Т о п о н о м І / ik r ЖӘне этимология қазақ тіл білімінің антологиясы а. Әбдірахманов Топономика жэне этимология Павлодар 2010



Pdf көрінісі
бет47/144
Дата19.12.2022
өлшемі7,05 Mb.
#58216
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   144
104 
Максимова

М.С. Мерщиев, Б.И. Ваинберг М. Левина.
Древности 
Чардары. Алма-Ата, 1963.
57


тарихи, географиялық, археологиялық деректерді коса пайдала- 
ну методын қолдану асатиімді екендігін дәлелдейді.
Жоғарыда айтылған кәдімгі-дәстүрлі, топонимикалық 
және комплексті методтардың қолданылуы топонимикалық 
материалдың ретіне, ыңғайына, сипатына байланысты бола- 
ды. Алайда, бүл методтар бір бірінен іргесі алшақ эдістер емес, 
кейде бір-бірімен қүрама, аралас та болып отырады.
Ал тарихи-салыстырмалы әдісті қолдану осы методтардың 
бәріне де ортақ болғандықтан, біз оны жеке метод етіп бөлгеміз 
жоқ.
«Қазақстан жер-су аттарының қысқаша этимологиялық 
сөздігін» көп жыл бойы жазу үстінде туған кейбір байқаула- 
рымыз бен ойларымызды да қысқаша баяндап өтейік.
Таза 
лингвистикалық 
тұрғыдан 
қарағанда, 
сөздіктегі 
атаулардың бэрінде де сөздіңтүбірі мен мағынасын ашуға көңіл 
бөлінді. Бүл жағдай атауларға түгел қатысты жэне түсінікті 
болғандықтан, мысалдар келтірмейміз.
Сөздіктегі этимологиялық зерттеулер нәтижесінде көп- 
теген көне жүрнақтар анықталды. Оларға мынала жатады: 
-й||ей (Алта+й, Керей). Соңғы этнонимнің этимологиясы: 
кер (тау)+ей (қазіргі -лық, мағынасын беретін көне жүрнақ, 
мағынасы -«таулық»),
-қай//ғай (Аңыра+қай, Қапша+ғай).
-ты//ті 
(Алма+ты, 
Арғана-һгы, 
Ебей+ті, 
Қалғү+ты 
Сөге+ті,Сіле+ті, Тара+ты, Тар(ы)+ты, ¥лас+ты, Ш а бар+ты, 
Тошан+ты).
-лы//лі,-ды//ді(Даған+ды,Зерен+ді,Қаза(л)+лы,Қарқара+лы,
Қарта(л)+лы).
-ас//ес//с (Бақан+ас, Дегер+ес, Кел+ес, Тала+с Теке+с).
-дай//тай (Борғыс+тай, Қандаға+тай, Қор+дай, Тарбаға+тай, 
Шыңғыс+тай).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   144




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет