Басты жүктер. Басты жүктер – орамдағы және орамсыз даналанған жүктер. Орам түрі бойынша ыдысты-орамдағы жүктер (қаптарда, қораптарда, жәшіктерде), сонымен қатар ірілендірілген және көліктік бірліктердегі жүктер (пакеттерде, жаймаларда,трейлерлерде,контейнерлерде,лихтерлердежәне
т.б.).
Қалыптағыжүктер–бұлыдыссызжәнеорамасызжүктер
(құбырлар,металлконструкцияларыжәнебасқалары).
Бастыжүктерөлшемдері,салмақтарыжәнегабариттері бойынша бөлінеді.
Жеңілсалмақтыжүктерге1тсалмаққа2м2орыналатын жүктер (жүн, темекі, мақта және т.б.) жатады.
Ұзынөлшемдіжүктергежүкорныныңұзындығы3м-денкөп жүктер жатады.
Габариттік емес деп өздерінің габариттері бойынша кеме бөлмелеріне,теміржолвагондарына,платформаларға,жолдарға, автомобиль кузовтарына және т.б. өлшемдері бойынша сыймайтын жүктерді атайды.
Жүктердің көліктік сипаттамалары мен физикалық- химиялық қасиеттеріне тасымалдаудың ұзақтығы мен көліктің қолданылатынтүрлерінесәйкесбастыжүктердікелесітүрлерге бөлуге болады:
контейнермен тасымалданатын жүктер, оларды контейнермен тасымалдауға болады, бірақ экономикалық жағынан дұрыс емес;
іріктелген бірліктерменжүктерді пакеттерде,жаймаларда, паллеттарда, роллтрейлерде немесе арнайы көп осьті арбаларда тасымалдаған дұрыс;
түсірілуіментиелуіөздігіненнемесетіркемеәдісіарқылы жүргізілетін жүктер (автотехника, ауылшаруашылық техникасы, көлік жабдықтары және т.с.с.).
Жалпылама жүктер.Көліктің барлық түрлерімен тасымалданатын жүктердің негізгі бөлігін (салмағы бойынша) құрайтын жалпылама жүктер төрт негізгі категорияға бөлінеді: құйылмалы,үйілмелі,шашылмалыжәнеорманжүктері.
Құйылмалы жүктерге құйып тасымалдауды талап ететін сұйық жүктер жатады. Олардың негізгі бөлігін (90% жоғары) мұнай және мұнай өнімдері құрайды. Сонымен қатар оларға химияөнеркәсібіөнімдері(жанатынгаздар,қышқылдар,сілтілер, бояғыштар, бояулар және т.б.) және асты дәмдеуші өнеркәсіп өнімдері(спирттер, майлар, шараптар, сүт және т.б.) жатады.
Мұнайөнімдеріерекшетоптықұрайды.Оларашықтүсті (бензин,керосин,газдыконденсатжәнет.б.),қошқылтүсті
(мазут, отынның ауыр сорттары, өнделмеген мұнай), көбінесе мұнайдыайдаужолыменалынатынсұйықмайлауматериалдары және т.б. болып бөлінеді.
Үйілмелі жүктер. Бұл категорияға ыдыссыз тасымалданатын және үйіп транспортировкалау арқылы жүк орындарына таратылатын жүктер (көмір, кен, дәнді-дақылдар, кен мен көмірдің концентраттары, тұз,өнделмеген қант және т.б.) жатады. Олардың көп бөлігі шектелген өлшемдегі біртекті немесе біртексіз бөліктерден тұрады.
Бөліктердің өлшемдеріне (немесе гранулометрлік құрамына) тәуелді үйілмелі жүктер келесі негізгі топтарға бөлінеді: ең ірі (бөлшектердіңөлшемі320ммжоғары),ірі(61-320мм),ұсақ(10- 60мм),дәнніңөлшеміндей(0,5-9,0мм),ұнтақтүрінде(0,05-0,49 мм), тозаң түрінде (0,05 мм аз).
Шашылмалы жүктер. Бұл категорияға үйілмелі жүктер сияқты, орны мен ыдысы есебінсіз тасымалдауға қабылданатын, шашылатынжүктержатады,үйілмеліжүктерденерекшелігіолар үйіліп емес шашылып тасымалданады. Олардың негізгі сипаттамасы шашылмалылығы, транспортировкалау барысында олардыңжылжымалылықдәрежесінанықтайды.Шашылмалылық жүктің шашылмалы салмағының ішкі күштерін тарату сипатымен анықталады. Олардың жылжымалылық дәрежесі табиғи откос бұрышының шамасымен және қозғалысқа ішкі қарсыласу күшімен сипатталады. Қозғалысқа қарсыласу жүктің сырғанау бетібойыншақаттыбөлшектергеүйкелісініңқарсыласукүшімен олардыңбір-біріменбайланысуынақарсыласу,яғнибөлшектердің ілінісуі күшінің қосындысы болып табылады.
Осыдан, шашылмалы жүктерді ауыстыру механизмі бойыншаекітүргебөлугеболады:«құрғақауысуға»ұшыраған жүктержәнеылғалданғанжағдайдаауысуғаұшырағанжүктер. Ылғалданған жағдайда ауысуға ұшыраған жүктер тиксотропты депаталады.Мұндайауысудыңпайдаболуышашылмалыжүкте ылғалдың болуына тікелей тәуелді.
Тасымалдауғаұсынылатынорманжүктерінкелесітоптарға бөледі: дөңгелек тәріздес ағаштар, жартылай дөңгелек пластиналар, араланатын материалдар, тіреуіштер мен бектілетін орман ағаштары, шпалдар, бағыттауыш және көпір түріндегі ағаш кесінділері,жұқартылғанағаштар,ағашталшықтарыменағаш
үгінділеріненжасалғанплиталар,ағашотындары.
Дөңгелек тәріздес ағаштарға бөренелер, бағандар және т.б. жатады. Ұзындығы бойынша ол ұзын (6,5 м жоғары), орташа (3,75 м-ден 6,5 м-ге дейін), қысқа (2-ден 3,75 м-ге дейін) болуы мүмкін. Соңғысына кен орындарына қажетті тіреулер, ағаш отындары және т.б. жатады. Араланатын материалдар өңдеу тәсілдері бойынша кесілген және кесілмеген болып бөлінеді. Өлшемдеріне тәуелді араланатын материалдарды тақтайлар деп атайды, олардың қалыңдығы 100 мм-ден кем емес (ені қалыңдығынан кем дегенде үш есе артық) және қалыңдығы 100 мм-ден артық болатын ағаш қиындылары (брус) (ені қалыңдығынан ең көп дегенде екі есе артық) болып табылады.