2. Еліміздегі ауылшаруашылығы мақсатындағы жерлердің бүгінгі күнгі жағдайы
Біздің еліміздің экономикасында аса маңызды орын алатын салалардың бірі — ауыл шаруашылығы саласы. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылғы 2 қыркүйектегі «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» Жолдауында дамыған агроөнеркәсіп кешенін құру мәселесін көтерді. Онда ауыл шаруашылығы саласының еліміздің негізгі ресурсы бола тұра, барлық мүмкіндіктері мен әлеуеті толық пайдаланылмай тұрғанына назар аударылды. Сонымен қатар, ол ауыл шаруашылығы жерлерін тиімді игеруді қолға алу, фермерлерге өз өнімдерін сыртқа шығарып өткізу үшін барынша қолдау көрсету, салаға шетелдерден инвесторлар тарту мәселелерін шешуді атап көрсеткен болатын.
2018-2022 жылдардағы жер қорының жер санаттары бойынша динамикасы
Жер санаттарының атауы
|
2018 ж.
|
2019ж.
|
2020 ж.
|
2021ж.
|
2022ж.
|
Өзгерістер
|
(+, - )
|
2022жыл 2018 жылға қарағанда
|
2022жыл 2021 жылға қарағанда
|
1.Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер
|
105 337,4
|
106 432,6
|
108 562,7
|
113 961,4
|
115 966,2
|
+10 628,8
|
+2 005,1
|
2.Елді мекендер жері ауылдық елді мекендердің
|
24 053,2
|
24 077,2
|
23 777,95
|
24 288,7
|
24 592,8
|
+539,6
|
+3 041,1
|
3. Өнеркәсiп, көлiк, байланыс, ғарыш қызметі, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік мұқтажына арналған жер және ауыл шаруашылығына арналмаған өзге де жер
|
2 244,6
|
2 317,7
|
2 209,0
|
2 239,1
|
2 273,0
|
+28,4
|
+33,9
|
4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерi, сауықтыру мақсатындағы, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жер
|
7 284,3
|
7 696,7
|
7 705,7
|
7 810,7
|
7 811,3
|
+527
|
+0,6
|
5.Орман қорының жері
|
22 737,6
|
22 398,2
|
22 398,3
|
22 435,3
|
22 963,5
|
+225,9
|
+510,2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6.Су қорының жері
|
4 144,6
|
4 222,1
|
4208,4
|
4 206,5
|
4 209,4
|
+64,8
|
+2,9
|
7.Босалқы жер
|
96 706,5
|
95 716,1
|
93 642,1
|
87 989,1
|
85 114,6
|
-11 591,9
|
-2874,5
|
Барлық жер
|
262 508,2
|
262860,6
|
262 918,4
|
262930,8
|
262 930,8
|
+422,6
|
+2716,3
|
соның ішінде басқа мемлекет аумағында пайдаланылатын жерлер
|
149,8
993,7
|
0,9
9 630,5
|
0,9
9 572,7
|
0,9
9 561,1
|
0,9
9561,1
|
-
|
-
|
Республика аумағы
|
272 490,2
|
272 490,2
|
272 490,2
|
272 490,2
|
272 490,2
|
-
|
-
|
Жер қоры құрылымының жер санаттары бойынша динамикасы, %
2021жыл, 1 қарашаға
2022 жыл, 1 қарашаға
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер ерекше құқықтық режимге ие және осы жерлерді алып қоюды шектеуге, олардың құнарлылығын сақтауға және арттыруға бағытталған қорғалуға жатады. Жер қорының құрылымындағы осы санаттағы жер көлемі 115,9 млн.га немесе пайдаланылатын жердің 44,1% -. құрайды.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер көлемінің динамикасы
Олардың облыстардың жер қорындағы үлес салмағы 74-75%-дан (Ақмола, Солтүстік Қазақстан облыстары) 11-25% - ға дейін (Қызылорда, Атырау облыстары). Бұл негізінен табиғи климаттық жағдайлардың айырмашылығына және шөлді және шөлейт жайылымдық жерлердің кең аумақтарының болуына байланысты.
Тұтастай алғанда, соңғы жылдары барлық облыстар бойынша ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер қордағы жерлерді игеру есебінен ұлғаяды, ағымдағы жылы олардың республика бойынша жалпы ауданы 2,0 млн. гектарға ұлғайды. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер санатында республиканың ауыл шаруашылығы жағынан неғұрлым құнды жерлері: егістіктің 98,0% - ы бар,
оның ішінде 91.3 % - суармалы, 41,3. % - көпжылдық екпелер, 52,8 % -тыңайған жер, 47,9 % - шабындықтар, оның ішінде 35,5 % - жақсартылған және 44,9 % - жайылма суару.
2022 жылғы 1 қарашадағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің республика ауыл шаруашылығы алқаптарының құрылымындағы үлес салмағы
Алқаптар атауы
|
Көлемі, барлығы*
|
Соның ішінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерде
|
%
|
Ауыл шаруашылығы алқаптары
оның ішінде:
Егістік, барлығы
соның ішінде: суармалы
Көп жылдық екпелер
Тыңайған жер
Шабындық, барлығы
соның ішінде:
жақсартылғаны
жайылма суарылатыны
Жайылым, барлығы
соның ішінде:
жақсартылғаны
суландырылған жайылым
Ауыл шаруашылығы емес алқаптар
Барлығы
|
213 702,6
26 986,0
1 780,4
146,9
3 457,2
4 884,6
41,1
711,2
178 227,9
5 709,8
101 730,8
49 219,2
262 922,0
|
113 096,9
26 452,0
1 625,0
60,7
1 824,5
2 341,2
14,6
319,2
82 418,5
4 038,1
48 541,8
2 869,3
115 966,2
|
52,9
98,0
91,3
41,3
52,8
47,9
35,5
44,9
44,9
70,7
47,3
5,8
44,1
|
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер алқаптарының құрылымында ауыл шаруашылығы алқаптары 97,5% құрайды, оның ішінде: егістік – 22,8 %, көпжылдық екпелер-0,05 %, тыңайған жерлер-1,6%, шабындықтар-2,01 %, жайылымдар – 71,1 %.
3. Ауылшаруашылығы алқаптарын жылдар бойынша салыстырмалы түрде талдау
2022 жылғы 1 қарашадағы ауыл шаруашылығы алқаптарының облыстар бойынша бөлінуі.
мың,га
Облыстар атауы
|
Жалпы көлемі
|
А/ш алқаптары , барлығы
|
Егістік
|
Көп жылдық екпелер
|
Тыңайғ ан жер
|
Шабын дық
|
Жайылы м
|
Абай 9 068.6 8 905.2 826.2 0.2 64.9 237.8 7 776.1
Акмола 10 908.2 10 881.8 6 087.5 1.5 218.2 154.4 4 420.2
Ақтөбе 13 118.3 12 957.1 745.4 - 254.2 128.1 11 829.4
Алматы 4 310.7 4 254.5 459.8 18.7 54.7 63.1 3 658.2
Атырау 3 220.7 3 095.8 7.0 0.3 6.7 50.5 3 031.3
Ш-Қазақтан 3 361.6 3 244.0 673.3 0.6 10.5 264.2 2 295.4
Жамбыл 4 675.8 4 540.7 785.3 3.7 - 131.4 3 620.3
Жетісу 4 633.8 4 555.4 532.9 2.3 46.8 126.7 3 846,7
Б-Қазақтан 7 897.9 7 841.2 620.5 1.9 528.1 510.1 6 180.6
Қарағанды 11 960.1 11 593.6 1 322.1 0.2 156.2 177.1 9 938.0
Қызылорда 2 900.4 2 349.7 171.9 0.6 52.0 36.1 2 089.1
Костанай 11 010.7 10 860.0 6 310.8 1.1 42.7 141.4 4 364.0
Маңғыстау 3 030.2 2 677.9 0.6 - 0.1 - 2 677.2
Павлодар 7 390.7 7 300.7 2 021.9 0.8 183.3 175.4 4 919.3
С-Қазақстан 7 271.2 7 035.5 4 959.5 0,8 57.3 16.5 2 001.4
Түркістан 4 518.5 4 401.3 875.3 27.8 96.1 68.5 3 333.6
Ұлытау 6 688.0 6 601.7 51.8 - 52.7 59.9 6 437.3
Шымкент қ. - - - - - - -
Алматы қ. - - - - - - -
Нұр-Сұлтан 0,8 0,8 0,2 0,2 - - 0,4
|
Достарыңызбен бөлісу: |
