Тәрбие жүйесінің қалыптасып, дамуында келесі 4 кезеңді атауға болады: 1-кезең – жүйені жобалау (бұл кезеңде сынып оқушыларының қызығушылығын, қабілетін,мінез-құлқын, т.б ерекшеліктерін зерттеу жұмысы атқарылады);
2 кезең – жүйенің қалыптасуы (бұл кезеңде оқушылардың өзара қарым-қатынастарының қалыптасып, ұжымдық бірлікті сезінуіне бағытталған бірлескен әрекеттерге ерекші мән беріледі, сыныптың жеке дәстүрлері қалыптасады.);
3 кезең - жүйенің тұрақты жұмыс істеуі (өзіндік бастаманы,өз бетімен әрекет етуді дамыту, қабілеттерінің дамуына қолайлы орта қалыптастырылады);
4 кезең – жүйе жұмысын аяқтау немесе қайта жаңарту (бұл жерде екі бағыт болуы мүмкін: бірі сыныптағы ең үздік әрекеттің,әдістің барлық мектептің игілігіне айналуы; екіншісі – жаңа әдіс, әрекет, тәсілдерді табу арқылы сынып тіршілік-әрекетін жаңарту).
Сыныптың тәрбие жүйесін құру мен модельдеу жоспары
Жұмыстың негізгі бағыттары
қыркүйек
қазан
қараша
желтоқсан
1. Сынып оқушыларын, олардың қарым-қатынасын,бір-бірімен тілдесуін, сыныптағы әрекетін зерттеу
2. Сынып қауымдастығының тіршілік әрекетін, келешегін, мақсат, міндеттерін жобалау, бағытын анықтау
3. Сыныпты ұжым ретінде қалыптастырудағы, топтастырудағы, дамуға қолайлы орта құрудағы біріккен әрекет
Сынып жетекшінің сыныптың тәрбие жүйесін құруда қолданылатын әдіс-тәсілдері мен әрекет түрін келесі кестеде көрсетілген:
Әркеттің негізгі бағыттары
Міндеттері
Міндеттерді жүзеге асыру құралдары
Сынып оқушыларын, олардың қарым-қатынасын,бір-бірімен тілдесуін, сыныптағы әрекетін зерттеу
1. Сынып оқушыларының қызығушылығын,қажеттілігін, икемділігін,басқа жеке ерекшеліктерін зерттеу
2.Сыныптың ұжым ретінде қалыптасу деңгейін, бір-бірімен қалыптасқан өзара қарым-қатынас жаңдайын анықтау
3. Сыныптың жалпы тіршілігіне қатысы бар ата-аналардың,басқа да адамдардың тәрбиелеу мүмкіндіктерін анықтау
4.Тәрбие жұмысының әсерін, тиімділігін анықтау.
1. Сауалнама,танымдық-дамыту ойындары , қоғамдық белсенділігін, шараларға қатысу себебін зерттеу әдісмемесі ,қызығушылығы мен әуестігінің картасын құру.
2.Танысу, өзінің қабілетін, мүмкіндігін ашуға бағытталған сынып сағаттары
3.Социометрия әдісі арқылы сынып белсенділері мен қамтылмай қалған оқушыларды,жалпы сыныптың ұжым ретінде қалыптасу деңгейін анықтау классе.
4.Сыныптың шығармашылық бірлескен әрекеттері (танымжорық, мерекелер, қойылым дайындау т.б)
5.Тест, сауалнама арқылы оқушылар мен ата-аналардың сыныптың тәрбие жұмысымен, жалпы тіршілігімен қанағаттану деңгейін анықтау .
2. Сынып қауымдастығының тіршілік әрекетін, келешегін, мақсат, міндеттерін жобалау, бағытын анықтау
1. Сынып ішіндегі күнделікті әрекетті,тіршілікті оқушыларға жағымды етіп ұйымдастыру арқылы сынып бейнесін қалыптастыру
2. Мектептің тәрбие кеңістігінде сыныптң орнын анықтау.
3. Сынып ұжымының дамуында қоршаған ортаның жағымды әсер ету мүмкіндіктерін анықтау
1.Оқушыларды ұйымдастыру, әрекетке баулу ойындары .Ұжымдық-шығармашылық шаралар. «Мен оқығым келетін сынып» атты жобалар мен идеялар байқауы.
2.Қызығушылық,әуестікті дамытатын ойындар.Ата-аналар жиналысы «Мектеп + отбасы + балалар = ?», Сыныптың ережесін қабылдау, рейтинг көрсеткіштерін әзірлеп, шығару.
3.Сыныпты ұжым ретінде қалыптастырудағы, топтастырудағы, дамуға қолайлы орта құрудағы біріккен әрекет
1. Сыныптың ішінде эмоционалдық- психологиялық жағымды ортаның қалыптасуына атсалысу
2.Сынып ұжымында тәрбие жүйесінің үлгісін байқап көру.
1. Танымжорықтар, мектептен тыс мекемелермен біріккен әрекеттер, Сынып белсенділеріннің жұмысын ұйымдастыру, қортындылау.
2.Сайыстар мен байқауларға қатысу.
3. Қайырымдылық акцияларын ұйымдастыру,қатысу.
4.Қоғамдық маңызы бар әрекеттерге белсене қатысу
Тәрбиелеу мақсаты: Жан-жақты үйлесімді дамыған, әлеуметтік бағытталған, дұрыс шешім қабылдай алатын тұлғаны тәрбиелеу
Әртүрлі жастағы балалар үшін басты әлеуметтік құзіреттілік негізіндегі тәрбие мақсаттары:
Оқушылар дың әлеуметтік құзіреттілік тері
1-4 сынып
5-7 сынып
8-9 сынып
10-11 сынып
Танымдық
Қызығушылық,құмарлықты дамыту
Танымдық қызығушылық,ықыласты дамыту
Танымдық белсенділікті дамыту
Танымдық белсенділікті қалыптастыру
Қоғамдық
Мектеп пен отбасына сыйластықты дамыту
Адамдарға сыйлыстықты, қадірлеуді дамыту
Қоғам мен билікке құрметті дамыту власти
Азаматтық ұстанымын қалыптастыру
Еңбек
Еңбексүйгіштікті дамыту
Еңбекке қызығушылықты дамыту
Еңбекке қажеттілікті дамыту
Кәсіби өз орнын табуға дайын болу қабілетін қалыптастыру
Экологиялық
Табиғатқа ұқыпты қарауды дамыту
Экологиялық сауаттылықты дамыту
Экологиялық мәдениеттілікті дамыту
Экологиялық қажеттілікті,мұқтаждықты қалыптастыру
Көркемдік
Сұлулық сезімін дамыту,баулу
Көркемдік талғамды дамыту
Көркемдік мәдениеттілікті дамыту
Ақиқатқа, болмысқа көркемдік қарым-қатынасты қалыптастыру
Жеке дара
«Мен - адаммын» ұғымын дамыту
«Мен - тұлғамын ұғымын дамыту
Өзін-өзі және өзара сыйластықты дамыту
Жеке дара және дүниеге көзқарасын қалыптастыру арқылы өз болмысын анықтау
