СӨЖ №1 Тақырыбы:«Үңгір аллегориясы:қазіргі оқылу» тақырыбына сараптау жұмысын жасау
ПМНО АКТ2курс студенттті Орындаған:Сулейменова А.Ж Тексерген:Джанкадыров.С.С Алматы 2022-2023 Осыдан екі мың төрт жүз жыл бұрын атақты ежелгі грек философы және ойшылы Платон: «Біздің өміріміз кепілге алынған үңгір қабырғасындағы көлеңкелерді бақылап тұрады» деген. Бұл сұрақтардың барлығына жол бойымен алға жылжу немесе теңізде жүзу, тау шыңын бағындыру, кітап немесе ойын, мүмкіндіктер кеңістігі сияқты әртүрлі метафоралар арқылы жауап беруге болады. Платонның өмір - адам барымтадағы үңгір қабырғаларындағы көлеңкелердің жыпылықтауы деген пікірін айтқанына шамамен 2400 жыл өтті.Платон сипаттаған әңгімеде бірнеше тұтқындар дүниеге келген күннен бастап үңгірге қамалды және оның қабырғаларынан тыс әлемді мүлде көрсетпейді. Барлық тұтқындар шынжырмен байланған және бұрылу мүмкіндігінсіз кіреберіске арқаларын қойып отырады. Артындағы оттың жалыны үңгір ішіндегі кеңістікті аздап жарықтандырады. Кейде жануарлар үңгірдің жанынан жүгіріп өтіп, адамдар өтіп кетеді, олардан сәйкес көлеңкелер үңгір қабырғасында ойнай бастайды. Тұтқындар қабырғадағы көлеңкелердің билеріне қызыға қарап, оларды зерттеуге тырысады, бұл шынымен бар нәрселер екеніне шын жүректен сенеді.Күтпеген жерден үңгірге қамалғандардың бірі бостандыққа шығып, алғаш рет үңгірден шығады. Ол Күннің жарқыраған сәулесінен соқыр болады және ол өзіне бейтаныс жаңа ортаға тап болып, қатты адаса бастайды. Ал басқа адамдар оған шын мәнінде бұл шындық екенін және тұтқындар көрген көлеңкелер шындықты ғана көрсететінін айтқан кезде, ол оған сенбейді. Өйткені көлеңкелер оған әлдеқайда шынайы болды. Бұрынғы тұтқынның көзі күн нұрына бейімделе бастағанда, ол алдымен судағы жарқырау мен шағылысуды, сосын дүниенің айналасындағы заттарды, сайып келгенде, ол көрген нәрсенің бәрін жарықтандыратын Күннің өзін ажырата бастайды. Белгілі бір уақыттан кейін көргеніне таң қалған тұтқын өзінің таңғажайып жаңалығы туралы айту үшін үңгірге қайта келеді.Енді оның көзі ашық жарыққа үйреніп қалғандықтан, қабырғадағы өзіне нағыз зат болып көрінетін көлеңкелерді ажырата алмайды. Басқа тұтқындар оның үңгірлерінің сыртында көзін жоғалтқанына сенеді және соқыр болып қаламыз деп қорқып, үңгірден кеткісі келмейді.
Үңгірдегі тұтқындардың оқиғасын мысалға келтіре отырып, Платон жұртшылыққа ғалымдар мен философтардың адамдарды ағарту жолында қандай қиындықтарға тап болатынын көрсеткісі келді.
Көптеген адамдарға надандықта өмір сүру ыңғайлы болғандықтан, олар жаңа білім бергісі келетіндерді агрессиямен кездестіреді.
Д.Джонстонның пікірінше, философ «шындықты көру үшін өмір сүретін адам» ретінде бейнеленген. Оның әдемі нәрселерге, жақсы істерге, әділеттілікке деген сүйіспеншілігі жоқ, бірақ ол абсолютті сұлулықты, абсолютті жақсылықты және абсолютті әділетті жақсы көреді. Жай ғана әдемі нәрселерді, жақсы істерді немесе жай әрекетті жақсы көретін адамның бір ғана пікірі бар, бірақ білімі жоқ.
Не бар және не жоқ деген пікір қате болуы мүмкін. Пікір – бар нәрсе мен жоқ нәрсенің арасындағы байланыстырушы қызметін атқаратын тек ерекшелік. Пікір жеке объектілердің қасиеттерін сезіну әлемін білдіреді. Философ болса, білімі бар. Ненің бар және ненің жоқ екенін білу қате болуы мүмкін емес. Менің ойымша, Платон өзінің ілімдері мен пайымдауларында толығымен дұрыс болды. Адамдар шындыққа көзін ашқандарды ұнатпайды, оларға өзінің қателігін көрсеткендерді ұнатпайды. Олар үшін үңгір қабырғаларында көрінетін көлеңкелер сияқты өздерінің иллюзияларында болғаны әлдеқайда жақсы.
Платон айтқанның бәрі қазіргі әлемде болып жатыр. Көптеген адамдар, мәселен, кейбір саясаткерлердің барлық әрекеттерін өздері үшін жақсы деп санап, олардың бейнесін құдайландырып, істерін жасырып, оларға шын жүректен сенеді. Кімде-кім шындыққа және шындыққа көзін ашуға тырысса, олар табиғи түрде сенбейді және көзін ашуға тырысқанды бар күшімен жек көретін жауға айналдырады. Әр адамның өз шындығы бар, яғни адам әрқашан шындықты көруге дайын емес және оны шынымен қабылдауға әрқашан дайын емес. Демек, Платонның үңгір мен тұтқындар туралы әңгімесінің мағынасы әр адамның өз шындығы мен өз пікірі және соған сәйкес өмір сүріп, әрекет ететін өз әлемі болады.
Келіп, оған шындықты, іс-әрекеттің бұрыстығын көрсеткен адам оның жауына айналады, өйткені оған шындық туралы ақпарат әкелген адамның дұрыс екенін мойындаса, оның бүкіл өмірі өтірік болғаны белгілі болады. және дұрыс салынбаған. Шындықты тану, шыдау, қабылдау, өзгерту кез келген адамның қолынан келе бермейді.
http://emirsaba.org
