5.9 Біздің мектептегі өмір қызық.

Life at our school is very interesting.

41

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

1.12 Қазір мен 7/8/9...

сыныпта оқимын.

Currently I study at

7/8/9 ... class.

2.10  Мен

өз  отбасымды

жақсы  көремін.  Отбасым

үлкен/тату/көңілді.

I  love  my  family.  I  have  got

big/friendly/cheerful.

3.9

Ата-анамның

жатын  бөлмелерінде

комод/  керует/  киім

шкафы/ 

туалет

үстелі/ 

 

тумба/

айна/кітап сөресі бар.

In  the  bed-room  of

parents`  there  is  a

chest  of  drawers/  a

bed/  a  wardrobe/  a

dressing 

table/ 

a

bedside  table/    a

bookcase.

42

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

2.11

Өкінішке  орай,

менің отбасым  толық

емес. 

Мен

анаммен/әкеммен/әже

ммен/атаммен

тұрамын.

Менің отбасым үлкен

/кішкентай. 

Біздің

туысымыз көп /аз.

Unfortunately,  I  have

got  one-parent  family.

I 

live 

with 

my

mum/dad/granny/gran

dpa.  I  have  got an

extended family.

I  live  in a big/small

family.  We  have  got

many/few relatives.

3.10

Ас

үйде  ас  жиһазы  бар:

шкафтар/тоңазытқыш/ 

ас

үстелі/орындықтар/қысқа 

толқынды

пеш/плита/ыдыс-аяқ/раковина.

Ыдыс-аяқ әр түрлі: таба/ кәстрөл/шай

сервизі/

тәрелкелер/шанышқылар/қасықтар

(шай/асханалық)/

пышақтар/орамалдар/

сүлгілер/шәйнек/

мұздатқыш/микротолқынды

пеш/ыдыс  жуатын    машина/ас үй

комбайны.

There is suite of furniture: cupboards/

a 

fridge/ 

a 

kitchen 

suite/

chairs/microwave

oven/cooker/dishes/sink

in 

the

kitchen.

We 

have 

got 

different 

kitchen

utensils:  a  frying  pan/a  saucepan/  tea

set/  plates/forks/spoons  (tea/table)/  a

knife/  a tea  towel/napkins/ a  kettle/  a

freezer/ an oven/ a dishwasher/ a food

processor.

43

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

2. 12 Менде әжем/атам

бар. 

Олар 

бөлек/

бізбен бірге тұрады.

Менің  әжемнің/менің

атамның аты.................

Ол......................жаста.

Олар 

жұмыс

істейді/зейнеткерлер.

Мен  барып  тұрамын,

үй

шаруасына

көмектесіп тұрамын.

I 

have 

got

granny/grandpa.  They

live

separately/together

with us.

My

granny`s/grandpa`s

name is……………….

He/she

is………………..years

old.

3.11

Бізде 

жуынатын 

бөлме

үлкен/кіші.

Ванна  ақ/сары  /көгілдір/жасыл

түсті.

Жуынатын  бөлменің  қабырғасы

кафельмен жабылған.

Еденде кілемше жатыр.

Бұрышта  кір  жуатын  машина  тұр.

Сөреде

әр 

түрлі

құралдар

/сабын/орамал/ шампунь тұр.

Дәретхана үлкен емес.

Our bathroom is a large/small.

The  bath  is  of  white/  beige/blue/

light-green colour.

The  walls  of  bathroom  are  tiled.

There is a rug on the floor.

In  the  corner  there  is  a  washing

machine.  There  is  some  soap/

toothpaste/toothbrush on the shelf.

Our toilet is not large.

44

1 кестенің жалғасы

1

2

3

4

5

2.13Менде

тәтем/ағам/немерем

ағам/әпкем/ 

анам

жағынан/ әкем  жағынан

бар. 

Біз 

жиі/сирек

көрісіп  тұрамыз.  Мен

өзімнің

туыстарымды

жақсы 

көремін/жақсы

көрмеймін.

I 

have 

got 

an

aunt/uncle/cousin/ 

by

mother`s/father`s 

side.

We  often/rarely  see  each

other.  I  like/dislike  my

relatives.

3.12

Үйдің

ауласында

кішкентай/үлкен/  бақша  бар.

Онда 

алма/алмұрт/

өрік/жидектер 

(қарақат,

таңқурай,

құлпынай,

шиповник)/ 

көкөністер(қияр,

қызанақ,  картоп,  шалғам,  пияз,

сәбіз, қызылша, бұршақ).

Бақшаның ортасында үй  бар.

Біз  бақшада  демалғанды  жақсы

көреміз.

There 

is 

a

small/large/fertile/flourishing

garden in the yard of our house.

There  are  apple/pear/  plump

trees/ 

berry 

(blackberry/

raspberry/strawberry/dog  rose)/

vegetables (cucumber, tomatoes,

potatoes,  radish,  onion,  carrot,

beet root, peas) are grown.

There  is a summerhouse in  the

middle  of  the  garden.  We  like

having a rest in the garden.

45

«Мен және менің айналам» ФСК (функционалдық- семантикалық кесте)

бойынша тапсырмалар

1 Практикалық тапсырма

1.1 «My biography» тілдік тақырып

1.1.1 Фонетикалық-орфоэпиялық жұмыс:

- кестенің бірінші қатардағы берілген сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыз;

- мұғалімнан кейін дауыстап айтыңыз (жанды дауыс және аудиожазба).

1.1.2 Лексикалық немесе орфографиялық жұмыс:

- дәптерге өзіңіздің туған  күніңізді, өз  мұғаліміңізді,  мектеп  атауын

жазыңыз (жұмыс мұғалімнің жетекшілігімен орындалады);

- өз жазуларыңызды дауыстап оқыңыз;

1.1.3 Аудару және сөйлеу бойынша жұмыс:

-Бірінші қатардағы  сөздерді қолданып,  оқытушының сұрақтарына  жауап

беріңіз  (Қашан  тудың?  Қайда  тудың? Мектепке  дейін  немен  айналыстың?

Мектепте қай  кезеңде  оқыдың? Бірінші  мұғалімнің аты  кім?  Сенің дамуыңа

әсер еткен кім?)

1.1.4  ФСК  сүйенбей өзіңіздің  өмірбаяныңызды  жазбаша  түрде құрастырып

көріңіз;

1.1.5 Жазуға сүйенбей өз өмірбаяныңызды құрастырып көріңіз.

1.2  «Family relationships» тілдік тақырып

1.2.1 Фонетикалық-орфоэпиялық жұмыс:

- Екінші қатардағы берілген сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыз;

- оқытушыдан кейін дауыстап оқыңыз (жанды дауыс немесе аудиожазба);

1.2.2 Лексикалық және орфографиялық жұмыс:

-дәптерге

әкеңнің,

анаңның,

ағаңның, 

әпкеңнің,

туыстарыңыздың

мамандықтарының

атауын  жазыңыз  («Субъект  және  оның

біліктілік

мінездемесі» мағыналық типтегі сөйлемді белсенді түрде қолдануға үйрету: My

father/mother is a doctor/teacher  (оқытушының жетекшілігімен орындалады);

- өз жазуларыңызды дауыстап айтыңыз.

1.2.3 Аудару және сөйлеу бойынша жұмыс:

- екінші қатардағы  сөздерді қолданып,  оқытушының тапсырмаларын

орындаңыз  (Өзіңнің  әкең туралы айтып  бер. Өзіңнің анаң туралы  айтып  бер.

Өзіңнің ағаларың мен әпкелерің туралы  айтып  бер)  («Субъект  және  оның

сандық мінездемесі» сөйлеуде белсенділік жұмысы : I have two brothers and one

sister.)

1.2.4 ФСК сүйенбей өзіңіздің туыстарыңыз туралы жазбаша түрде монолог

құрастырып көріңіз;

1.2.5    Жазуға  сүйенбей өзіңіздің отбасыңыз  туралы  монолог құрастырып

көріңіз.

46

2 Практикалық тапсырма

2 «House. Flat» тілдік тақырып

2.1 Фонетикалық-орфоэпиялық жұмыс:

- үшінші қатардағы берілген сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыз;

- оқытушыдан кейін дауыстап оқыңыз (жанды дауыс немесе аудиожазба);

2.2 Лексикалық және орфографиялық жұмыс:

- дәптерге қала/ауыл/ауданның және  сіздің мекенжайыңызды  жазыңыз

(оқытушының жетекшілігімен орындалады);

- өз жазуларыңызды дауыстап айтыңыз;

2.3 Аудару және сөйлеу бойынша жұмыс:

- үшінші қатардағы сөздерді қолданып,  оқытушының тапсырмаларын

орындаңыз  (Өзіңнің  үйің/өзіңнің пәтерің туралы  айтып  бер.  Пәтерді/бөлмені

сипаттап  бер.  «Субъект  және  оның сыны»  семантикалық типтегі    сөйлемдерді

белсенді түрде қолдануды үйрену: My house / flat  is large)

2.4  ФСК  сүйенбей өзіңіздің  үйіңіз/пәтеріңіз  туралы  жазбаша  түрде әңгіме

құрастырып көріңіз.

2.5    Жазуға  сүйенбей өзіңіздің  үйіңіз/пәтеріңіз  туралы әңгіме құрастырып

көріңіз.

3 Практикалық тапсырма

3 «Friends» тілдік тақырып

3.1 Фонетикалық-орфоэпиялық жұмыс:

- төртінші қатардағы берілген сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыз;

- оқытушыдан кейін дауыстап оқыңыз (жанды дауыс немесе аудиожазба);

3.2 Лексикалық және орфографиялық жұмыс:

-

дәптерге 

достарыңыздың

есімдерін 

жазыңыз 

(оқытушының

жетекшілігімен орындалады);

- өз жазуларыңызды дауыстап айтыңыз;

3.3 Аудару және сөйлеу бойынша жұмыс:

- төртінші қатардағы  сөздерді қолданып,  оқытушының тапсырмаларын

орындаңыз  (Өзіңнің досың/құрбың туралы  айтып  бер.  Оның түрі  мен  мінезін

сипаттап  бер.  «Субъект  және  оның сыны»  сөйлеуде  белсенділік  жұмысы:My

friend  is tall, nice. He is kind, honest.)

3.4  ФСК  сүйенбей өзіңіздің досыңыз/құрбыңыз  туралы  жазбаша  түрде

монолог құрастырып көріңіз;

3.5  Жазуға  сүйенбей

өзіңіздің

досыңыз/құрбыңыз  туралы  монолог

құрастырып көріңіз.

4 Практикалық тапсырма

4 «Study» тілдік тақырып

4.1 Фонетикалық-орфоэпиялық жұмыс:

47

- бесінші қатардағы берілген сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыз;

- оқытушыдан кейін дауыстап оқыңыз (жанды дауыс немесе аудиожазба);

4.2 Лексикалық және орфографиялық жұмыс:

-

дәптерге

өзіңіздің

мектебіңіз/университетіңіз  туралы,  (мұғалімның

жетекшілігімен  орындалады),  оқуыңызбен  немесе  университетпен  байланысты

оқылатын пәндер атауын, географиялық атауларды жазыңыз

- өз жазуларыңызды дауыстап айтыңыз;

4.3 Аудару және сөйлеу бойынша жұмыс:

- бесінші қатардағы  сөздерді қолданып,  оқытушының тапсырмаларын

орындаңыз (Өзіңнің мектебің туралы  айтып  бер.  Мектебің сипаттап  бер.

«Субъект  және  оның сыны»  сөйлеуде  белсенділік  жұмысы:  My  school is

prestigious.)

4.4  ФСК  сүйенбей өзіңіздің мектебіңіз туралы  жазбаша  түрде әңгіме

құрастырып көріңіз;

4.5    Жазуға  сүйенбей өзіңіздің мектебіңіз туралы әңгіме құрастырып

көріңіз.

5-8 сабақтарының мақсаттары

Мақсат:  «Мен  және  менің айналам»  тақырыбының тілдік  грамматикалық

дағдыларын қалыптастыру.

Міндеттер:

- Сөйлеуде  жіктеу,  сілтеу,  сұраулық, белгісіз,  тәуелді  есімдіктерді

қолдануды үйрету;

- мекен және қозғалыс предлогтарын қолдануды үйрету;

- тілде есептік пен реттік сан есімдерді белсенді түрде қолдануды үйрету;

- артиклді дұрыс пайдалануды қалыптастыру (белгілі, белгісіз, нөлдік);

Жалқы есімдермен артикль қызметінің ерекшелігіне студенттердің назарын

аудару;

- қарапайым сөйлемдердің семантикалық типтерінің негізінде  студенттер

тілінің грамматикалық  құрылымын  байыту  («субъект  және  оның  қимылы»,

«субъект  және  оның сипаты», «субъект  және  оның сандық мінездемесі  (жас

ерекшеліктері)», «субъект және оның біліктілік мінездемесі (кәсібі));

5 сабақ

« Hello, nice to meet you! » тілдік тақырып

Грамматикалық тақырып: Тілде есептік, реттік сан есім мен хронологиялық

даталарды, жікті және тәуелді есімдіктерді пайдалану.

5  Сан  есімдерді  сөйлеу  барысында қолдану  дағдысын қалыптастыру

бойынша жұмыс:

5.1.1 0-ден 100-ге дейін сан есімдерді атаңдар (кестеге қараңдар)

5.1.2 Сен /ағаң /әпкең /әкең /шешең /туыстарың нешеде екенін айт.

5.3 1-ден 100-ге дейін сан есімдерді реттік сан есіміне айналдыр.

48

5.4 Туған күніңді ата (сан)

5.5 Туған жылыңды ата.

2 кесте – Есептік сан есімдер

1

2

English

Kazakh

zero

нөл

one

бір

two

екі

three

үш

four

төрт

five

бес

six

алты

seven

жеті

eight

сегіз

nine

тоғыз

ten

он

eleven

он бір

twelve

он екі

thirteen

он үш

fourteen

он төрт

fifteen

он бес

sixteen

он алты

seventeen

он жеті

eighteen

он сегіз

nineteen

он тоғыз

ttwenty

жиырма

thirty

отыз

forty

қырық

fifty

елу

sixty

алпыс

seventy

жетпіс

eighty

сексен

ninety

тоқсан

one hundred

жүз

Note: 1. 13 – 19 туынды сан есімдерді жасау үшін –teen

арнайы суффиксі

қолданылады (оның мағынасы  орыс  тіліндегі

–надцать суффиксіне  сәйкес

келеді), қазақ тілінде  бұл  мағына  екі  сан  есімнің  қатар қойылуы  арқылы

беріледі (11- eleven - он бір) –ty арнайы суффиксі ондықтарды атауға арналады

(оның мағынасы орыс тіліндегі – дцать, -десять суффикстеріне сәйкес келеді).

2.  20-дан  100 – ге  дейінгі    күрделі  сан  есімдер  екі  сан  есімдер қосылуы

арқылы жасалынады. Ағылшын тілінде бұл күрделі сан есімдер дефис арқылы

49

жазылады. Мысалы: 25 – twenty-five; 39 – thirty-nine; 41 – forty-one.

3.  Жыл  мағынасы  есептік  сан  есімдерімен жасалынады  және  ағылышын

тілінде ерекше оқылады (алдынғы екі сан содан соң соңғы екі сан оқылады):

1900 год = 1900 (nineteen hundred)

1066 год = 1066 (ten sixty-six/ ten hundred and sixty-six)

1905 год =  1905  (nineteen  oh  five/  nineteen  zero  five/ nineteen  hundred    and

five)

921 год = 921 (nine twenty-one/ nine hundred and twenty-one)

1786 год = 1786 (seventeen eighty-six/ seventeen hundred and eighty-six)

4. Реттік сандар ағылшын тілінде –th [θ] суффикс санды сан есімге қосылуы

арқылы  жасалынады: four – the  fourth;  seven – the  seventh;  thirteen – the

thirteenth; fifteen – the fifteenth және т.б.

Бірінші сан есімдердің жасалауы ереженің ерекшесі болып табылады: one –

the first; two – the second; three – the third.

5-ші, 8-ші, 9-ші, 12-ші реттік сандардың жасалуы олардың түбірі

өзгереді: five – the fifth; eight- the eighth; nine – the ninth; twelve – the twelfth.

20 дан бастайтын реттік ондықтардың жасалуы -у соңғы әріпі - iе әріптереге

өзгереді  содан  соң –th суффиксі қосылуы  арқылы  жасалынады: twenty – the

twentieth [`twentiiθ]; sixty – the sixtieth [`sikstiiθ].

Бірнешеден  сандардан  тұратын  күрделі  реттік  сандардың тек  соңғы  сан

реттік  санға  айналады,  алдындағы  сандар қазақ тілінде  сияқты  есептік  сандар

болып табылады: the twenty-third - жиырма үшінші

one hundred and eighty-seventh

- жүз сексен жетінші

3-кесте – Есімдіктердің түрлері

Personal

pronouns

Жіктік

есімдіктер

Possessive

pronouns

Тәуелді

есімдіктер

Objective pronouns

Нысанды есімдіктер

Absolute

pronouns

Тәуелді

есімдіктердің

абсолюттік

формасы

I – мен

My – менің

Me –мені/маған/ мен туралы

Mine - менің

You – сен

Your

–

сенің,

сіздің

Yo– Сізді,сені/Сізге,саған/Сіз,сен

туралы

Yours – сенің,

сіздің

He – ол

His – оны

Him – оны/ол туралы/ оған

his - оның

She – ол

Her – оның

Her – оны/ол туралы/оған

Hers – оның

It – ол

Its – оны

It – оны

Its - оның

We – біз

Our – біздің

Us – бізді/бізге/біз туралы

Ours - біздің

You – сендер

They - олар

Your – сендердің

Their - олардың

You – сендерді/  сендерге/сендер

туралы 

Them

–

олардың/оларға/олар туралы

Yours

-

сендердің

Theirs

-

олардың

Тілде есімдіктерді қолдану дағдыларын қалыптастыру бойынша жұмыс:

5.2 Жіктік есімдіктері

5.2.1  көршіңнен  оның туған  күнін  сұра  (you  (сен,  сендер)– екінші  жақ,

жекеше және көпше түрі);

50

5.2.2  Айтыңыз,  сіздің ағаңыз  /әпкеңіз қашан  туды  (he,  she (ол) – үшінші

жақ, жекеше)

5.2.3  Айтыңыз,  екінші  курс  студенттері  мектепті қашан  бітірді.  Жауапта

they (олар) есімдігін қолданыңыз.

5.3 Тәуелдік есімдіктері:

5.3.1 Парталас көршінен оның атын сұраңыз. (my, your)

What is your first name?

My first name is……………………….

What is your last name/surname?

My last name/surname is……………………….

5.3.2 Парталас көршіңнен оның әкесінің/ағасының/досының атын сұраңыз.

What is your father`s/brother`s/friend`s name?

His name is………………………..

5.3.3 Парталас  көршіңнен  оның анасының/  әпкесінің/құрбысының атын

сұраңыз (her)

What is your mother`s/sister`s/friend`s name?

Her name is………………………..

5.3.4

Парталас  көршіңнен  оның

ата-анасының/

ата  мен

әжесінің/

жолдастарының/ туыстарының атын сұраңыз.

What are your parents`/grandparents`/friends`/relatives` first names?

Their first names are……………………….

What are your parents`/grandparents`/friends`/relatives` last names/surnames?

Their last names/surnames are……………………….

Әр түрлі формадағы жиі қолданатын етістіктерді оқимыз.

4-кесте – Қалау райындағы етістіктер

Инфинитив

Қалау рай

To write - жазу; write

Write  me  /  him  /her/us/them– маған

/оған/бізге/оларға жазып бер

To give – беру

Give  me  /him/her/us/them – маған

/оған/бізге/оларға беріңіз

To 

borrow

-

уақытша

пайдалануға беру

Borrow me /him/her/us/them – маған

/оған/бізге/оларға қарызға бер

To speak - айту

Speak  to  me  /him/her/us/them –

маған /оған/бізге/оларға айтып бер

To tell - әңгімелеу, айту

tell  me  /him/her/us/them

- маған

/оған/бізге/оларға әңгімелеп бер

To read - оқу

Read  me  /him/her/us/them – маған

/оған/бізге/оларға оқып бер

To listen to - тыңдау

Listen  to me  /him/her/us/them –

мені/ оны/ бізді/оларды тыңда

To say - айту

Say  to me  /him/her/us/them - маған

/оған/бізге/оларға айт

To phone – телефон шалу

Phone  me  /him/her/us/them – маған

/оған/бізге/оларға телефон шал

51

To ask - сұрау

Ask  me  /him/her/us/them -

мені/

оны/ бізді/оларды сұра

To answer – жауап беру

Answer me /him/her/us/them - маған

/оған/бізге/оларға жауап бер

To repeat – қайталау

Repeat  after me  /him/her/us/them –

менен/одан/бізден/олардан кейін қайтала

To look at

Look 

at

me/him/her/us/them

–

маған/оған/бізге/ оларға қара

5.4  Кестеде  берілген қалау  райындағы  жекеше  түріндегі  есімдіктерді

қолданып, қасыңыздағы адамға өтінішіңізді білдіріңіз.

Мысал: Could you borrow me a pen?

Tell us about your family/ friend/ flat/room/.

5.5 Грамматикалық тест. Есімдіктердің қажетті формасын таңдаңыз:

1. She promised to phone……………..

A) my;

B) I;

C) mine;

D) myself;

E) Me.

2. …….parents bought……..a car

A) their, his;

B) my, me;

C) her, our;

D) me, its;

E.) his, her.

3. ……..looked at a picture

A) their;

B) us;

C) he;

D) me;

E) himself.

4. ………answered all………questions

A) their, my;

B) us, our;

C) he, her;

D) me, mine;

E) himself, themselves.

5. …………names are James and Beth

A) their;

B) us;

C) he;

D) me;

E) himself.

Home task:

52

1. Сөйлемдерді ағылшын тіліне аударыңдарыңыз (үйге тапсырма)

Сен қашан тудың?

Мен 1991 жылы 4 қарашада тудым.

Қашан сенің әпкең/ағаң/анаң/әкең туды?

Ол…………………………………….туды.

Сенің ата-анаң/әжең мен атаң/туыстарың қашан туды?

Олар ………………………………… туды.

Менің әкемнің аты/оның фамилиясы…………..

Ол 1964 жылы туды.

Ол 19 тамызында туды.

Ол  (мұғалім/инженер/дәрігер болып) істейді.

Ол (мектепте/зауытта/ауруханада) жұмыс істейді.

Менің анамның аты/оның фамилиясы…………..

Ол 1964 жылы туды.

Ол 19 тамызында туды.

Ол  (мұғалім/инженер/дәрігер болып) істейді.

Ол (мектепте/зауытта/ауруханада) жұмыс істейді.

2.  Сабақтың

белсенді  лексикасын

қолданып,  ауызша  диалогқа

дайындал.

6 Практикалық сабақ

«My family» тілдік тақырып

6 Грамматикалық тақырып: өздік, белгісіз, сұраулы, сілтеу есімдіктерін

қолдану.

6.1

«Туыстық байланыстар» тақырыбы бойынша лексиканы

жаттаймыз:

Uncle - ағай

Aunt – тәте

Cousin – немере ағайынды аға/іні/әпке/сіңлі/ қарындас

Great-grandfather – үлкен ата

Great-grandmother – үлкен әже

Grandson – немере ұл

Granddaughter – немере қыз

Grandchildren - немерелер

Great-grandson – шөбере

Great-granddaughter – шөбере қыз

Son-in-law – күйеу бала

Daughter-in-law – келін

Sister-in-law – қайын апа/сіңлі/свояченица

Brother-in-law - жезде

Father-in-law – қайын ата

Mother-in-law – қайын ене

Stepfather - өгей әке

53

Stepmother - өгей шеше

Stepchildren – асыранды балалар

Stepson - өгей ұл

Stepdaughter – өгей қыз

Nephew - жиен

Niece – жиен қыз

6.1.2 Өткен материалды бекіту:

жаттығудағы 

сөздерді 

туыстық

сипатта 

топтаңыз. 

Зат 

есімдерді

жікті/тәуелді  есімдіктеріне  ауыстырып, өз  туыстарыңыз  туралы  екі  сөйлеммен

айтып беріңіз.

Example: My aunt is 32.- She is a doctor.

My cousin is a student. – His name is Alex.

6.1.3 Ағылшын және қазақ сөздерінің мағыналық сәйкестігін табыңыз:

Nephew

қыз

Aunt

немере ағайынды

cousin

жиен қыз

Daughter

өгей шеше

Uncle

жиен

Brother-in-law

үлкен ата

Stepmother

тәте

Great-grandfather

ағай

Niece

жезде

6.2 Кестеде берілген есімдіктерді оқытушыдан кейін дауыстап айтыңыз.

5-кесте – Сұраулы және сілтеу есімдіктер

Сұраулық

Сілтеу

Who? (кім?)

This (ана/анау)

What? (не?)

These (аналар)

Where? (қайда? қайдан?)

That (сол/)

How? (қалай?)

those (солар)

Why?(неге?)

Which (қайсы)

6.2.1 Қажетті есімдіктердің астын сызыңыз this/that/these/those:

1) This forceful first novel set a new path for American novels at the end of the

nineteenth century.

2) My family goes back all back to one of those first groups of people that I have

told you before.

3) He asks me to compare these texts.

4) “I also found other papers,” she said quietly, not mentioning where those other

papers had been found.

54

5) The  news  of  this  strange  marriage  dumbfounded  him;  he  couldn’t  even

respond to it.

6) Do you see those little boys in the street?

7) Put these plates on the table, please.

6.2.2 Сұраулы және сілтеу есімдіктерді дұрыс қолдануды үйреніңіз.

6.2.3 Үлгіні  оқыңыз  және  айырмашылықты  түсіндіріңіз this/  these  және

that/those

1. Look at this boy, he is my friend. 2. Do you like these cats?

3.  What’s  that  on  the  table.  4.  Come  and  look  at  these  photos.  5.  These  are  my

sisters  Asel  and  Laura.  6.  Do  you  remember  those  wonderful  days  we  spent  in

Borovoe.  7.  Who’s  that  standing  in  the  corner  of  the  room?  8.  Stop  that  noise.  9.

These shoes are too small for me. 10. This isn’t a good idea.

6.2.4 Қажет есімдікті қойыңыз this/ these және that/those:

1) Why am I living in ___ country?

2) Who are __ people over there?

3) Did you hear __ terrible noise last night?

4) How much are __ carrots?

5) ___ was a great party!

6) Come___ way, please.

7) Look at __ pictures!

8) Will you take __ newspapers, please.

6.2.5 Қажет есімдікті қойыңыз which/ what/ who/ where/ when:

1) We’ve got red wine and white- ___ will you have?

2) __ books did you read for last year’s English class?

3) __ of the books on the list have you already read?

4) __ ‘s your name?

5) __ kind of car have you got?

6) __ one is yours?

7) __ subject do you prefer, chemistry or physics?

8) __ are you waiting for?

9) __ did you finish school?

10) __ can I see you again?

11) __ are you good at?

12) __ do you usually go on week-end?

13) What is the name of the young man __ luggage disappeared in

the airport?

14) He deposited two saucepans, one of __ contained spaghetti and

the other a red sauce smelling of garlic.

15) __ music do you like to listen to?

55

6.3

Кесте  бойынша  белгісіз  және  болымсыз  есімдіктерді

қолдану

ерекшеліктерін оқыңыз.

6-кесте – Белгісіз және болымсыз есімдіктер

белгісіз есімдіктер

болымсыз

есімдіктер

Some

any

not

.........any

No

Бірнеше,  бірнешеуі,

қаншасы бар

мағынасы 

бар

келісім сөйлемдерде

Бірнеше,

бірнешеуі,

қаншасы

бар

мағынасындағы

сұраулы

сөйлемдерде

Болымсыз

сөйлемдерде

Болымсыз

сөйлемдерде

Somebody/someone –

біреуі-біреу

Anybody/anyone –

біреуі

not….  anyone -

ешкім

Nobody/  no  one -

ешкім

Something – бірдеңе/

Anything - бірдеңе not…  anything -

ештеңе

nothing  /none

–

ештеңе

Somewhere – қайда

болмасын/бір жерде

Anywhere

–

бір

жерде

not…  anywhere -

ешқайда

Nowhere

-

ешқайда

Note:

1)    none  of есімдігі  жалпы  және  жалқы  зат  есімдермен  көпше  түрінде

қолданылады.

2)  Болымсыз  сөйлемдерде  белгісіз  есімдіктер  етістіктен  кейін  тұрған not

шылау қолданылады.

3)  Болымсыз  етістіктер not болымсыз  шылаудың етістікке қосылусыз

қолданылады.

I haven`t got any sisters.  I have no sisters. – Менде әпкелерім жоқ..

6.4  Белгісіз  және  болымсыз  есімдіктердің  қолдану  ерекшеліктеріне  назар

аударыңыздар.

Өз

байқауларыңызды 

нұсқау 

түрінде 

(алгоритм)

қорытындылаңыз.

1)  Is anybody in  your  family  good  at  English? («біреу»мағынасында –

сұраулық сөйлемде) – There isn`t anybody good at English in my family. («ешкім»

мағынасында – болымсыз сөйлемдерде)

2) Can anybody in your family swim/sew/knit/play tennis/football/basketball?

3) Does anybody in your family look like your mother/father/brother/at/uncle?

4) Has anyone in your family been anywhere?

5) Are  there any armchairs  in  your  room?  («қанша болса» мағынасында –

сұраулық сөйлемде) – There  aren`t any chairs  in  the  living-room.  («ештеңе»

мағынасында – болымсыз сөйлемдерде)

56

6)  Is  there any fridge  in  your  kitchen? - (  «қанша  болса» мағынасында –

сұраулық сөйлемдерде) – There  isn`t any cupboard  in  the  kitchen.  (  «ештеңе»

мағынасында – болымсыз сөйлемдерде)

7) Is  there any computer  in  your  room?  («қанша болса» мағынасында –

сұраулық сөйлемдерде) – There  isn`t any mirror  in  a  bath-room.  («ешқанша»

мағынасында – сұраулық сөйлемдерде).

She listens to something.

They write nothing.

No-one asks me.

My grandfather goes nowhere.

I have not got/haven`t got (менде жоқ) any sisters.

He has not got anything.

I do not go anywhere.

6.5 Келесі сұрақтарға жауап бер:

1) anybody есімдігін қай кездерде қолданамыз

А) біреу

Б) ешкім мағынасында

2) any есімдігін қай кездерде қолданамыз

А) қанша болса

Б) ештеңе мағынасында

6.6  Ағылшын  тілінің  қандай  есімдіктері қазақ тілінің есімдіктеріне  сәйкес

келеді ештеңе және бірдеңе.

6.7  Ағылшын  тілінің  қандай  есімдіктері қазақ тілінің есімдіктеріне  сәйкес

келеді ешқайда және қай жерде болмасын /где-нибудь/.

6.8 Дұрыс жауаптың астын сызыңыз:

1) I have no/anything computer.

2) There is anybody/nobody in my house.

3) Nobody/somebody can speak English language.

4) They tell nothing/anything.

5) My grandparents look nowhere/anywhere.

6) They live somewhere/anywhere in London.

7) I haven`t got any/some friends.

8) I have got no/any time.

9) A: How much time have we got?

B: None/any.

Home task:

6.9 anything,  nothing,  something,  somebody,  nobody,  nowhere,  anywhere,

somewhere

есімдіктерді

қолданып,  «Үй.  Пәтер»,  «Достар»,  «Оқу»

тақырыптары бойынша сөйлемдерді жазбаша түрде құрастырыңыз.

57

7 Практикалық сабақ

Грамматикалық тақырып: Өздік есімдіктер

Reflexive pronouns

7.1 Осы есімдіктерді оқыңыз:

Жекеше                                                Көпше

Singular form                                     Plural form

1 жақ: I- myself - мені, мені өзімді; өзіне // We – ourselves - өзіміз, өзіме

2 жақ: You-yourself- өзіңді; өзіңе// You- yourselves - өздеріңді, өздерімізді, -

ся, өзімізге

3  жақ:  He – himself - өзін; өзіне  //  They – themselves – өздерін, өздеріне,

өздері

She – herself - өзін, өз-өзіңді; өзіне // They – themselves – өздерін, өздеріне,

өздері

It – itself - өздерін; өздеріне // They – themselves – өздерін,өздеріне , өздері

7.2 Тілде қолдану ерекшеліктеріне назар аудара отырып, өздік есімдіктерді

табыңыз (жіктеу және өздік есімдіктердің контекстіне сәйкес сөйлемдегі орны)

Theodore  Dreiser,  the  American  author  best  known  for  the  novel Sister  Carrie

(1912),  introduced  a  powerful  style  of  writing  that  had  a  profound  influence  on  the

writers  that  followed  him,  from  Steinbeck to  Fitzgerald  and  Hemingway.  It  was  in

Sister  Carrie that  Theodore  Dreiser  created  a  fictional  account  that  laid  bare  the

harsh  reality  of  life  in  the  big  city  and  in  which  Dreiser  established  himself  as  the

architect of a new genre.

Dreiser was born in 1871 into a large family whose fortunes had in the recent past

taken a dramatic turn for the worse. Before Theodore’s birth, his father had built up a

successful factory business only to loose it to a fire. The family was rather thrust into

poverty, and Theodore spent his youth moving from place to place in the Midwest as

the family tried desperately to reestablish itself financially. He left home at the age of

sixteen.  After  earning  some  money,  he  spent  a  year  at  Indiana  University  but  left

school and returned to Chicago.

Dreiser  first  tried  his  hand  at  fiction  by  writing  short  stories  rather  than  novels,

and  the  first  four  short  stories  that  he  wrote  were  published.  Based  on  this,  he  was

encouraged to write a novel that would accurately depict the harsh life of the city, and

the novel Sister Carrie was the result of his effort. This novel chronicles the life of

Carrie  Meeber,  a  small-town  girl  who  goes  to  Chicago  in  a  quest  for  fame  and

fortune. As  Carrie progresses form factory worker to Broadway star by manipulating

anyone  in  her  path,  Dreiser  sends  a  clear  message  about  the  tragedy  of  life  that  is

devoted purely to the quest for money.

58

7.3 Осы сөйлемдерде сәйкес өздік есімдіктерді қойыңыз:

1) None  of  them  was  quite  knew  what  she  meant,  but  everybody  was  sure  she

couldn’t bring___ to do it.

2) The group Don’t Make a Wave Committee renamed____ to reflect the broader

goal of creating a green and peaceful world.

3) I tried to concentrate, but as I felt cold I could think only of a warm room with

a fireplace and an armchair in front of it where I can settle ___.

4) It refers to the ways ancient Greeks spoke, worshipped, understood the nature

of  the  physical  world  ___  ,  organized  their  governments,  made  their  livings,

entertained ____, and related to others who were not Greek.

5) Dead loads include the weight of the building ___ and all major items of fixed

equipment.

6) You and I may now consider ___ as tête-à-tête; Sir Nicolas won’t be much in

our way. He hears and sees nothing but ___.

7) He thought it over and over and came to the conclusion that it was not in ___

bad.

7. 4 Сөйлемдерде жіктеу, тәуелдік, өздік, белгісіздік есімдіктерді қойыңыз:

1.I’m really looking forward to spending __ pension. 2. How

important do  you think it is for  young people to visit different places before __

go to university or college? 3.  Do  you often use the Internet? Does everyone in __

family  use  the  Internet?  4.  What  sort  of  advantages  are  there  to  reading  about  a

country before you visit it? Do you think there are __ advantages? ___ people choose

to  have  a  guide,  when  they  go  to  a  very  unfamiliar  place.  5.  Students  can  get  more

personal  attention  when  they  are  taught  on  ___  own.  6.  He  found  that  three  writers

could be recognized by the way ___ wrote. 7. Mr. Black took off __ hat and holding

__  in  front  of  __  with  both  hands,  he  advanced  nervously  a  few  paces,  paused  and

stood looking around __, searching the faces of the lunchtime crowd.

7.5 «Бір-бірімізді тексереміз» тексеру тестін орындаңыз

1) He was pleased with ___ because ___of them noticed ___.

A) him, nobody, anything;

B) himself, any, nothing;

C) them, no one, nothing;

D) himself, none, anything;

E) his, any, nothing.

2) Mr. Smith wanted to talk to ___ after classes

A) I;

B) me;

C) my;

D) myself;

E) mine.

3) There are __ letters for your mother

A) some;

59

B) an;

C) something;

D) anything;

E) somebody.

4) I don’t know why Ted hasn’t invited ___ to ___ birthday

жүктеу/скачать 0,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: