Сөйлемнің бырыңғай мүшелері
жүктеу/скачать 22,73 Kb.
|
бірыңғай үйірлі мүше
| 2.Қыстырма сөз – сөйлемдегі ойға қатысты сөйлеушінің түрлі көзқарасын білдіретін сөз немесе сөз тізбегі.
Құрамына қарай қыстырма сөз, қыстырма сөз тіркесі, қыстырма сөйлем болып бөлінеді. Негізгі тыныс белгісі – үтір. Қыстырма сөз сөйлемнің басында келсе, үтір одан кейін қойылады. Сөйлемнің ортасында келсе, үтір қыстырма сөздің екі жағынан қойылады. Сөйлемнің соңында келсе, үтір оның алдынан қойылады. (Вводное слово – слово или сочетание слов, при помощи которых говорящий выражает свое отношение к тому, что он сообщает. По составу бывают: вводное слово, вводное сочетание, вводное предложение. Основной знак препинания – запятая. Если вводное слово находится в начале предложения, то запятая ставится после него. Если в середине – запятая ставится с двух сторон. Если вводное слово находится в конце – запятая ставится перед ним). Мысалы: Меніңше, мұғалімнің пікірі дұрыс. Қорықтыма, әйтеуір, оның жазуға батылы бармады. Шақырғанда келмедің, ұмытып кеттің-ау, сірә. Қыстырма сөздері мағынасына қарай мынадай топтарға бөлінеді (вводные слова по значению делятся на данные группы) 1. Кісінің көңіл-күйін, сезімін білдіретін сөздер: (выражают настроение, чувства человека) несің айтасың, бағымызға қарай, амал қанша, абырой бергенде т.б. Мысалы: Амал қанша, сен дұрыс айтып тұрған жоқсын. Биыл, несің айтасың,егіннің жақсы шықты. 2. Айтылған сөзге нануды, жорамалдауды білдіреді: (выражают соглашение, безусловность сказанного) әрине, әлбетте, рас, сөз жоқ, сірә, мүмкін, шамасы, расында, шынында, шынын айту керек, өзіңіз білесіз, бәсе, дұрысында т.б. Мысалы: Осының бәрін ол, әрине, жалғыз істей алмады. Мүмкін, бүгін жұмысты бітіретін шығармыз. 3. Ойдың айтылу амалын, тәсілін білдіретін сөздер: (выражают отношение к сказанному) қысқасы, сайып келгенде, былайша айтқанда, жалпы алғанда, демек, ендеше т.б. Мысал: Қазақстан қазір, қысқасы, гүлденген республика болды. Былайша айтқанда, бүгінгі күн сәтсіз болды. 4. Айтылған ойға пікір білдіруге байланысты: (выражают мнение к выраженной мысли) сіздіңше, меніңше, мен білсем, қысқасы, айтуына қарағанда, айтуы бойынша, пікірі бойынша, олай болса, демек, сөйтіп т.б. Мысалы: Меніңше, бұл – маңызды іс. Қарттардың айтуына қарағанда, Арал теңізі жыл сайын тартылып келеді. 5.Айтылған ойлардың өзара қатынасын білдіреді: (обозначает связь между выраженными мыслями) біріншіден, екіншіден, ақырында, керісінше, сөйтіп, мысалы, әуелі, бір жағынан т.б. Мысалы: Біріншіден, қаражаты жоқ болса, екіншіден, білімі жетпейді. Ақырында, Мараттың айтқаны дұрыс болып шықты. жүктеу/скачать 22,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|