Тулеш Ұлжалғас
Таризымызда орын
тепке әйгілі істердің,
күрестердің,
тартыстардың
жалпы аңғарын, ұлы
сарынын, ақиқат
желісін скқтап,
келешек әулеттерге
жеткізе білгендігі
қазақ ауыз
әдебиеттінің әрі
танытқыштық, әрі
тәрбиелік, әрі
эстетикалық сипаты
деп бағалау керек.
Орхон Ескерткіштері және эпикалық дәстүр.
Тулеш Ұлжалғас
VI-VIII ғасырларда тасқа жазылған Орхон
ескерткіштерінің дүние жүзілік өркениет тарихынан
алатын орны үлкен.
Орхон ескерткіштерінің ең көрнектілері:Күлтегін,
Білге қаған, Тоныкөк жазуларында, түркі аңыз,
дастандарында жиі кездесетін сарындардың орын
алғаны назар аударарлық болыр көрінеді.
Мифтік, эпикалық уақыт пен кеңістік.
“Күлтегін” жазуындағы “Жоғарыда көк тәңірі,
төменде қара жер жаралғанда екеуінің
арасында адам баласын басқаруға ата-баба
жаралды. Бумын қаған, Істеми қаған отырған
түркі халқы елін, заңын ұстай білген иелік
еткен” деген сөздер мифтік дәуір ұғымының
елесі.
Киелі мекен. Орхон жазуларында
түркілердің құт мекені, қасиетті қонысы
Өтукен туралы жиі айтылады, Өтукеннің
негізгі мазмұны түркілердің ырысты жері,
байлығы, бақыты, тағдыры дегенге саяды.
Тулеш Ұлжалғас
Қаһарманның жедел жетілуі,
асқан ерлігі. Көне түркі
жазуында батырдың
соғыстағы қайратын, жауды
жасқандырған айбатын
мадақтайтын теңемелер көп.
Сол кездегі түркі халқаның
Достарыңызбен бөлісу: |
