Грамматикалық нормалар: Сөйлемнің дұрыс құрылуы мен сөздердің дұрыс байланысуы маңызды. Мысалы, қазақ тілінде септік, көптік жалғауларын дұрыс қолдану – грамматикалық нормалардың негізі.
Стилистикалық нормалар: Бұл тілдің түрлі стильдеріне (ресми, ғылыми, көркем, ауызекі) сай сөздер мен тіркестерді қолдану. Мысалы, ресми стильде қолданылатын сөздер көркем әдебиет стилінде қолданылмайды.
Этикалық нормалар: Бұл сөз әдебіне қатысты нормалар. Сөйлесудің әдептілігі, қарсыласқа құрметпен қарау, әдепті және мәдениетті сөздерді қолдану этикалық нормаларға жатады.
Сөз әдебі және сөз нормаларының өзара байланысы:
Сөз әдебі сөйлеу барысында қарым-қатынас мәдениетін көрсетсе, сөз нормалары тілдің нақты заңдылықтарын ұстануға бағытталған.
Әдепті сөйлеу адамның тәрбиесі мен ішкі мәдениетін айқындаса, сөз нормаларын сақтау оның тілдік сауаттылығын көрсетеді.
Екеуі де бір-бірін толықтырып, сөйлеу мәдениетінің жоғары деңгейде болуын қамтамасыз етеді.
Мұның барлығы тілдік қарым-қатынас сапасын арттыруға, адамдар арасындағы түсіністік пен сыйластықты нығайтуға ықпал етеді.
Сөз әдебіне байланысты әдебиеттер тіл мәдениетін дамыту, дұрыс сөйлеу әдебін қалыптастыруға бағытталған. Мұндай еңбектер адамның сөйлесу мәдениеті, этикалық нормалары және сөйлеу шеберлігі жайында ақпарат береді. Міне, осы тақырыпқа қатысты бірнеше еңбекңтерді атап көрсетуге болады:
Сағындықұлы Б. «Тіл мәдениеті және сөз қолдану» Бұл кітапта тіл мәдениеті, сөз әдебі және қазақ тілін дұрыс қолдану мәселелері кеңінен талқыланады.
Балақаев М.Р., Жанпейісов Е., Томанов М. «Қазақ әдеби тілі» Тіл әдебі, сөз нормалары, әдеби тілдің қалыптасуы мен дамуы жөнінде мәлімет береді.
Балақаев М.Р. «Тіл мәдениеті және қазақ тілін оқыту» Қазақ тілін үйренушілер үшін сөз әдебі, сөйлеу мәдениеті мен әдістерін үйрететін еңбек.
