Сұрақтар: Ғылым Академиясы, гимназиялар және университтеттер
жүктеу/скачать 54,24 Kb.
|
|
СӨЖ 6: Ресей тарихындағы тәрбие, мектеп пен педагогика. Х – ХYІІ ғ. Ресейдегі тәрбие мен білім беру Сұрақтар: 1.Ғылым Академиясы, гимназиялар және университтеттер. 2. 60-шы жылдардағы мектеп реформалары. 3. XIX ғасырдың соңы ХХ ғасырдың басында Ресейде педагогикалық ойдың дамуының негізгі бағыттары. Оқытудың типтері. Өсиет (жанұялық тәрбие бойынша нұсқаулар). Ағайындылар мектебі, академиялар. Ресей халқының мектебі мен педагогикалық ой-пікірлерінің тарихы. Шығыс Славяндарда алғашқы тапсыз рулық қоғам кезінде де және кейінгі дәуірлерде де тәрбие мәселесіне үлкен көңіл бөлінді. Балаларды егін егуге, аң аулауға, қолөнеріне, қолдарына қару ұстай білуге, әскери өнерге үйретті. Балаларды тәрбиелеуде мақал- мәтелдер, ертегілер, батырлар жыры, өлең шын мәнісінде тәрбие құралы болды. Халықтың жазба әдебиеті пайда болғанға дейін ауыз әдебиеті жастарды тәрбиелеуде үлкен роль атқарды. Ауыз әдебиеті жазба әдебиетпен қатар одан кейінгі дәуірлерде де зор роль атқарды. VIII ғасырда Шығыс Славяндардың ана тілінде жазуы болды. 988 жылы Киев Русінің христиан дінін қабылдауы грек алфавиті негізінде жасалған, Кирилл мен Мефодийдің әліппесінің орыс жеріне тарауына әсер етті. Әліппеде славян тілінің ерекшеліктері ескерілді( ж, ч, ш, щ әріптері енгізілді.) Орыс тіліне жақын ескі болгар тілінде, кейін ескі славян тілінде қолдан көшірілген кітаптар тарай бастады. Христиан дінімен бірге Киев Русініңжеріне Византия мәдениеті де тарады. Орысжеріндегі алғашқы дін иелері гректер болды, кейін шіркеу және монастырь жанынан дін иедерін даярлайтын мектептер ашылды. Орыс жерінде жазу славян тілінде болды, бұл жағдай сауат ашу ісінің тездеуіне әсерін тигізді. Монастырларда дін қызматкерлерін даярлаумен қатар, кітаптар көшірілді, осының нәтижесінде алғашқы кітапханалар пайда болды. 988жылы Киев князы Владимир шіркеу салып, дін иелері мен үстам таптың балаларын оқытады. 1028 жылы Новгородта князь Ярослав староста мен поптардың 300 баласын оқытты. Галицкий князы Ярослав Осмомысл XIII ғасырда училище ашты. XI ғасырда Киевке Әйелдер монастырында әйелдер училещесі ашылып, 300 қыз бала оқуға, жазуға, ән айтуға, іс тігуге үйренді. XIII ғасырда Суздальда княгина Ефросина әйелдер училищесін ашты. Киев мемлекеті ХІ-ХІІІ мәдениеті жағынан Европа елдерінің алдыңғы қатарында болды. Киев мемлекетінде қолөнер күшті дамыды, қару-жарақ жасау, оны әшекейлеу, батырлар сауытын жасау, темірден, шыныдан әшекей заттар, ыдыс жасау өнері кең дамыды. ХІ-ХІІ ғасырда Киев мемлекетінде қолдан жазған бірнеше діни-моральдық мақалалар жинағы пайда болды. Олардың ішінде педагогикалық мақалалар да кездесті. ХШ-ХҮ ғасырларда орыс жері татар- монғол басқыншыларының қол астында болды. Татар- монғол жаулауы орыс жерін көп күйзеліске ұшыратты. Монастырь шіркеу жанындағы мектептер қирады. ХІҮ-ХҮ ғасырларда сауатты адамдар жергілікті жерлерде балаларды жиып оқытты. Олар қолдан жазылған кітаптар арқылы хат танытуға 2-3 жыл уақыт өткізді. Жазу құралдары болмағандақтан, жазуды меңгеру өте қиынға түсті. Татар- монғол шабуылына ілікпеген немесе аз іліккен орыс жерлерінде орыс мәдениеті дами түсті. XIV ғасырдың аяғынан бастап Москва княздығы дами бастады. XIV-XV ғасырларда Новгород экономикасы мен саудасы дамыған ірі мемлекет болды. Қолөнері жақсы дамыды, шетелдермен ірі сауда жасады. Новгород қаласында кітап көрушілер көп болды. XV ғасырдағы Новгород сөздіктері біздің заманымызға дейін жетті. Новгород жерінде қолдан көшірілген кітаптардан сақталғандардың ішінде астрономия, философия, табиғаттану жөнінде мақалалар кездеседі. 1586 жылы Львовта алғашқы украин туысқандық мектебі ашылды. Мектептің ректоры мен мұғалімдері ұйымның жалпы жиналысында сайланды. Оның үстіне мектеп жұмысын бақылайтын екі қамқоршы өкіл сайланды. Баласын мектепке берерде баланың әкесі мектеппен шарт жасайтын болды. Ол шартта мектептің баланы неге үйрететіні, ата-ананың мектеп алдындағы міндеті анықталды. Уставта мұғалімнің жеке басының үлгісі туралы да айтылды. Мұғалім ақылды, ұстамды адам болу керек, ашушаң, біреуді күндейтін, орынсыз сөйлейтін адам болмауға тиіс. Балаларға қатаң болумен қатар, оларды жақсы көретін болу керек деп көрсетілді. Мектепке барлық сословиенің балалары оқуға алынды. Панасыз балалар ұйымның есебінен оқытылды. Туысқандық мектептерде грек, латын тілдері, грамматика, риторика, диалектика, арифметика, геометрия, астрономия, музыка оқытылды. ХҮІ-ХҮІІғасырлардағы Украина жэне Белоруссия туысқандық мектептеріндегі оқу жүмысын үйымдастыруда класс-сабақ жүйесінің элементтері болды. 1615 жылы ашылған Киев туысқандық мектебі 1632 жылы жоғары дәрежелі оқу орнына, коллегиумге, кейінірек академияға айналды, академийда 8 класс болды; төменгі бөлімінде төрт класс, орта және жоғары бөлімінде 2 класстан болды. Оқу мерзімі-12 жыл. Төменгі бөлімінде славян, грек, латын, полык тілдері, арифметика, музыка оқытылды. Академияға барлық сословиенің балалары алынды. Киев академиясы біздің еліміздегі алғашқы жоғары оқу орны болды және ХҮІІ-ХҮІІІғасырдағы еліміздің оңтүстік батысындағы ірі білім орталығы болып есептелді. Киев академиясының үлгісімен коллегиумдер Харьков және Чернигов қалаларында да ашылды. Киев академиясынан оқу- ағарту саласындағы ірі қайраткерлер шықты. Епифаний Славинецкий, Семеон Полоцкий жэне т.б. ХІХ-ХХ ғасырларда Ресейде педагогикалық ойлар Ушинский, Добролюбов, Пирогов, Чернышевский, Толстой жэне т.б. ойшылдардың еңбектерінде тереңірек қарастырылған. 60-жылдарда мектеп реформасы және білім беру мәселелері:
|