Шет мемлекеттердің Ұлттық біліктілік жүйесін
жүктеу/скачать 0,96 Mb. Pdf көрінісі
|
«Жастар және қозғалыс» бастамасы жетекші бастамалардың бірі болып белгіленді. Мақсаты Еуропаның жоғары білім беру мекемелерінің жұмысы мен халықаралық тартымдылығын жақсарту және жетілдіру мен әділдік негізінде ЕО мемлекеттерінде білім берудің және оқытудың барлың деңгейлерінің сапасын студенттер мен ізденушілердің мобильділігін ынталандыру арқылы көтеру, сондай-ақ жастарды жұмыспен қамту жағдайын жақсарту болып табылады.
ЕО комиссия деңгейінде: На уровне ЕС комиссия будет работать, чтобы: - жас кәсіби мамандарға арналған мобильділік бағдарламаларының көмегі арқылы кәсіпкерлікті ынталандырудың тәсілдерін зерттеу; - формальды және формальды емес білім беруді тануды үзбек; - жастар арасындағы жұмыссыздықты азайтуға бағытталған жастарды жұмыспен қамту жүйесін құру саясатын бастау үшін жұмыс істейді. Мүше-мемлекеттер және әлеуметтік серіктестер қатысуымен бұл жастардың үйренушіліктен, сатыдан өту немесе ЕО-ның барлық мемлекеттерінде мобильділіктің өсуіне байланысты жастарды жұмысқа орналастыру мүмкіндіктерін арттыруға бағытталған «Сіздің алғашқы жұмысыңыз EURES» схемасын қоса алғандағы басқа жұмыс тәжірибесі арқылы жастардың еңбек нарығына жетуіне көмектесуі керек. Ұлттық деңгейде мүше-мемлекеттер: На национальном уровне государствам-членам будет необходимо: - барлық деңгейлердегі (мектепке дейінгіден жоғары білім беруге дейін) білім беруге және оқыту жүйелеріне тиімді инвестициялар салуды қолдауы керек; - негізгі біліктілікті қамти отырып және мектепті ерте тастап кетуді азайтуға ұмтыла отырып, кешенді тәсіл шеңберінде әр буынға (мектепке дейінгі, бастауыш, орта, кәсіптік-техникалық және жоғары) жүгіне отырып, білім берудің сапасын жақсарту керек; - ұлттық біліктілік шеңберін құра отырып және оқыту нәтижелерін еңбек нарығының қажеттіліктеріне байланыстыра отырып, білім беру жүйесінің ашықтығы мен маңыздылығын арттыру керек. Бұл ретте ЕО мемлекеттерінде біліктілік жүйесінің сан алуандығымен қоса білім беру, біліктілік және дипломдар деңгейлерін салыстыру тетіктерін әзірлеуден тұратын белгілі сәйкестіктерге деген тенденциялар байқалады. БХСЖ халықаралық жіктемесі стандартты тетік болып табылады, БХСЖ-ның соңғы нұсқасы 1997 жылы әзірленді,
23
мұнда жалпы түрде білім беру жүйесі оқыту бағдарламаларының негізінде деңгейлер және түрлері бойынша бөлінеді. Алайда, осы жіктеменің азаматтар білімінің де, еңбегінің де мобильділігін қамтамасыз ету мақсатында біліктілігін салыстыру үшін жеткіліксіз екені сөзсіз. Осыған байланысты оны өңдеу үдерістері жандана бастады. Қазіргі уақытта шет мемлекеттерде біліктіліктің әртүрлі жүйелері қолданылады, сондай-ақ қабылданған біліктілік негізінде не жатқанына және біліктілік шеңбері білім стандарттарын қаншалықты жақын көрсететініне байланысты пайдаланылатын ұғымдық аппарат да ерекшеленеді. Еуроодақ елдерінде осы жұмыс «Education and Training 2020» − «Білім беру және 2020» (ET 2020, С қосымшасы) бағдарламасымен жақсартылған. Бағдарламаны жүзеге асырудың басты мақсаты Еуроодаққа мүше-мемлекеттердің олардың білім беру және оқыту жүйелерін, оның ішінде ұлттық біліктілікті дамыту және еуропалық кеңістікте олардың салыстырмалығы тұрғысында ары қарай дамытуға қолдау көрсету болып табылады.
Ұлыбританияда біліктілік ұлттық шеңберінің 5 түрі бар:
Англия, Уэльс және Солтүстік Ирландия үшін ҰБШ (1 сурет);
Англия, Уэльс және Солтүстік Ирландия үшін сынақтық бірлік шеңбері мен біліктілігі*;
Англия, Уэльс және Солтүстік Ирландияның жоғарғы білім біліктілік шеңбері;
Шотландық сынақтық бірлік және біліктілік шеңбері*. Англия, Уэльс және Солтүстік Ирландия үшін ҰБШ жұмысқа қабілетті азаматтарға өздеріне қажетті біліктілікті алу туралы нақты шешім қабылдауға көмектеседі. Олар түрлі біліктіліктің дәрежелерін салыстырып, олардың кәсіби өсу жоладрын нақты анықтай алады. 2004 жылы осы ҰБШ жетілдіру үшін қайта қарау процессі басталды. Қазіргі кезде ҰБШ тоғыз дәрежесі бар (кіру дәрежесі және сегіз негізгі дәрежелерден тұрады). Сондай – ақ, жалпы орта, кәсіптік білім беру және білім (КББ), жұмыс орнында оқыту және оған дейінгі алған білімін қамтитын ұлттық біліктілік шеңбер жүйесі жұмыс істейді. Бұл шеңбер білімді мемлекеттік қаржыландыру жүйесінде берілген барлық біліктіліктерді көрсетеді (бұдан басқа аумақтық дәрежеде мемлекеттік жүйеден тыс немесе компаниялар мен секторларда басқа да біліктіліктер іс-әрекет етеді ). Бұл жерде ҰБШ тура кәсіптік білім берумен байланысты емес, кәсіптік біліктіліктерді білдіреді. Басқа елдерде
24
көп жағдайда біліктіліктер КББ «байланған», сондықтан, біліктілік дәрежесін көтеру, тек теория ғана емес, сондай ақ, практикасы қосылған білім беру арқылы ғана мүмкін болады. Бастапқы кезден ақ, Ұлттық біліктілік жүйесі, біліктіліктің санын рационализациялауға бағытталған. Соның нәтижесінде барлық секторлар мен дәрежелер бойынша біліктілік жүйесі құрылды. Бұл кәсіптік оқыту біліктіліктерінің санын азаюына әкеп соқтырды. Алайда, өз қызметкерлерінің дәрежесін көтеруге қызығушылық танытпайтын жұмыс берушімен анықталатындықтан, біліктілік құрамы ұлғайтылмайды. Соның нәтижесінде, нақты жұмыс орнын беру спецификасына сәйкес, қамтамасыздандыру мақсатымен бірліктердің жалпыланған дескрипторларының интерпретациясы болады. Ұлыбританияда біліктіліктер мен сынақ бірлік шеңберіне ауысу (маркермен белгіленген «*»), сынақ бірлік оқытуды біліктілік дәрежесіне ауысуға мүмкіндік берді.
Шотландтық несиелер жүйесі және біліктілік стандарттары (ШНЖБС) 2001 жылы білім беру мен даярлау жүйелерінің түрлі секторларына есептелген, құрамына 3 жүйе кіретін 12 дәрежеден құралған кешенді жүйе ретінде ресми түрде енгізілген. Бұл, жүйе Мемлекеттік білім беру секторы Кәсіптік қызмет аумағы Несиелер мен біліктіліктер
шеңбері кредитов и квалификаций* Ұлттық біліктілік шеңберлері Кәсіптік өсу жолы Сынақ бірлік оқыту есебі* Ұлттық шеңбер түрлері – 5 біліктілік Мемлекеттік емес білім беру секторы Аймақтық дәрежеде,компани ялар мен секторлардың
біліктілігі 25
дәрежесінде нақтыланған базалық талаптары бар біліктілікті «еркін» таңдауға мүмкіндік беретін жүйе ретінде жасалған. Кешенді жүйелік енгізу идеясы 1990-шы жылдардың ортасында пайда болды. ШНЖБС енгізу 1984 жылы басталған алдыңғы реформалардың ең маңызды шағы болып есептеледі. 2001 жылы ШНЖБС іске қосылған кезде, оның көптеген элементтері енгізілген не болмаса енгізудің соңғы сатысында болатын. Көптеген шотландтық біліктілік стандарттары жақсы нәтижелерге арнап жасалған, алайда, бұл нәтижелер әр-түрлі ойлармен айтылды. Стандарттардың көп бөлігі бір ізге салынды. Көптеген біліктіліктің негізі жалпылай терминдермен қаланған, сонда да, анықтамалары мен көрсеткіштерінде шамалы қателіктер бар. ШНЖБС Шотландияда барлық біліктіліктер мен аттестациямен оқытуды қамтиды. Бұл жүйе Шотландияда барлығын «ұлттық тілде оқыту» білім алуды қамтамасыз етуге, білім беру және даярлау жүйесін қамтамасыз етуге бастама алды.
Бұл жердегі маңызды мәселе ұсынылған жүйе, оның басшылығы екі мүшенің қатысуымен, партнерлік негізде жүзеге асырылады, біріншісі, құзіретті жоғарғы білім аумағындағы – біліктіліктер бойынша Шотландтық агентство (мектеп пен колледж дәрежесіндегі біліктілікті беретін негізгі мүшесі) және екіншісі, Шотландия үкіметі. Соңынан оларға колледждер қосылды (мектептен кейінгі сатыда, институциялық кәсіптік және жалпы білім берудің негізгі көлеміне жауап беретін, университеттермен қатар, көпсалалы мекемелер). Жүйеде қарастырылған біліктіліктер, қарастырылған несилер саны есебімен есептелінеді. Бірліктер мен біліктіліктер, білім беру нәтижелерін көрсету керек деп саналады, алайда, жүйе білім берудің (құзіретін) нәтижесін нақты анықтай алмайды.
қамтамасыз ету қызметі ұйымдастарған тәуелсіз кәсіптік білім беру және кәсіптік білім беру, 3-сі – университеттік білім беру. БҰШ жасау қажеттілігі келесі себептерден туындады: - халыққа кәсіптік білім беру және оқыту біліктілігін қамтудың төменгі дәрежесі; - кәсіптік білім берудің 3 жүйесі бар (Испанияда солай аталынады), және осы себептен, білім беру және оқыту туралы негізгі дипломдар мен куәліктердің де 3 түрі болады. Бұл құжаттардың бір бірімен байлынысы жоқ, олардың бір бөлігі салалық дәрежеде немесе бөлек кәсіпорындарда ғана іске асырылады. 3 жүйеден алынған, сондай-ақ, жалпы алғанда кәсіптік білім беру ролін жоғарлату үшін, білім беру мүмкіндігі мен координацияны
26
қамтамасыз ету үшін, дипломдар мен куәліктерді бірегей шеңберге интеграциялау қажеттілігі туды. Қазір бұл шеңбер азаматтарға бірлік біліктіліктерін алуға және жинауды толық қамтамасыз етуде және еңбек нарығында өзін бағалауға мүмкіндік береді. Жұмыс берушінің де кәсіпорындарда ұйымдастырылатын біліктілікті жоғарлату курстарының мазмұнын қалыптастыруға және жұмыс орнынның кандидатын кәсіптік тұрғыда бағалауға септігін тигізеді. Испанияда кәсіптік білім алу үшін жауапкершілік білім және еңбек басқармасының мемлекттік органдарға жүктелген. Қазіргі таңда құзіреттілікті орталық министрліктен 17 автономды аумақтарға беру жұмыстары жүріп жатыр.
2002 жылы («Біліктілік пен кәсіптік білім беру туралы» Заң бойынша) КББ 3 – секторын біріктіру туралы шешім қабылданды. Еңбек нарығы мен үздіксіз кәсіптік білім беру үшін оқыту бөлімдерін интеграциялауға
бағытталған. Осындай
бірлестік БҰШ тапсырмаларын қанағаттандырады, себебі, бұл жүйе берілетін куәліктер мен білім беру траекториясына, алған білім есебіне, жоғарғы дәрежедегі білім берудің жаңа бағдарламасына ауысуға бағытталған. Испаниядағы БҰШ пайда болуы құзіреттілікке негізделген 90-шы жылдардағы модульдік білім беру жүйесіне ауысуды жеңілдетті. Осы жүйе дипломдар/куәліктер және біліктіліктер негізінде де
салыстырмалы түрде ұйғарылған. Саяси және заңнамалы шешімдер де қабылданды, солардың ішінде ең маңыздысы – Ұлттық Біліктілік Институты бекіткен, 1999 жылы 5 қаңтарда шыққан № 375/999 Король декреті. Бұдан әрі, 2002 ж. 20 маусымда Ұлттық біліктілік жүйесін жасаудың негізгі принциптері мен процедуралары, сондай-ақ, кәсіптік білім берудің 3 жүйесін басқаратын механизмдері көрсетілген «Біліктілік және кәсіптік білім беру туралы» Заң қабылданды. Заңда олардың интеграциясы мен сертификаттандырудың нақтылығын қамтамсыз ету туралы тапсырмалар көрсетілген. Осы заңға сәйкес, кәсіптік білім беру, білім беру мекемелерінің түлектерін еңбекпен қамтамасыз ету және олардың әлеуметтік және экономикалық өмірінде белсенді қатысуы туралы көрсетілген. Кәсіптік білім беру жүйесін дамытудың негізгі принциптері: - КБ теңдік қолжетімдігі; - әлеуметтік партнерлердің қатысуы; - өмір бойғы білім беруді дамыту. Білім беру бағдарламасында модульдік құрылымы бар. Модульдер кәсіптік қызмет тәжірибесі есебімен жасалған. Алайда, бұл модульдер
27
сертификаттандырылмайды, сондықтан, біліктілік бірлігі ретінде қарастырылмайды. Сонымен қатар, азаматтарға өзінің білім алу қажетілігін бағалауға, жоспарлауға және «жеке кестесі бойынша» білім алуды жүзеге асыруға мүмкіндік беріледі. Испанияда кәсіптік білім беру стандарттары азаматтардың еңбек қызметінің талаптарын потенциалын қанағаттандыру индикаторы ретінде қарастырылады, осыған байланысты, кәсіптік білім беру біліктіліктері ұлғайтылған кәсіптік құзіреті түсінігіне негізделген. Қабылданатын құзіретпен байланысты мақсаттар қойылады және олар орындалуы тиіс, соның нәтижесінде мамандықтар анықталады. Бұл кәсіптер 1990 ж.Заңда көрсетілген білім беру жүйесін реттейтін кәсіптік дәрежелер мен білім беру дәрежелері бойынша бөлінеді. Осы жүйелердің барлығын білім беру және мәдениет Министрлігі, аталған Заңда көрсетілген үш тараптың қатысуымен жүзеге асырады. Жаңа біліктілік шеңберінің қалыптасуы кезінде біліктілік көлемі ең маңызды мәселе болып қалады. Осы себептен де Білім беру Министрлігі мен еңбек Министрлігі арасында келіспеушіліктер болады. Бірегей реттеу жүйесі ретінде ҰБЖ қалыптастыру мақсатымен 2002 ж. Заңға сәйкес, Ұлттық каталогында көрсетілген мамандықтар тобы (кең кәсіптік аумақ) мамандықтарға негізделе отырып Ұлттық кәсіптік каталог жасалды. Кәсіптік білім беру модулінің Каталогы Ұлттық кәсіптік каталогтың бөлігі болып табылады, оның ішінде түлектердің құзіреті мен білім беру бағдарламасына қойылған талаптары бар. Модульдер каталогы түрлі дәрежелер мен бағдарламалар арасындағы эквивалентті орнатуға негіз болып табылады. Сонымен, ҰБЖ (2 сурет) мыналардан тұрады:
- Мамандықтар тобының Ұлттық каталогы; - Кәсіптік біліктіліктердің Ұлттық каталогы;
- Білім беру модулінің Ұлттық каталогы. БҰШ басты мақсаты – компаниялар қабылдайтын жергілікті спецификасын көрсететін сертификаттандыру жүйесін жасау. Бұл сараптамада және локальдік жақындастыруды қолдану кезінде орындалады. Кәсіптік біліктіліктердің Ұлттық каталогының құрылымын өкімет бекітеді. Каталогты еңбек аумағының дамуы бойынша жаңартуға болады. Заң біліктілікті біртіндеп қабылдау мүмкіндігін де қарастырады (біліктілік бірлігін жинау).
28
Қабылданған біліктілікке сәйкес, дипломдар мен сертификаттарды мемлекет бекітеді. Білім беру және қордың қысқартылуы бойынша қызмет көрсетуге жауап беру мемлекетке жүктеледі. Сондай ақ, Заң мемлекет пен автономды аймақтар арасындағы келісім аумағында білім беру орталығы мен профильдік салалық орталықтарды қалыптастыруды жүзеге асырады. Бұл орталықтар Каталог шеңберінде білім беру бағдарламаларының барлық түрлерін жүзеге асыруға құқылы.
2 сурет – Испанияның Ұлттық біліктілік жүйесі
Кәсіптік білім беруді дамыту принциптеріне мыналар жатады: - жеке тұрғыдан даму және еңбекке құқықты жүзеге асыру; - азаматтардың барлық санаттары үшін кәсіптік білім алуды қол жетімді ету; - білім беру бағдарламасын жүзеге асыратын мемлекет, әлеуметтік серіктестік, университеттер, сату палаталары және құрылымдары арасындағы әлеуметтік мүшелік ету және бірге қызмет ету; - бірегей нарықты құру үшін және жұмыс күшінің еркін орын ауысуы үшін, кәсіптік білім беруді ЕО критерияларына сәйкестендіру; - барлық дәрежедегі басқару мүшелерімен бірге қызмет ету; - экономикалық даму мен аймақтық қажеттіліктерді есептеу. Әрбір дәрежені біліктендіру үшін құзіртеке талаптар қойылды. Кәсіптік білім алудың орта дәрежелі біліктілігі техниктің кез –келген Испаниядағы кәсіптік білім беру
Тәуелсіз
Еңбекпен қамтамасыз ету
қызметі
университеттік интеграцияланған, үздіксіз білім беру
туралы» Заң, 2002 ж.
Ұлттық біліктілік институты, 1999 ж. Кәсіптік біліктіліктердің ұлттық каталогы
Білім беру модулінің ұлттық каталогы
Мамандықтар тобының ұлттық каталогы
Испаниядағы ҰБЖ
29
кәсіптік аумаққа тән, еңбек жағдайлары шеңберінде біліктілік іс- әрекеттер жасай алуы тиіс. Бұл техниктің қызметінде құралдарға, әдістерге және нәтижелерге тәуелсіз тексеру жүргізуге мүмкіндік бере алады. Біліктіліктің бұл дәрежесі жұмысшы біліктілігінің дәрежесіне немесе орта біліміне жауап береді және сәйкес сертификаттармен мақұлданады. ЕБШ тұрғысынан қарағанда бұл дәреже ІІ дәрежеге сәйкес келеді. Осылайша, Еуропалық біліктілік шеңберіне сәйкес біліктілік дәрежесі тұрғысынан алғанда, кәсіптік білім беру және орта білім туралы сертификаттардың сәйкестігі орнатылады.
Біліктіліктің жоғарғы дәрежесін алу үшін техник сол немесе басқа кәсіптік қызмет аясында еңбек жағдайлары шеңберінде іс- әрекет ете алуы тиіс. Мысалы, техникалық және ұйымдастырушылық қызметтерді бірге алып жүруі және процесстер мен қорларды өз бетінше анықтап, басқа техниктердің жұмысына басшылық ете алуы тиіс. Біліктіліктің бұл дәрежесі орта дәрежелі техникке және университеттік емес жоғарғы біліміне сай келеді және сәйкесінше сертификатпен мақұлданады және ЕБШ –ің ІІІ-і дәрежесіне сәйкес келеді. Ұлыбритания мен Испанияда кәсіптік стандарттар мен біліктілік салаларын жасау үшін қолданылатын еңбек нарығындағы топтастыру кәсіптік қызмет аясы экономикалық қызмет немесе секторлардың түрлері бойынша тең емес. Бұл аймақтар қызметкерлерге білім нәтижесі мен білім беру және біліктілігіне талаптарды «байлап қою» қажеттілігінен бөлініп шығады, ал олардың көлемі елдегі еңбек нарығының іс жүзіндегі бөліктеріне сәйкес келеді. Сонымен қатар, бұл топтамалар басқа мақсаттарды көздеп отырғандықтан, білімді топтастыру Халықаралық стандарттарын (БТХС) қайталамайды. Басқаша айтқанда, басқа мақсаттарды көздеп отырғандақтан, бұл жіктеуіштер Халықаралық стандартты білім беру біліктілігін (ХСББ) қайталамайды. Кәсіптік стандарттар мен мамандықтардың біліктілігін әзірлеуде пайдаланылатын біліктілік біліктілікті қалыптастырудың негізін қалаушы кәсіптік стандарттарды қалыптастыратын шартты конструкт болып табылады, қандай да бір түрмен қалыптасқан КБ бірліктері осының арқасында оқыту және біліктілік модулдерімен тікелей байланыса алады. Италияда БҰШ қалыптастыру бойынша жұмыстар 2006 жылы еңбек Министрлігі БҰШ-ы жасауға және енгізуге бағытталған
30
«Ұлттық кестені» ұсынған кезде басталды. Еңбек Министрлігінен басқа шеңберді жасауға мына қызығушы тараптар, білім Министрлігі, университеттер, аймақтық және әлеуметтік серіктестіктер қатысты. Бұл қызметтің мақсаты осы қызығушылық танытқан тараптармен бекітілген (және еңбекпен қамтамсыз ету қызметі) барлық дәрежедегі біліктілік пен дипломдарды бір шеңберге біріктіру болып табылады. Осының нәтижесінде игерілген мәнмәтіннен тәуелсіз білімді көтере алатын ұлттық критерийлер мен әдістемелердің анықтамасы қалыптасады. Бұл жерде де білім беру нәтижесі басты роль атқарады. Германияда біліктілік шеңберлері бойынша жұмыс 2006 ж.басталды және қазіргі уақытта ҰБШ жобасы бар. Неміс БҰШ негізгі мақсаты қажетті білімдер мен тәжірибелерді алу үшін, формальді және формальді емес жолын есепке ала отырып, біліктіліктердің икемді жүйесін жасау болып табылады. Осы жүйеге ауысу негізгі тараптардың - Федералды министірлік пен жұмыс беруші ұйымдастырушыларының қолдауымен жүзеге асырылды. КББ бірнеше жүйесі әрекет етеді: - КББ бекітілген мамандықтарын алу үшін білім (екі жақты жүйе);
- оқу мекемелері базасында мамандықтарды алу бағдарламалары; - федералды және жергілікті дәрежеде бекітілген қосымша білім беру мамандықтары; - үшінші білім алу бағдарламалары. Екіжақты жүйе шеңберінде бекітілген неміс біліктіліктері қосымша әлеуметтік, экономикалық және мәдени қызметтерді атқарады. Еңбек ақысы және әлеуметтік жәрдемақы және жұмыссыздық бойынша жәрдемақы алу құқығы КББ сәйкес біліктілігіне тікелей байланысты. Бұдан басқа, әдетте, қызметкерлердің мүддесін қорғайтын кәсіподақ мүшелері – кәсіптік білім беру біліктілігі бар тұлғалар. Кәсіподақ тұрғысынан қарағанда біліктіліктің тіркеу бөлігі құзіреттіліктің нақты бір бөлігін қарастыратын, біліктілік сөзінің ұғымына қауіп төндіруі мүмкін. Қазіргі уақытта Германияда білім берудің нәтижесі негізінде үздіксіз білім беру үшін, кешенді ұлттық біліктілік жүйесі жасалып жатыр.
ҰБЖ (3 сурет) жалпы, кәсіптік-техникалық және жоғарғы білім жүйесінде алған біліктіліктерден тұрады.
31
3 сурет– Германияның Ұлттық біліктілік жүйесі
Біліктілік көлеміне қатысты көптеген пікірталас айтылуда, және де
біліктіліктер неғұрлым кең болуы керек және жалпы білім берудің көп бөлігін құрау керек деген ойлар айтылып жатыр. Бұл еңбек процесі өзгеруінің және ұйымдастыруының тез екпіні нәтижесінде туындап отыр. Сондықтан да, жұмыс берушілер, қызметкерлерден кәсіптік дағдылар мен білімдерден бөлек, командамен мүшелерімен жұмыс істей алуын талап етеді. Осылай, қазіргі уақытта біліктілік бұрынғыға қарағанда, еңбек тапсырмалары мен еңбек рольдері шеңберінде жүзеге асырылатын қызметтерді біріктіріп, көп бөлігін қамтуы тиіс, бұл біліктілік иегерінің қызметке тұру мүмкіндігін ұлғайтады. Кәсіптік білім беру туралы Заң бойынша, кәсіптік білім берудің екі жақты біліктілігі, тек «сәйкес мамандық пен дағдыға жеткілікті түрде сұраныс болған жағдайда» критерийімен сәйкес болғанда ғана қабылданады. Екі жақты білім үшін біліктілік көлемін, оқытуға жаңа талаптарды жасаумен айналысатын арнайы комиссия анықтайды. Кәсіптік білім берудің екі жақты біліктілігі әр түрлі қажеттілік пен тапсырмаларды есептеуші конструктор болып табылылады. Мысалы осылайша, бірнеше мамандықтарды қамтып, түлектердің жұмысқа орналасу мүмкіндігін ұлғайтуы тиіс. Біліктіліктің көлемі нарыққа
шығатын осы
біліктілік тасымалдауының бастама деңгейіне қатысты кәсіптік іс-әрекеттің шыншыл тәжірибесін және әлеуметтік серіктестіктердің пікірін есепке алады. ҰБЖ жасау ЕОБ проектісіне сәйкес келеді. ҰБЖ мақсаты Германияда алынған біліктілікті, ЕОБ салыстыру мүмкіндігі, сондай ақ, Екі жақты
Германияның ҰБШ
Біліктілікті бекітудің икемді жүйесі Кәсіптік мектеп
заведениях қосымша үшінші
Кәсіптік білім беру: Білктілік көлемі
Жалпы білім компоненті Кәсіптік дағдылар мен білімдер
Үстірт білім беру Үстірт
емес білім беру
32
Германия азаматтарының орнын еуропалық еңбек нарығында бекіту үшін механизм ретінде қолдану болып табылады. Негізгі мақсаттары: а) неміс біліктілік жүйесіндегі айқындылықты көтеру; б) сапа сенімділігін, мобильдігін және қамтамасыз етуіне жол беру; в) біліктілік арасындағы эквиваленттік пен айырмашылық түсінігін жақсарту; г) Еуропаның басқа елдерінде неміс біліктілігін қабылдауына көмектесу; д) Германия мен еуропаның басқа елдер арасындағы және Германия ішіндегі білім алушылар мен қызмет етушілердің мобильдігіне қол ұшін беру; е) дағдылар мен жаңа білім алуға бағытталған біліктіліктер; ё) білім беру нәтижелерін күшейту; ж) үстірт және үстірт емес білім беруді тексеру және қабылдау үшін мүмкіндікті күшейту; з) «Өмір бойғы білім алу» жобасының жүзеге асырылуына көмектесу. ҰБЖ жасау сатысында сегіз дәрежелі құрылым ұсынылды. Дәреже дискрипторлары нақты біліктілікті алу үшін қажетті құзіреттілікті сипаттайды. ҰБЖ жобасы құзіреттілігінің екі санаты бар: кәсіптік және жеке.
Германияда жоғарғы білім бітіру туралы дипломдар халықаралық еңбек нарығында жоғары бағаланады. Германияда білім алу, неміс дипломдары және сертификаттары Еуропа мен барлық елде қабылданады. Шет ел студенттерінің қызығушылығын тудыруы жағынан Германия Ұлыбританиямен АҚШ- тан кейінгі екінші орынды бөліседі. Ең маңыздысы: Жоғарғы білім беру мекемелерінің талаптарын орындаған жағдайда, Германияда кез келген адамға білім алуға болады. Германия университеттерінде 160000 астам шет ел азаматтары білім алып жатыр. Германияда университеттерде оқуын бітірген кезде студент мамандығына байланысты – диплом (Diplom), магистрдің академиялық дәрежесі (Magister) ала алады, немесе, түлек ретінде мемлекеттік емтихан (Staatsexamen) тапсыра алады (осының барлығының біліктілікатауы бірдей). Сонымен қатар, соңғы кездері, дүниежүзінде қабылданған академиялық дәрежелерді оқыту бағдарламалары енгізілді: бакалавр (Bachelor/Bakkalaureus, B.A., B.Sc., B.Eng.) және шебер (Master, M.A., M.Sc., M.Eng.). Гуманитарлық ғылым және социология бойынша кәсіптік біліктілік алуға бірінші қорытынды емтихан академиялық магистр
33
дәрежесін (Magistergrad) алу болып табылады. Ол үшін студент екі салалық пән бойынша емтихан тапсырады немесе, бір салалық және екі қосымша (Nebenfach) пәннен емтихан тапсыруы тиіс. Сондай ақ, студенттер ғылыми жұмыстар жазады. Германияда білім алып біткен соң, мемлекеттік қызметкер (мұғалім,сот) ретінде қызмет атқаруға құқық беретін немесе мемлекет бақылауында болатын (дәрігерлер, заңгерлер, фармацевттер) мамандықтар бойынша мемлекеттік емтихан тапсырылады.
жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|