Т о п о н о м І / ik r ЖӘне этимология қазақ тіл білімінің антологиясы а. Әбдірахманов Топономика жэне этимология Павлодар 2010


‘8  Ж.Болатов. Түраты селосында түратын қазактардың тіліндсгі кейбір



Pdf көрінісі
бет36/144
Дата19.12.2022
өлшемі7,05 Mb.
#58216
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   144
Байланысты:
Топонимика және этимология

‘8 
Ж.Болатов.
Түраты селосында түратын қазактардың тіліндсгі кейбір 
ерекшеліктер. Сб. «Исследования по тюркологии» Алма-Ата, 1969, 237 беті.
79 
П.Д. 
Устименко, 
М.М. Утемагамбетов.
 
Физическая 
география 
Казахской ССР. Учебник для 7 кл. Алма-Ата 1972, стр. 67.
44


«Бақанақ - айыр тияқтылардың екі башпай арасы, немесе екі 
башпайдың бірі» 80„
В. В. Радлов сөздігінде мынадай деректер бар:
«бақан - шест, которым поднимают и подпирают кошмы в 
кибитке».
«Бақанак (из бакан + ак) - 1) копыто двукопытных 
животных»81.
Қазақша бақан киіз үйдің шаңырағын, түндігін, туырлығын 
көтеретін сырық, басы айыр бақай аш атүрінде болады.
Монғолша бағана - «бақан, бағана, када, тіреу»82.
Қалмақ тілінде бахи - «столб83.
Келтірілген фактілер түркі-монғол тілдеріндегі бақан// 
бағана//бахн, бағана формалары бір түбірден екенін дәлел- 
дейді. Сол себептен бүл түбірлі сөзді Ж. Болатов айтқандай 
монғол, қалмақ тілдерінікі ғана деп қарауға болмайды.
Ал сөз аяғындағы -с қосымшасы көнетүркі - монғол ті лдері нде 
көптікті білдіретін форма болған84. Осы көптік жалғауы арқылы 
Келес, Талас, Текес сияқты гидронимдер жасалған.
Сөйтіп қорыта келгенде Бақанас атауы бақан (а)+с 
элементтерінен жасалып, бақандар, яғни ауыспалы мағынада 
«өзен салалары» дегенді білдіреді. Семей облысындағы 
Бақанас өзені де бірнеше саладан қосылып, бірнеше тармаққа 
бөлінеді. Іле, Бақанас өзендерінің осы қасиетін Бақанас атауы 
географиялық жагынан дәл беріп түр.
Жогарыда келтірілген дәлелдер осы күнге дейін монгол 
тілінен енген деген атаулар этимологиясын басқаша қарауды, 
яғни түркі-монғол тіл ортақгығы түрғысынан ашылатынын 
көрсетеді. Ал кейінгі замандардагы, яғни XIII ғасырдан кейін


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   144




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет