Сөйлеу тілін тексерудің мақсаттары мен міндеттері.
Сөйлеу тіліндегі ақаулықтарды дұрыс түсініп және тиімді ықпал жасау үшін оны жоюдың ең ұтымды және үнемді жолын таңдау керек. Сөйлеу тілі жүйелерінің қай бөлігінің ақауланғанын анықтай білу және тексеру барысында алынған мағлуматтарды сапалы талдау қажет.
Сөйлеу тілінің бұзылуын анықтау теориялық және тәжірибелік тұрғыдан маңызы зор мәселе болып табылады. Анықтау немесе диагностикалау барысында тек сөйлеу тілінің бұзылу түрі ғана анықталып қоймайды, сонымен қатар түзету-логопедиялық жұмысын мақсатты, нәтижелі ұйымдастырудың жағдайлары анықталады.
Диагностикалық іс-әрекеті - түрлі тексеру тәсілдерін пайдалану үрдісінде сөйлеу жүйесінің әртүрлі компонентерінің бұзылуын анықтау мен қатар, оның сипаты, денгейі, күрделілігі және болашақ мүмкіндігі анықталады.
Тексерудің негізгі мақсаттары мен міндеттері: -ата-ана мен педагогпен әңгімелесу және құжатармен танысу барысында
баланың тәрбие жағдайы мен дамуын анықтау;
-жетекші әс-әрекетінің денгейін анықтап жас мөлшеріне сәйкестендіру;
-танымдық процестерінің, эмоционалдық тұлғалық ерекшеліктерін анықтау;
-байланыстырып сөйлеуін анықтау;
-тіл жүйесінің компоненттерін меңгеру денгейін анықтау.
Логопедиялық тексеру барысында алынған мағлуматтарды жинақтап, талдап, сөйлеу тілінің бұзылуын анықтауда толығымен келесі қағидаларға сүйену қажет:
-даму қағидасы;
-жүйелік;
-сөйлеу тілінің бұзылыстарын психикалық дамудың басқа жақтармен байланысты көрсету.
Логопедиялық тексерудің қағидалары.
Логопедиялық тексерудің бірнеше қағидалары белгілі:
Біріншіден, жүйелі тексеру қағидасы сөйлеу тілінің алуан түрлі компоненттерінің – дыбыстық, фонематикалық, лексикалық-грамматикалық, лексикалық, жағының жүйелі байланысына негізделген.
Екіншіде, кешенді ықпал – интеллектуалдық, танымдық, сөйлеу іс-әрекетінің мағлұматтары мен қатар көру, есту, қимыл сферасы, соматикалық жағдайы, жүйке жүйесінің ерекшеліктерін ескеру болып табылады.
Үшіншіден, іс-әрекеттік қағида аталған қағиданың іске асыру – түзету жұмысының мақсатын, бағытын анықтап, түзету тәсілдерін, жұмыс барысында қолданатын іс-әрекет түрлерін анықтауға мүмкіндік береді.
Төртіншіден, динамикалық тексеру қағидасы – баланы оқыту процесінде бақылап, тексеріп оның потенциалдық мүмкіндіктерін анықтауды көздейді.
Бесіншіден, онтогенетикалық қағида – тексеру және түзету жұмысын ұйымдастыруда баланың онтогенезде сөйлеу тілінің, психикалық даму заңдылығын ескеру.
Алтыншыдан, сөйлеу тіл бұзылысын тексеру және түзету жұмысы барысында алынған мәліметтерді сапалы талдау қағидасы динамикалық тексеру қағидасымен тығыз байланысты.
Барлық аталған қағидалар өзара тығыз байланысты және бұл қағидалар түзету жұмысында кеңінен қолданылады.