Соңғы жылдары органикалық қосылыстарды бөлу үшін хроматография әдісі жиі қолданылады. Бұл әдісті 1906 жылы орыс ғалымы М.С. Цвет ашқан. Хроматография әдісі заттардың адсорбциялану қабілетіне негізделген.
Хроматография — газ, бу, сұйық немесе еріген заттар қоспасын сорбциялық әдістермен бөлу. Хроматография сорбциум процестерге негізделген, ол газдардың немесе сұйықтардың, кеуекті сорбциум орта (сорбенттер) арқылы өтетін сұйықтардың салыстырмалы қозғалысына бағытталған жағдайда жүзеге асады.
Хроматография — газ, бу, сұйық немесе еріген заттар қоспасын сорбциялық әдістермен бөлу. Хроматография сорбциум процестерге негізделген, ол газдардың немесе сұйықтардың, кеуекті сорбциум орта (сорбенттер) арқылы өтетін сұйықтардың салыстырмалы қозғалысына бағытталған жағдайда жүзеге асады.
Хроматография аналитикалық химияда, органикалық және бейорганикалық қосылыстарды талдауда, заттарды бөлу және тазарту үшін химиялық технологияда кеңінен қолданылады.
Негізгі ұғымдар
Сорбция – газдардың, сұйықтардың және сұйық буларының және еріген қосылыстардың қатты немесе сұйық (сорбент) бетінде сіңірілуі (жұтылуы);
Элюирлеу – қозғалмайтын фаза қабаты арқылы қозғалмалы қосылыстың өту процесі;
Элюент – қозғалмайтын фаза арқылы өткен еріткіш немесе газ– қозғалмалы фаза;
Элюат – колонкадан шыққан құрамында зерттелетін компонент бар қозғалмалы фаза;
ХРОМАТОГРАФИЯ НЕ ҮШІН ҚОЛДАНЫЛАДЫ?
Хроматографияны Ресейде 1906 жылы итальян тектес ботаник Михаил Цветт (кейде Цвет деп жазады; 1872-1919) дамытты, ол оны хлорофилл сияқты өсімдік пигменттерін зерттеуге пайдаланды. Барлық ұлы ғалымдар сияқты, Цветт те алдыңғы зерттеушілер бастаған техниканы қолданды және дамытты, сондықтан оны шынымен хроматографияның «өнертапқышы» деп атауға бола ма деген күмән туады. XNUMX-шы ғасырда химиктер хроматографияның күрделі қоспалардың барлық түрлерін зерттеуге және бөлуге арналған керемет әдіс екенін анықтады. Ол қазір сот медицинасында, ластануды бақылауда кең қолданылады ластаушы заттардың аз концентрациясын анықтау ауа және су сынамаларында белгісіз) және тамақ, парфюмерия, мұнай химиясы және фармацевтика өндірісі сияқты салалардағы күрделі қоспаларды зерттеу. Хроматографияның үлкен артықшылықтарының бірі - оның ұсақ үлгілермен және төмен концентрациямен жұмыс жасауы.