«Тағам технологиялары» факультеті «Тағам өнімдерінің технологиясы» кафедрасы
жүктеу/скачать 24,35 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- СоА + NAD+ + 2H2O → сукцинат + 2соа + NADH + H+
| 2. Әртүрлі ағзалардағы қызметтері
Өсімдіктерде глиоксилат циклінің ферменттері мембранамен байланысқан органоидтарда, глиоксисомаларда орналасады, олар арнайы пероксисомалар болып табылады (оларда болатын цикл үшін аталған. Үшкарбон қышқылының цикліне де, глиоксилат цикліне де бір мезгілде қатысатын ферменттердің әрқайсысында екі изофермент бар, олардың біреуі митохондрияда, екіншісі глиоксисомаларда локализацияланған. Глиоксисомалар барлық өсімдік ұлпаларында үнемі бола бермейді. Олар липидтерге бай тұқымдарда өну кезінде, дамып келе жатқан өсімдік фотосинтез арқылы глюкозаны өндірмес бұрын өндіріледі. Глиоксисомаларда глиоксилат циклінің ферменттерінен басқа, тұқымда сақталған май қышқылдарының ыдырауына қажетті барлық ферменттер бар. Май қышқылдарының β-тотығуы кезінде түзілетін ацетил-КоА глиоксилат циклі кезінде сукцинатқа айналады, ал сукцинат митохондрияға тасымалданады, онда үшкарбон қышқылының айналымына қатысып, малатқа айналады. Малат дегидрогеназаның цитозолдық изоферменті малатты оксалоацетатқа дейін тотықтырады, ол өз кезегінде фосфоенолпируватқа айналуы мүмкін. Соңғысы глюконеогенезге қатысады және соңында глюкозаны түзеді. Осылайша, өніп келе жатқан тұқым липидтерде сақталған көміртекті глюкозаға айналдыра алады. Өсімдіктерде, кейбір омыртқасыздарда және кейбір микроорганизмдерде (соның ішінде Escherichia coli бактериялары мен ашытқыларда) ацетат энергия көзі ретінде де, көмірсуларды синтездеу үшін қолданылатын фосфоенолпируваттың ізашары ретінде де қызмет ете алады. Бұл организмдерде глиоксилат циклінің ферменттері ацетаттың сукцинатқа айналуын катализдейді: 2 Ацетил-СоА + NAD+ + 2H2O → сукцинат + 2соа + NADH + H+ Глиоксилат циклі кезінде ацетил-СоА оксалоацетатпен қосылып, цитрат түзеді, ал цитрат трикарбон қышқылдарының циклі сияқты изоцитратқа айналады. Алайда келесі қадам изоцитратдегидрогеназа[en] ферментінің сутегі изоцитратынан бөлінуі емес, изоцитратлиазаның әсерінен изоцитратының сукцинат пен глиоксилатқа бөлінуі болып табылады. Осыдан кейін Глиоксилат екінші ацетил-СоА молекуласымен конденсацияланып, Малат синтазасының әсерінен малат түзеді, ал сукцинат циклден шығады. Малат одан әрі оксалоацетатқа тотығады, ол жаңа ацетил-СоА молекуласымен қосылып, циклдің жаңа айналымын бастай алады. Глиоксилат циклінің әр айналымында екі ацетил-СоА молекуласы қолданылады және бір сукцинат молекуласы түзіледі, оны кейінірек биосинтетикалық процестерде қолдануға болады. Сукцинатты фумарат пен Малат арқылы оксалоацетатқа айналдыруға болады, ол фосфоенолпируват карбоксикиназа[en] әсерінен фосфоенолпируватқа айналуы мүмкін, ал глюконеогенез кезінде фосфоенолпируват глюкоза береді. Жануарларда глиоксилат циклі болмайды және осыған байланысты олар липидтерден глюкоза ала алмайды (ацетил-СоА май қышқылдарының β-тотығуымен түзіледі). Өсімдіктерде глиоксилат циклінің ферменттері мембранамен байланысқан органеллаларда - арнайы пероксисомалар болып табылатын глиоксисомаларда кездеседі (оларда өтетін цикл бойынша аталған[7]). Трикарбон қышқылдарының цикліне де, глиоксилат цикліне де қатысатын ферменттердің әрқайсысында екі изофермент бар, олардың біреуі митохондрияларда, екіншісі глиоксисомаларда локализацияланған. Глиоксисомалар барлық өсімдік тіндерінде үнемі болмайды. Олар дамып келе жатқан өсімдік фотосинтез кезінде глюкозаны өздігінен түзе алмай тұрып, өнген кезде липидтерге бай тұқымдарда түзіледі. Глиоксилат циклінің ферменттерінен басқа, глиоксисомаларда тұқымда сақталған май қышқылдарының деградациясына қажетті барлық ферменттер бар. Май қышқылдарының β-тотығуынан пайда болған ацетил-СоА глиоксилат циклі кезінде сукцинатқа айналады және сукцинат митохондрияға тасымалданады, онда ол трикарбон қышқылдарының цикліне қатысады және малатқа айналады. Малатдегидрогеназаның цитозолдық изоферменті малатты оксалоацетатқа дейін тотықтырады, ол өз кезегінде фосфоенолпируватқа айналуы мүмкін. Соңғысы глюконеогенезге қатысады және ақыр соңында глюкоза береді. Осылайша, өнетін тұқым липидтерде сақталған көміртекті глюкозаға айналдыра алады. жүктеу/скачать 24,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|